МЫЙЛА РАММИС ЫШНЯСЬЫСЬ КЫДЗ ПУ
Ичӧтдырйиыс на карбердса ыджыд раскын ӧтлаын быдмысь кык кыдз пу торъялісны ӧта-мӧдсьыныс. Локтісны сэтчӧ ӧти водз тулысӧ зыръяса нывкаяс да зонкаяс. Мукӧд том пуяскӧд тшӧтш перйисны и ӧти мичаджык кыдз пусӧ, медым сэсся садитны асланыс школа бердӧ. А мӧдсӧ, мисьтӧмджык вӧлі да, колисны вӧрзьӧдтӧг. Мед пӧ нин ас гортас быдмӧ.
Сэксянь ӧти кыдз пу водзӧ пондіс вӧрын быдмыны. А мӧдыс лэдзис вужъяссӧ уна судта керкаяс коласын сулалысь школалӧн неыджыд йӧрӧ. Но кык кыдз пу эз вунӧдны ӧта-мӧд йывсьыныс. Ӧд чойясӧн вӧліны. Пыр юӧртлывлісны ёрта-ёртныслы асланыс олӧм-вылӧм йылысь пошта новлӧдлысь вильыш тӧвру пыр.
Дерт, карса кыдз пуыдлы кокниджык вӧлі овнысӧ. Ичӧтдырсяньыс на кос пӧраӧ сійӧс ваӧн киськавлісны, вынсьӧдлісны вужбердсӧ мувердасӧн. Сэсся керкаяс коласад шоныдджык вӧлі, да лымйыс татысь кузь тӧв бӧрад ӧдйӧджык сывлывліс. И гожӧмыс карса кыдз пуыдлы кузьджык вӧлі. Сійӧ водзджык вӧччывліс веж коръясӧн. Сёрӧнджык шыбитліс ас вывсьыс мича паськӧмсӧ. И воысь-во пыр ёнджыка пашкыртчыліс. Гашкӧ, кокниджык олӧм вӧснаыс ли мый ли, карса кыдз пу вочасӧн велаліс ышнясьны аслас вӧрса чой водзас. Век нин юӧртліс сылы вильыш тӧвру пыр, ме пӧ тэысь бурджыка да шудаджыка ола.
А вӧрса кыдз пуыдлӧн олӧмыс майшасянаджык вӧлі. Вӧрад олігӧн ставыс сьӧкыдджыка сюрӧ. И лымйыд тані дырджык куйлӧ. И кӧдзыд тӧлыд водзджык воӧ. И карын моз пашкыртчыны оз сетны орччӧн тшем сулалысь пуяс. Пашкыртчӧм пыддиыд пыр лоӧ вывлань нюжӧдчыны, мед мукӧд пуыс эз сайӧд тэнӧ, мед унджык шонді югӧр удитін аслыд босьтны.
Кывзыліс вӧрса кыдз пу карса чойсяньыс вильыш тӧвруӧн вайӧм ошйысяна юӧръяссӧ да нинӧм воча эз шулы. Мед пӧ колӧкӧ баквалитчӧ, мойвиис кӧ пӧ олӧмас. А аслыс сылы нинӧмӧн вӧлі ошйысьнысӧ. Чӧла оліс-быдмис мукӧд пуяскӧд орччӧн.
Гашкӧ, эськӧ и водзӧ тадзи олісны-вылісны кык кыдз пу. Но со ӧти тулысӧ мыйлакӧ торйӧн нин водз шондӧдіс. Март тӧлысь помын нин карын гожся кодь жар шондіыс сёйис став лымсӧ. Сэні олысьяс ветлӧдлісны дӧрӧм да платтьӧ кежысь. А школа йӧрын быдмысь кыдз пу сӧмын нимкодясис шоныднас. Сэки сійӧ и ыстіс юӧр вӧрса чойыслы: коръяс пӧ нин лэдзны лӧсьӧдча. А карбердса ыджыд раскад тайӧ кадас эз на удит став лымйыс сывны. Сёнъясын, увтасінъясын, понӧляинъясын, пашкыр козъяслӧн вой бокъясын сійӧ куйліс на. Сӧмын сьӧдӧдӧма жӧ нин вӧлі. И войяснас вӧрад ёнакодь на ыркавліс.
Со мый вӧсна вӧрса кыдз пу пыр жӧ мӧдӧдіс карса чойыслы юӧр: эн пӧ тэрмась коръястӧ лэдзны. Удитан пӧ. Кӧдздӧдлыны на пӧ вермас, да кӧдзыдыс став кортӧ чишкалас.
А карса кыдз пу тайӧ юӧрсӧ кывзӧм бӧрын сӧмын вак-вакӧн серӧктіс. Но пӧ и йӧй менам чойӧй. Аддзӧма пӧ мыйысь повны. Да пӧ ӧд сійӧ век полысь рӧдысь вӧлі. Сійӧн и вӧрас кольччис. И кыдзи нӧ пӧ вермас кӧдздӧдны, кор гӧгӧр сэтшӧм шоныд, кор веж турун нин кутіс мыччысьны.
Сідзи эз и кывзы сійӧ вӧрса чойсӧ да пондіс сэсся веж коръясӧн вӧччыны. А найӧ лунысь-лун пыр ыджыдджыкӧсь да мичаджыкӧсь лоисны. Нимкодясьӧ карса кыдз пу аслас веж паськӧм вылӧ видзӧдлывлігмоз да быд лун ышнясяна юӧръяс ыстӧ вӧрса чойыслы. А мӧдыслы нӧ мый. Оз вермы терпитны сійӧ ошйысьӧмтӧ да чӧв ланьтӧмӧн олӧ. Кӧть эськӧ век жӧ ас кежысь жалитыштӧ чойсӧ. Он пӧ нин, тыдалӧ, вермы велӧдны ошйысьысьтӧ. Сэтшӧмӧн нэм кежлас и кольӧ.
Но быттьӧ тӧдсьӧма вӧрса кыдз пуыдлӧн. Шоныд лунъяс вылӧ видзӧдтӧг сійӧ сідзи эз и тэрмась вӧччыны веж паськӧмӧн, кыдзи и орччӧн мукӧд пуяс. И со ӧти войӧ друг видзчысьтӧг пӧльыштіс кӧдзыд руӧн Войпель. Сэсся мӧдысь дай коймӧдысь. А та бӧрын кыдзи тай кутіс шутьлявны-пӧльтны кок вылысь пӧрӧдысь чизыр тӧв. Кысянькӧ воисны пуяс весьтӧдз ӧшӧдчӧм руд кымӧръяс да кутіс сапкыны-усьны еджыд лым. А Войпель дугдывтӧг пӧльтӧ и пӧльтӧ кӧдзыдӧн, куснялӧ пуяссӧ. Но век жӧ ыджыд раскад пуясыд топыда сулалӧны ӧта-мӧд берданыс да налы оз сэтшӧма йидж кӧдзыдыс.
А карса кыдз пуыд дзикӧдз гегдыны кутіс. Оз шонты нэриник на веж паськӧмыд. Сэсся сылӧн неважӧн на мыччысьӧм коръясыс кельдӧдны да нярмыны кутісны. И оз тӧд кыдз пуыд, мый вӧчны. Бӧрдана юӧръяс ыстӧ чойыслы: отсав пӧ, Ен могысьӧн, мыйӧн верман.
Но мыйӧн вермас отсавны вӧрса кыдз пуыд? Сылы ӧд и аслыс абу кокни. Сӧмын дивитана да жалитана юӧр воча кыв пыдди мӧдӧдіс. Ме пӧ ӧд тэныд шулі, мед водзджык эн вӧччы. А тэ пӧ менӧ эн кывзы.
Тӧдмасис бӧрдігмоз тайӧ юӧрнас карса кыдз пу да кутіс асьсӧ видны-пинявны. Мыйла нӧ пӧ эг кывзысь аслам чойлысь? Мыйла пӧ лои сэтшӧм ошйысьысьӧн? Пинялӧ асьсӧ да бӧрдӧ вир синваӧн. Корӧ кодӧскӧ отсӧг вылӧ, мед шонтыштас. Но коді нӧ сылы вермас отсавны? Мукӧдыс ӧд сідзжӧ кынмӧны.
Сідзи сэсся нярмӧм коръясӧн гожӧмбыд и сулаліс карса кыдз пуыд. Эз жӧ тай дзикӧдз кув-а. Сӧмын тайӧ кадсяньыс эз нин кут сэтшӧма ышнясьны. Ёнджыка пондіс кывзысьны аслас вӧрса чойыслысь. Сійӧ сьӧкыдджык оласнога да сюсьджык вӧлӧма. Сідзкӧ, сылӧн шуӧмъяс серти и ковмас водзӧ вылӧ овны.
