МЫЙ И КЫПӦДӦ ЛОВТӦ
Микайлӧ вунӧдіс нин, код тӧдас мый вӧсна кыптіс тайӧ шум-зыкыс. Но сэки сійӧ петук моз бура дыр пуртікасис аслас юралыськӧд. Муртса косьӧдз эз воны. Шуалісны ёрта-ёртныслы мисьтӧм кывъяс. Мыжалісны ӧта-мӧднысӧ эмсьыс и абусьыс. А сэсся юралысьыд медбӧрын кыдзи тай крапкӧбтіс Микайлӧлы: кык ош пӧ ӧти гуӧ оз тӧрны, верман пӧ гижны удж вывсьыд мунӧм йылысь заявленньӧ. Пыр пӧ и гижа, горӧдіс Микайлӧ юралысьлӧн кабинетысь петігӧн. И гижис ӧд. Но шуис пыртны гижӧда кабаласӧ неуна бӧрынджык.
А сэсся мӧдӧдчис гортланьыс. И гортас воӧм бӧрын, мый чукӧрмис сьӧлӧм вылас лёкыс, лэдзис гӧтыр да челядь вылас. Кыдзкӧ видзчысьтӧг сідзи нин артмис. Гӧтырыс муртса оз бӧрд. Челядьыс батьыслӧн скӧр чужӧмысь пыді жырйӧ дзебсисны. Коркӧ эськӧ Микайлӧ лӧнис жӧ. Но ӧні сылы вӧлі зэв яндзим гортсаяс водзас, мый нинӧм абусьыс найӧс пиняліс. Вывті шуштӧм лов вылас, кӧть ӧшӧдчы либӧ лыйсьы. Сідзи и гудрӧдліс сьӧлӧмсӧ. Мый лоӧма, лоӧма нин. Но мый вӧчны водзӧсӧ?
Сэки Микайлӧ сьӧлыштіс став вылас, пуксис автобусӧ да мӧдӧдчис аслас сиктӧ, кӧні коркӧ чужліс-быдмыліс да кӧні ӧні оліс ӧтнасӧн важ керкаас сылӧн пӧрысь мамыс. И дивӧ ӧд кутіс лоны Микайлӧкӧд, весиг ачыс кутіс шензьыны. Мыйӧн сӧмын мӧдіс матыстчыны автобусыс сикт дорас, пыр кокниджык и кокниджык кутіс лоны сылӧн лов вылын, быттьӧ кутіс гӧгыльтчыны сьӧлӧм вывсьыс ыджыд из, коді дугдывтӧг личкис тайӧ лунъясас сійӧс. Мыйла лоис тадзи, Микайлӧ ачыс эз гӧгӧрво. Гашкӧ, аслыс тӧдлытӧг кутіс кытчӧкӧ бокӧ вешйыны карса зэв тэрыб, зэв тэрмасяна да та вӧсна сьӧлӧмтӧ гудрӧдлана олӧмыс, гашкӧ, терпитны позьтӧма виччысис мамыскӧд паныдасьӧмсӧ, кор дыр аддзысьлытӧм бӧрын мама-пиа топыда кутчысьласны ӧта-мӧдныскӧд да сэсся дугдывтӧг кутасны юасьны-висьтасьны ёрта-ёртныслӧн олӧм-вылӧм йылысь. А автобус сэк кості гӧгыльтчис нин чужан сиктлӧн улича кузя.
— Гӧсьт тай, гӧсьт воӧма миянӧ, — пыр жӧ нимкодьпырысь кутіс лыддьӧдлыны мамыс Микайлӧлӧн гортас пырӧм бӧрын. — Эз ӧд прӧста каньӧй лунтыр мыссьы. Да и аслам киысь дугдывтӧг то пань, то тасьті гылаліс. Сідзи и тӧді — кодкӧ локтысь лоӧ. Но вай кутчысьлам инӧ.
И мама-пиа топыда сывъялісны ӧта-мӧднысӧ. Кыкнанныслӧн вазисны синъясыс. А Микайлӧ сэк кості мӧвпыштіс, мый кытчӧ кӧть сійӧ ачыс оз волы, мый кӧть сыкӧд оз ло, но тані ас гортас век лоас мамыслы медся дона да медся виччысяна гӧсьтӧн. Сійӧс, кытчӧдз ловъя лоӧ мамыс, пыр кутасны тані виччысьны да примитны медся колана морт пыдди. И сэтшӧм кокни лоис та бӧрын Микайлӧлӧн лов вылын. Ӧд сійӧ бара гортас, кӧні колис сылӧн челядьдырыс, кӧні быдмис аслас чой-вокыскӧд, вугравліс орччӧн визувтысь юысь мыкъясӧс, исласьлывліс джуджыд кыр йывсянь, тэрыб вӧв вылын скачитліс видз вывті турун юр кыскалігӧн. Быттьӧ тӧрыт на ставыс тайӧ вӧлі. А со тай кытчӧкӧ кольӧма нин зэв ылӧ, бокӧ. И мамыслӧн нин сійӧ кадсяньыс кымын чукыр содӧма чужӧм вылас. И нӧшта нин дзормӧма сылӧн юрсиыс. Да ӧд и Микайлӧ абу жӧ нин том, кӧть эськӧ пӧрысь туйӧ асьсӧ оз жӧ на радейт пуктыны.
А сэсся жар пывсянын пывсьӧм-мыссьӧм бӧрын Микайлӧ мамыскӧд кузь рытывбыд сёрнитісны пызан сайын пукалігӧн. Микайлӧ, дерт, эз висьтав, мый пышйис татчӧ карса зык-шумысь ловсӧ кокньӧдӧм могысь. Нинӧмла мам сьӧлӧмсӧ содтӧд майшӧдлыны. Сылы и сідзи кузь олӧм чӧжыс шогыс судзсьыліс. Да и ӧні, тӧдӧ Микайлӧ, мамыс дугдывтӧг мӧвпалӧ чеччӧмсянь водтӧдзыс аслас быдтасъяс йылысь, кыдзи нин найӧ, сылӧн дона дитяясыс, ылі му-ваас олӧны. Мӧвпалӧ, майшасьӧ на вӧсна да дугдывтӧг кевмӧ Енлы, мед жӧ эз су найӧс кутшӧмкӧ загреки, мед жӧ ставыс лючки-ладнӧ вӧлі налӧн олӧмын.
И ӧні мамсӧ кывзігӧн Микайлӧ гӧгӧрвоис, мый ачыс унаторйын мыжа, и оз ков код вылӧ кӧ ыстысьны да кодӧскӧ мыжавны, а аслыс корсьны олӧмас тӧлксӧ да ладсӧ. Со нӧ мамыс дугдывтӧг ичӧтдырсянь долис да ӧнӧдз на дольӧ налы, аслас быдтасъяслы: энӧ пӧ код вылӧ кӧ надейтчӧй, а велӧдчӧй овны ас кежысь да ас выйӧн олӧмӧн, энӧ пӧ завидьтӧй мукӧдлы, энӧ пӧ дивитӧй некодӧс. Олӧмас пӧ быдторйыс овлӧ, мед пӧ мӧдысьджык аслыныдлы омӧльыс оз тшук. Тадзи пӧ Енмыс шулӧма. А Микайлӧ сюся видзӧдӧ мамыс вылас да мӧвпалӧ сы йылысь, мый пӧрысь морт кӧть и радейтӧ ыстысьны Ен вылас, но ачыс тадзисӧ ичӧтдырсянь велалӧма овны, кыдзи велӧдлӧмаӧсь сійӧс сылӧн бать-мамыс, Микайлӧлӧн пӧль-пӧчыс. А найӧс — налӧн бать-мамыс нин. И тадзи дугдывтӧг мунӧ олӧмас. Мунӧ сэтчань, мед век жӧ медбӧрын бурыс вӧлі унджык лёк сертиыс.
Мамыслӧн водӧм бӧрын Микайлӧ дыр на эз вермы унмовсьны. Кытшовтіс керка гӧгӧрсӧ, ветлӧдлыштіс узьысь нин сиктса улича кузя, лэччыліс кыр горулӧ чӧла визувтысь ю дінӧ. И дугдывтӧг сылӧн юрас бергаліс ӧти и сійӧ жӧ мӧвп. Мыйла нӧ тадзи артмӧ олӧмас, мый ми дугдывтӧг завидьтам кодлыкӧ, скӧралам нинӧм абусьыс код вылӧ кӧ да дженьдӧдам ассьыным сідзи нин дженьыд нэмнымӧс. А сэк кості тайӧ чӧв да рам юыс, некод вылӧ скӧрмывлытӧг, кыдзи и водзті уна нэм сайын, сідзи и водзӧ уна нэм кутас визувтны кытчӧкӧ рытыввылӧ, сиктгӧгӧрса вӧрыс водзӧ кутас рама шувгыны да сьывны ассьыс зумыш сьыланкывсӧ, оз кӧ сійӧс нем думайттӧг пӧрӧдны-вины кодлӧнкӧ коланлун вӧсна, сылӧн чужан сиктыс водзӧ кутас чӧла видзӧдчыны тайӧ юас, мам керкаас, гашкӧ, овмӧдчасны выль йӧз, выль мӧвпъясаӧсь нин, рамӧсь, вежавидзысьӧс да бурсиысьӧсь. А сылӧн, Микайлӧлӧн, лыясыс сэк кості кутасны нин сісьмыны либӧ со эсійӧ сиктса либӧ карса кутшӧмкӧ шойна вылын. Код тӧдас ӧд, кытчӧ мӧвпыштасны дзебны Микайлӧӧс мӧдысьджык сылӧн ныв-пиыс.
Дженьыд, ок дженьыд морт олӧмыд! А ми и сійӧс огӧ кужӧй видзны да донъявны. Чӧвджыка, лададжыка, видзчысьӧмӧнджык эськӧ овны. А ми быд ичӧтторйысь пузям. Быд ковтӧмтор вӧсна зык-шум кыпӧдам. Со и помалам асьнымӧс. Ӧні чужанінас, мамыс дінас волӧм бӧрын Микайлӧ сӧмын бурджыка кутіс гӧгӧрвоны, мый унатор весьшӧрӧ вӧчӧ, мый оз тадзи, а мӧд ногӧнджык колӧ эськӧ. Но мыйла нӧ, мыйла ставсӧ тайӧс заводитан гӧгӧрвоны он карын, а буретш татчӧ, ас сиктас да медся матысса морт дінас волӧм бӧрын. Збыльысь, тыдалӧ, чужаніныд пальӧдӧ мортсӧ, сетӧ сылы выль вын водзӧ олӧм вылӧ. А эз кӧ нӧ вӧв тайӧ юыс, сиктыс да сэні сулалысь бать-мамлӧн керкаыс, кыдзи эськӧ водзӧ сяммис восьлавны Микайлӧ олӧмтіыс? И сэки йирмӧг быдсӧн босьтліс сійӧс. Ен мед видзас! Со и воліс гортас. И кокниджык сылы лои. Ӧні, гашкӧ, збыльысь мӧд ногӧнджык кутас овны, кыдзи велӧдліс мамыс.
