ОЛӦ ГРЕЗДЫН МАРПИДА БАБ
Марпида баблӧн керкаыс грезд кывтыдын, дзик шор бокас. Олӧ сійӧ важӧн нин ӧтнас. Верӧсыс сьӧкыда висьӧм бӧрын кувсьыліс. А, дерт, висьман, лун-лун коскӧдз лымйын собалігӧн. Сійӧ стрӧитчысьяслӧн бригадирӧн вӧлі. Тӧвнас сы юрнуӧдӧм улын грездса мужичӧйяс кер пӧрӧдісны, а гожӧмнас тшупсисны. Ачыс бригадир век медся ёна зілис. Медуна сылы и сюрлывліс. Марпида эськӧ шулывліс жӧ да:
— Ӧнтип, Ӧнтип, дугды асьтӧ пазӧдны. Бӧрын тэныд некод аттьӧтӧ оз шу. Гашкӧ, сералыштасны на. Со пӧ йӧйыд куим пыдди мырсьӧ.
— А коді нӧ, ог кӧ ме, — дӧзмӧмпырысь вочавидзліс Ӧнтип. — Дзикӧдз ӧд торксяс уджыс.
Со тадзи и кусыньтіс Ӧнтипӧс помтӧг пессьӧмыс.
А челядьыд нӧ мый. Аддзӧны найӧ, кутшӧм сьӧкыда нажӧткаыд грездад сюрӧ. Ачыс ӧд Марпида сідзжӧ пӧрысьӧдз куканьяс дорын пессис. Со и налӧн ныла-пиа школа помалӧм бӧрын уйкнитісны карӧ. Сэні велӧдчисны да ӧні кокни удж вылынӧсь. Оз ков небось вын-эбӧстӧ песны. И сьӧмтӧ оз этша куравны. Дерт, и мамнысӧ оз вунӧдны. Волывлӧны кадысь-кадӧ гӧснечьяс тыра сумкаясӧн асланыс быдтасъяскӧд нин. Марпида баблы нимкодь, мый кӧть челядьныслы бать-мамныс моз эз удайтчы сьӧкыд уджсӧ мыркны. Аддзисны асьнысӧ карын да ӧні бур квартираясын тӧлкӧн-ладӧн олӧны-вылӧны.
Челядьыс эськӧ пыр корӧны мамнысӧ ас дінаныс. Тырмас пӧ нин тэныд ӧтнадлы сэні гажтӧмавны. А Марпида баб пыр и вочавидзӧ, кутшӧм нӧ пӧ гажтӧм вермас лоны ас гортад. Да и ог пӧ ӧд ӧтнам грездас ов. Чукӧртчывлам пӧ пӧрысь аньяс то ӧти ордӧ, то мӧд ордӧ, ас пӧжасъясӧн, тшай юигмоз пӧ казьтывлам важсӧ, дивитам ӧнія олӧмсӧ, а сэсся и сьывны на горӧдлывлам. Жаль сӧмын некодлӧн пӧ верӧсъясным абуӧсь. Водзджык тай найӧ мунісны тайӧ свет вывсьыс. Со тадзи и олам. Пока пӧ ва да пес верма на пыртлыны да пач ломтыны, некытчӧ пӧ ме ас гортысь ог вӧрзьы.
Дерт, Марпида баб корсюрӧ кайлывлӧ жӧ карӧ ассьыс внук-внучкаяссӧ видлыны. Быдсяма гӧснечтӧ сэк налы вайӧ: и сола тшактӧ, и чӧдйысь да мырпомысь пуӧм варенньӧтӧ, и шома турипувтӧ. Пуктас пызан вылӧ ассьыс вайӧмторъяссӧ да шуас, кӧч пӧ тайӧ гӧснечьяссӧ тіянлы мӧдӧдіс. А мӧдъясыс и эскӧны бабныслы. Збыльысь чайтӧны, мый войнас кӧчыд волывлӧ бабыслӧн кильчӧ вылӧ да кольӧ сэтчӧ ассьыс гӧснечьяссӧ.
Но ӧти лунысь дырджык Марпида баб оз и ов карад. Челядьыс велалӧмаӧсь нин мамыслӧн татшӧм асныралӧм вылӧ да нинӧм оз шуны. Сӧмын тай ичӧтъясыд пыр кольӧдӧны бабнысӧ олыштны.
— Ок, донаясӧй, менам ӧд и гортын олысьяс на эмӧсь. Кытчӧ нӧ ме найӧс коля, — пыр и вочавидзӧ бабныс. — Васька кань, дерт, важӧн нин пукалӧ кильчӧ вылын да нораа нявзігмоз корӧ, мед ӧдйӧджык локта. Да и ичӧтик пон ӧні дінын олӧ.
Ичӧтъясыд пыр и корисны висьталыштны бабнысӧ пон йылысь. Васька каньыд ӧд налы тӧдса нин.
— А мый ёнасӧ и висьтавны, — вочавидзӧ бабыс. — Лэччи ӧтчыд шор дорӧ пожъясьны. Видзӧда да кодкӧ кузь турун пӧвстын нораа никсӧ. Ичӧтик понпи вӧлӧма. Гашкӧ, гортсьыс петӧма да ылалӧма. А бӧр туйсӧ, ичӧт на да, оз аддзы. Гашкӧ, кодкӧ нарошнӧ шыбитӧма. Вины, ичӧттӧ лолыс эз лэпты. А ловйӧн кӧ пӧ кольӧ, мед олас. Сійӧ тіралӧ нин вӧлі кынмӧмысла. Топӧді морӧс бердӧ да гортӧ вайи. Пыр жӧ верді йӧлӧн. Кутшӧм ёна, ичӧтыд, вӧлӧмкӧ, тшыгъялӧма. А сэсся аттьӧалӧмпырысь пыр жӧ кутіс ниртчыны менам кокъяс дінӧ. Со тадзи и олам ӧні куимӧн. Васька кань кургӧ менам пидзӧс вылын пукалігӧн. А понпиыд, кодӧс Катшысӧн нимті, кок бердын ниртчӧ. Но кодкӧ кӧ бокӧвӧй пырны кутас, пыр жӧ пондӧ увтны. Быттьӧ кӧсйӧ менӧ видзны быд омӧльторйысь.
Внук-внучкаясыс вомнысӧ паськӧдӧмӧн кывзісны бабыслысь висьтасьӧмсӧ да пыр жӧ кутісны гораа корны, мед бать-мамныс лэдзласны найӧс бабыс дорӧ олыштны да понйыскӧд ворсыштны.
— Мӧдысьджык, кор шондӧдас, кута виччысьны тіянӧс, — пыр жӧ шуис Марпида баб. — А ӧні кӧдзыд. Кынмыны верманныд. Ӧд керкаӧй ломтытӧм.
Тадзи и шуисны ӧтвылысь, мый гожӧмнас воласны дыр кежлӧ бабыс ордас гӧститны.
А сэсся Марпида баб бӧр мӧдӧдчис автобусӧн гортланьыс. Ныв-пиыскӧд да внук-внучкаясыскӧд аддзысьлӧм бӧрын сылы кокниджык лоис сьӧлӧм вылас. Мед инӧ ставыс бур вӧлі налӧн олӧмын, а сійӧ кыдзкӧ-мыйкӧ ӧтнасӧн на бергӧдчас. Локтас гортас, пыр жӧ ломтас пач. Сэсся вердас гортын олысьясӧс, кодъяс, дерт, ёна нин гажтӧмтчӧмаӧсь да тшыгъялӧмаӧсь. А сэсся дыр варовитас накӧд карӧ ветлӧм йылысь, быттьӧ пемӧсъясыд гӧгӧрвоӧны сылысь висьталӧмсӧ. А, гашкӧ и, збыль гӧгӧрвоӧны. Со тай нӧ Васька кань синсӧ куньтыралігмоз кутас дугдывтӧг кургыны, а Катшыс пондас никсыштавны да ӧвтчыны бӧжнас.
А рытланьыс Марпида баб карса гӧснечьясӧн петалас аслас пӧдругаяс ордас. И бара помтӧм сёрни пансяс налӧн важ да ӧнія олӧм йылысь. И быдӧн на пиысь кутас майшасьӧмӧн висьтасьны, мыйла пӧ грездас олӧмыс вочасӧн кусӧ. Ӧні со найӧ олӧны на да на вылын быттьӧ и кутчысьӧ грездыс. Петаласны асывъяснас ва пыртлігмоз, видзӧдласны, кыдзи пач трубаясысь петӧ тшыныс и быдӧнлы на пиысь лоӧ пыр жӧ долыдджык. Сідзкӧ олӧны на. Эз на дзикӧдз грездыс кус. Сӧмын оз тӧдны олӧма аньяслӧн тайӧ сёрнияс йывсьыс налӧн ныв-пияныс да внук-внучкаясыс, кодъяслӧн вужъясыс тайӧ грездсьыс.
