ОВЛІСНЫ ТАНІ ВОСТЕР ЙӦЗ
Сё сайӧ керка вӧлӧма ӧні ёна ичӧтмӧм Ивадор сиктын. Тадзи висьтавлывліс шонъянӧй Клавдия баб, ивадорса серти кӧ, Шорсай Клашӧ. Весиг сьӧкыд эскыны сылӧн кывъяслы. Кӧні нӧ поздысьліс та мында короминаыс, кор талунъя Ивадорӧс гӧгӧрбок топӧдӧмаӧсь совхоз муяс. Нӧшта артыштны кӧ сійӧс, мый кызвын керкаас оліс уна челядя семья, коді сэки лысьтліс шуны Ивадорӧс ичӧтик сиктӧн. А со тай ӧні мир туй ӧтар-мӧдар бокас ёнджыкасӧ и нюжӧдчӧма.
Но аслам челядьдырсянь бура на помнита ӧткымын важ керка коляс. Медводз мыйлакӧ син водзӧ сувтӧны на бердын важ юкмӧсъяс. Быд прамӧй кӧзяин выль керка кыпӧдӧмкӧд тшӧтш кодйыліс неылӧ юкмӧс. Он жӧ ӧд суседӧ вала пет. Уна во мысти дугдіс кывны важмӧм нин керкаясын йӧз гӧлӧс да найӧс вочасӧн разисны пес вылӧ. А юкмӧсъясыс век жӧ колисны. Ӧткымынӧс на пиысь выльмӧдісны орччӧн овмӧдчысьяс. А важыс мыйта на вӧлі. Вылысса срубъясыс киссьӧмаӧсь. Мукӧддырйи важ керка местаті ветлӧдлігӧн коскӧдзыд сук турун пӧвстысь аддзан вӧлі ӧшинь пасьта мыйкӧ гу сямаӧс. Му веркӧсӧдзыс повзьӧдчана сьӧд ва. Сюйлан пыдӧсӧдзыс кузь бедь, коді муртса подйӧ. Сэтшӧм джуджыд вӧлӧма гуыс. Сэки и гӧгӧрвоан, мый тайӧ кодлӧнкӧ важ юкмӧсыс. Со орччӧн и керка местаыс. Нинӧмӧн ёнасӧ сійӧ эськӧ оз шыбитчы синмад. Сук турун быдлаын. Но ӧтилаын кутшӧмкӧ мыльктор тыдыштӧ. Гӧгӧрвоан, мый сэні пач вӧлӧма. Бӧрынджык нин гортын юала да бать-мам стӧча висьталасны, коді овліс тайӧ керкаас.
Ӧти кадӧ, потшӧсъяс разялӧм бӧрын нин, важ юкмӧсъясас кутісны вӧйласьны мӧсъяс да вӧвъяс. Йирсиганыс оз и казявны, кыдзи водз либӧ бӧр кокнаныс веськалӧны юкмӧсӧ. И лоӧ кыскыны найӧс гез да зор отсӧгӧн. Сэки и шуим ми, челядь чукӧр, тыртны важ юкмӧсъяссӧ. Верстьӧяс ошкисны таысь. А миянлы выль уджыс аслыспӧлӧс ворсӧм кодь вӧлі. Быдсяма лӧп-ёгсӧ сюялан юкмӧсас. Вылісяньыс лыаӧн тыртан. Неважӧн на быттьӧкӧ джуджыдсьыс-джуджыд повзьӧдчысь юкмӧс вӧлі, а ӧні сыысь коли сӧмын лыа рӧч тор. Во-мӧд мысти и сійӧ оз кут тӧдчыны. Турун вужйӧн тырӧ. Сэки ми и казялім, кутшӧм уна дзебсясьысь юкмӧс вӧлӧма Ивадорын да кымын керка сулавлӧма.
Окота вӧлі тӧдны сэки, кытчӧ нӧ вошисны коркӧя керкаясысь олысьясыс. Али нӧ ставӧн Ракадорӧ мунісны. Сӧмын верстьӧ дырйи нин гӧгӧрвои, мый эз ас вӧляысь мунны ивадорсаяс гортсьыныс. Сетісны кӧ налы позянлун кӧзяйствуйтны ас кӧсйӧм сертиыс, эськӧ и водзӧ олісны гортаныс, му-видз вӧдитісны, вӧралісны, чери кыйисны. Но уна дас во кежлӧ пуксьӧм гудыр-гадыр олӧмыс вӧтліс найӧс каръясӧ, вӧр посёлокъясӧ. Ӧні тай со Сыктывкарын кымын ивадорса овыс. Унакӧд ачым абу нин тӧдса. Но зэв бура тӧда, мый налӧн пӧль-пӧчьясыс Ивадорын овлӧмаӧсь. Мукӧддырйи со тадзи паныдасян тӧдтӧм морткӧд да кор тӧдмалан, мый кыкнанным ӧти сиктысьӧсь, гашкӧ, час-мӧд варовитан. Сэки чой-вок кодь жӧ дона лоӧ тэныд тайӧ мортыс.
А ме нӧшта помнита тайӧ важ керкаясас челядьдырся ворсӧмъяс. Дыр сулавлісны найӧ эновтӧмӧн, кильчӧ ӧдзӧсъясас сімӧм ыджыд томанӧн да брӧвъялӧм ӧшиньясӧн. Гашкӧ нӧ, кӧзяинъясыс пӧрысьявылыс бӧр надейтчылісны сиктӧ бергӧдчыны да эз тэрмасьны вузавны бать-мамныслысь позъяссӧ. Сідзи и сісьмисны коркӧя мича керкаяс да дзикӧдз пӧлыньтчылісны. Медбӧрын карын олысь кӧзяинлы кольлывліс вузавны сійӧс сӧмын пес вылӧ. И со сиктса мужичӧйяс вочасӧн заводитлісны разьны ёна важмӧм нин керкасӧ. Ми пырджык сэки бергалім на дорын. Шензьӧмӧн кытшовтлім важ гырысьысь-гырысь жыръяс, посйыв, чардак. Кутшӧмкӧ аслыссяма, дзик мӧд олӧмысь серпас воссьывліс сэки миян синъяс водзын. Мыйла нӧ кӧзяинъясыс гортсьыныс мунігӧн кольлісны ассьыныс став эмбурнысӧ?
Со рытыв жыр пельӧсын зэв ыджыд кысян стан. Сьӧдасьӧма нин быдсӧн. Дерт жӧ, кӧзяйкаыс кузь тӧвнад уна берд дӧра сы вылын кыліс. А дӧраыс артмыліс шабдіысь, кодӧс ӧні важӧн нин оз вӧдитны миянын. Кыдзкӧ верстьӧӧн нин Питерӧ поездӧн мунігӧн шензьӧмӧн видзӧді Вӧлӧгда гӧгӧрын шевкнитчӧм помтӧм-дортӧм кельыдлӧз гыалысь саридз вылӧ. Тӧда, дерт, вӧлі, мый тайӧ абу саридз. Сэки и висьталісны меным, мый тӧвру улас шабді гыалӧ. И жаль быдӧн лои, мый дзикӧдз муніс коми войтырлӧн олӧмысь тайӧ важся зэв колана быдмӧгыс, коді и пасьтӧдліс, и вердліс. Сійӧ ӧд сетліс и зэв чӧскыд аслыссикас кӧра вый.
Со пач бокас печкан, чӧрсъяс. Залавка вылын пуысь вӧчӧм мича тасьті, утка юра сов доз, пуысь жӧ вундалӧм паньяс. А посйылас мыйта эмбурыс, весиг синъясным паськавлісны. Ылі пельӧсын разйысь вӧчӧм гымгаяс. Сы весьтын стенас ӧшалісны уна асыка ветельяс. Мӧд пельӧсын изки. Тайӧ керкаас коркӧ ас няньӧн олісны. Со тай нӧ орччӧн вартан паличыс, кодӧн гумла вылын ид да рудзӧг чумали вартлісны да сэсся ас няньсӧ рынышын косьтылісны. Тані жӧ гыр да тоин. Гырйын тойлісны шыдӧс вылӧ ид. Мӧд стенын тувъяс вылын гӧрбуш-косаяс, гогынъяс, капканъяс. Неуна бокынджык пызь видзан ыджыд лар. Сы вылӧ тэчӧма пестеръяс, чуманъяс, наберушкаяс, кудъяс. Вом паськӧдӧмӧн видзӧдім тайӧ помтӧм озырлун вылас. Кутшӧм мастер мортӧн вӧвлӧма керкаса кӧзяиныс. Абу кыськӧ корсьлӧма-ньӧблӧма. Ставсӧ ас киӧн вӧчлӧма. Помтӧм сямлун сылӧн вӧлӧма. Талун кӧ эськӧ сійӧ нималанасьыс-нималана морт вӧлі. Кодкӧ нӧ кужӧ оз эськӧ ӧні тадзисӧ вӧчны? Сӧмын тай ачыс важӧн нин абу. Кольӧмаӧсь сӧмын сылӧн киясӧн вӧчӧмторъясыс. Ӧні, уна во мысти, ог куж весиг висьтавны, кыдзи ыдждӧдлісны кӧзяинсӧ. Вӧлі-ӧ тайӧ Ильӧ Ивӧ, Васьӧ Гришӧ, а гашкӧ нӧ, Ёгор Ӧле либӧ Онтӧ Ӧньӧ.
Сэки ми юалім жӧ верстьӧяслысь, мыйла нӧ, мися, керкаса кӧзяиныс эз ну аскӧдыс тайӧ эмбурсӧ. Найӧ сӧмын сералыштісны миян вылын. Бӧрынджык гӧгӧрвоим, мый ӧдвакӧ шогмисны карад олігад и изкиыд, и гырйыд, и гӧрбуш-косаыд, и гымгаыд. Став тайӧ эмбурсӧ ӧд вӧлі вӧчӧма сиктын ас кежысь тыр-бур олӧм вылӧ.
Ӧні важӧн нин абуӧсь тайӧ керкаясыс. На пыдди град йӧръяс, туруна боръяс. Сідзжӧ эз коль и тайӧ важ керкаясас олысьяслӧн эмбурыс. Да ӧд и сиктсаыд ӧні мӧдджык олӧмӧн нин олӧ. Сӧмын тай нӧшта ичӧтджык лоис сиктыс-а. Гашкӧ, сы вӧсна, мый ори, воши сылӧн тайӧ тӧрытъяыскӧд йитӧдыс. Кыдзи ытва дырйи Эжва зільӧ ньылыштны кутшӧмкӧ лыа ді, сідз жӧ и чужан сиктӧс быттьӧ грӧзитчӧ ньылыштны ӧнія олӧмыс.
