НЭМӦВӦЙСЯ ЙЫЛЫСЬ ШЫТӦМ СЁРНИ
Тӧкӧтьӧ кежлӧ сувтыштлӧм бӧрын автобус бара вӧрзьӧдчис да кутіс шлывгыны водзӧ. Тайӧ пӧрйӧ сэтчӧ пуксис томиник ныв. Ак кутшӧм мича сійӧ вӧлі! Ассьыс мичлунсӧ тӧдӧмӧн жӧ пасьтасьӧма. Еджыдсьыс-еджыд кудриа юрсиа. Лӧзсьыс-лӧз синъяса, кытчӧ видзӧдлӧм бӧрын пыр жӧ вӧйны позьӧ. Оз тусь кодь вом доръяса. Восьса морӧса жакета. Дженьыдик юбкаа, коді торйӧн нин тӧдчӧдіс сылысь кузь да мича кокъяссӧ.
Автобусын пукалысьяс да сулалысьяс, дерт, пыр жӧ казялісны мича нылӧс. А унджыкыс вӧліны олӧма йӧз, кодъяслӧн томлуныс важӧн нин исковтӧма бӧрӧ да ӧні колисны сы йылысь сӧмын казьтылӧмъяс. Уна чукыра чужӧмаӧсь. Дзор юрсиаӧсь. Рудӧдӧм нин синъясаӧсь. Нывбабаяс завидьпырысь, а кодсюрӧ весиг дивитӧмпырысь видзӧдісны мича ныв вылӧ да вашкӧдчисны ас костаныс. Збыльысь ӧд кодсюрӧ на пиысь коркӧ тайӧ томиник ныв кодьыс жӧ вӧліны мичаӧсь. Но он тай бергӧд важтӧ. Ӧні налы колис сӧмын завидьтыны мичлуныслы. А дивитысьяс гусьӧн вомалісны мича нылӧс: но и кужӧма жӧ пасьтасьны, мед сӧмын асьсӧ петкӧдлыны. Мужичӧйяс, мӧдарӧ, ошкӧмпырысь кыйкъялісны мича ныв вылӧ да асланыс синъясӧн веськыда сёйисны сійӧс. Эз ӧти на пиысь ас кежысь мӧвпыштлы: ок эськӧ бергӧдчывны кӧ некымын дас во кежлӧ важас, бӧр лоны томӧн да ёнӧн, кыйны тайӧ нывсӧ ас тывйӧ, мед сэсся нӧшта шудаджыка ӧнія серти овны сыкӧд.
А мича ныв аддзис жӧ, кыдзи то чӧла, то ас костаныс вашъялӧмӧн донъялӧны сійӧс автобусын мунысьяс да нӧшта вылӧджык лэптывліс юрсӧ, тракнитлывліс кудрияснас, быттьӧ йӧктігмоз нарошнӧ тувччывліс ӧти кок вывсяньыс мӧд вылас.
Тадзи нӧшта кӧсйис петкӧдлыны ассьыс мича статьсӧ: видзӧдлӧй пӧ да нимкодясьӧй менам мичлунӧн. Тіян пӧ кадыс важӧн нин кольӧма, а талун пӧ менам праздник. Ме пӧ том да мичасьыс-мича. И меным пӧ нимкодь таысь. И та бӧрын томиник нывлӧн чужӧм вылас корсюрӧ петыштлывліс гуся нюм.
И друг мичаник ныв аддзис неуна водзынджык сулалысь ас кодьыс жӧ том да мича зонмӧс. Кузь тушаа. Паськыд пельпомъяса. Косіник статя. Зэв сьӧд да ёсь синъяса. Автобусын мукӧд мунысьяс пӧвстын сійӧ быттьӧ вӧлі гулюяс шӧрын кутш.
Зонмыд сідзжӧ казяліс мичаник нылӧс. И ӧні ныла-зонма дугдывтӧг видзӧдісны ёрта-ёрт выланыс. Кажитчис весиг налӧн синъяс, вомдоръяс да чужӧмъяс серти, мый тайӧ кык мича том мортыс гусьӧн сёрнитӧны ас костаныс, мый шытӧм кывъясӧн сідзи и печласьӧны ёрта-ёртыскӧд. Сэтшӧм кывъясӧн, кодъяс медся ёна вӧрзьӧдӧны сьӧлӧмъястӧ том дырйиыд. Ныла-зонма костын аслыспӧлӧс шытӧм сёрнисӧ казялісны и автобусын мунысьяс. Но тайӧ кык мортыс мукӧдлысь ошкана ли, дивитана ли видзӧдласъяссӧ ӧні пыдди эз пуктыны. Мед колӧкӧ видзӧдӧны да завидьтӧны.
Со мича ныв лэптыштліс юрсӧ да бара чӧвтліс синъяссӧ зон вылӧ: «Мый нӧ сэтшӧм тшӧкыда видзӧдлывлан ме вылӧ? Али збыльысь вои тэныд сьӧлӧм вылад? И тэ меным сьӧлӧм серти!»
Зон казяліс нывлысь гуся видзӧдлассӧ да бара веськӧдіс ассьыс синъяссӧ сы вылӧ, быттьӧ збыльысь зілис вӧйны тайӧ лӧзсьыс-лӧз да пыдӧстӧм синъясас: «Тэ ӧд меным сідзжӧ воин сьӧлӧм вылӧ. И кӧні сӧмын тэ татшӧмыс чужлӧмыд? Мыйла нӧ ме тэнӧ водзджык эг аддзывлы? Ок эськӧ тӧдмасьны кӧ тэкӧд матысяньджык!»
Та бӧрын зон нюммуніс ныв вылӧ видзӧдігмоз. И мича ныв эз вермы дзебны ассьыс нюмсӧ да зэв эскӧдана пыксис аслас синъясӧн зонлы чужӧмас: «Эн пов меысь, менам донаӧй! Ми ӧд воим нин ӧта-мӧднымлы сьӧлӧм выланым. И оз ков повны таысь. Мӧд ног ӧд, шудыс вермас пышйыны миянысь».
Но зонлӧн сэки зумыштчыліс чужӧмыс, быттьӧ сьӧд кымӧр недыр кежлӧ вевттьыліс яръюгыд шондісӧ: «Но ӧд абу жӧ лӧсьыд автобус шӧрас, став йӧз дырйиыс матыстчыны тэ дінӧ. А мый нӧ найӧ сэки кутасны шуны?»
Ныв гӧгӧрвоис, мыйла зумыштчыліс зонмыд, да бара жӧ меліа видзӧдліс сы вылі: «Эн пыдди пукты налысь завидьтана видзӧдласъяссӧ да сёрнисӧ. Найӧ ӧд ассьыныс нэмнысӧ олісны нин да ӧні коли сӧмын ышлолавны важсӧ казьтылігӧн. А миян тэкӧд ставыс на водзын. Дыр кӧ кутан мӧвпавны да быдӧнысь повны и менӧ верман воштыны. Збойджыкӧн ло!»
Зон смелджыка нин видзӧдліс ныв вылӧ: «А он-ӧ тэ сӧмын ворсӧдчыштны кӧсйы мекӧд? Збыльысь кӧсъян, медым ме тэкӧд тӧдмаси? Со видзӧд да нимкодясь, кутшӧм ме том, ён да мича. Он кут каитчыны мекӧд тӧдмасьӧмысь. А ме тэнӧ ки вылын кута новлӧдлыны».
Ныв сэки тракнитіс кудрияснас да синъяссӧ читкыртлӧмӧн бара нюммуніс зонлы: «Аддза, аддза, мый тэ збыльысь абу полысь рӧдысь. Сӧмын нӧшта збойджыкӧн ло. Ме збыльысь кӧсъя, медым тэ лоин мекӧд орччӧн. Эн пов нинӧмысь!»
Та бӧрын ныв кутіс матыстчыны петан ӧдзӧс дорӧ да кор автобус заводитіс надзмӧдны ассьыс ӧдсӧ, бара кузя видзӧдліс зон вылӧ: «Эн пов. Лок ме бӧрся». А сэсся нюмъёвтіс зонлы да чеччыштіс автобусысь.
Зонлӧн чужӧмбаныс гӧрдӧдіс нывлӧн серамбана видзӧдласысь. Сылӧн ӧзйисны синъясыс. Ак кутшӧм жаль сылы воштыны татшӧм мича нывсӧ! А кутас кӧ нӧшта нюжмасьны, сэсся, гашкӧ, оз и аддзыв нин сійӧс, кодкӧд сэтшӧм дыр вӧлі сылӧн шытӧм сёрниыс. Но сійӧ пыр на сулаліс да быттьӧ мыйкӧ виччысис. Весиг эз эскы аслыс, вӧлі тайӧ вӧтӧн али вемӧсӧн.
Но сэсся кор автобус ӧдзӧсыс пӧдлассьыны нин кутіс, зон быттьӧ садьмис, чеччыштіс ӧдзӧслань да мый вынсьыс личкис сигнал кнопкасӧ. Автобус тракнитчыліс да бӧр сувтіс. И зон пыр жӧ чеччыштіс восьса ӧдзӧс пыр тротуар вылӧ да котӧрӧн мӧдӧдчис ныв бӧрся, аслас шуд бӧрся.
А автобусын мунысьяс чӧла колльӧдісны синъяснаныс ныла-зонмаӧс. Ӧтияс завидьтісны. Мӧдъяс дивитісны. Но мый сэсся, кӧть век завидьты да дивит. Томлуныд томлун и эм. Но эз ӧтилӧн юрас бергав мӧвп: «Ак эськӧ, вӧлі кӧ ме бара томӧн!»
