МЕНАМ УВӦ
Сійӧ гожӧмнас, кыдзи и век, шойччи Эжва бокын, аслам чужан сиктын. Ветлывлі вӧрӧ тшакла да вотӧсла, лэччывлі ю дорӧ мык вугравны. И медводдза лунсяньыс жӧ ме дорӧ сибӧдчис Микайлӧ суседлӧн лайка пӧрӧдаа томиник энь пон. Пукала кильчӧ вылын и друг мыш сайсянь кыла: «Ув, ув!» Бергӧдчи, а буретш суседлӧн понйыс локтӧма. Тыдалӧ, кӧсйӧ тӧдмасьны мекӧд. Синъясыс меліӧсь, ворсӧдчанаӧсь, тырӧмаӧсь нюмӧн. Быттьӧ кӧсйӧ шуны: «Вай лэччыв кильчӧ вывсьыд да тӧдмасям ӧдйӧджык, а сэсся ӧта-мӧдкӧд ворсны кутам». А бӧжыс понйыдлӧн сідзи и легӧ ме вылӧ видзӧдігӧн.
Нинӧм он вӧч. Колӧ тӧдмасьны ловъя ловкӧд. Пыралі гортӧ да петкӧді выль тӧдсалы гӧснеч пыдди ичӧтик калбас тор. Сійӧ сӧмын тшавкнитіс менсьым гӧснечтӧ. Эз весиг курччышт. Кылалӧ тай, небось. А сэсся нюлыштіс кузь кывнас вом доръяссӧ да друг уськӧдчис морӧс вылӧ. Тыдалӧ, кӧсйис аттьӧавны менӧ чӧскыд гӧснечсьыд.
Сэсянь сійӧ эз кут торйӧдчывны меысь. Кытчӧ ог мун, вӧрӧ ли, вадорӧ ли, век бӧрсянь вӧтчӧ. А войнас кильчӧ вылын узьлӧ, керкаӧс видзӧ кортӧм гӧсьтъясысь. Кодкӧ кӧ орчча мир туй вывті мунӧ, менам выль ёртӧй пыр и увтыштас:
— Эн мешайт керкаын узьысьяслы.
А садьма да сійӧ менӧ важӧн нин кильчӧ вылын виччысьӧ, бӧжсӧ легӧдӧ да нимкодя никсыштлывлӧ, быттьӧ кӧсйӧ шуны: «Тырмас нин шкоргыны, кад нин кытчанькӧ шыбитчывны». Но мыйӧн сӧмын казялас, мый кузь гӧленя сапӧгаси да киӧ кӧрзина босьті, нимкодьыс сылӧн помтӧм. Сідзи и чеччалӧ, котралӧ ме гӧгӧр да гораа увтӧ. Сэтшӧм окота вӧрӧ ветлыны.
И нимті ме сійӧс Увӧӧн. Сы вӧсна, мый тадзи медводдзаысьсӧ менӧ чолӧмаліс. Нимтылӧмаӧсь жӧ эськӧ кутшӧмкӧ мӧд нимӧн суседлӧн челядьыс, но сы вылӧ сійӧ абу и шыасьлӧма. А менам нимыд, тыдалӧ, воис сьӧлӧм вылас да мыйӧн чукӧстан, пыр и локтас. Микайлӧ сусед весиг сералыштіс менӧ:
— Мырддин менсьым понйӧс да калым ковмас мынтыны.
А сэсся содтіс:
— Гожӧмнас уджыс уна, да мен некор сыкӧд ноксьыны, мед инӧ тэкӧд вӧр-ваті кытшлалӧ.
Медводдзаясысьсӧ, томиник да, мудзӧ на вӧлі. Бӧрсянь и вӧтчӧ. А сэсся мудзас да сапӧг гӧленьӧс кутас курччавны. Сідзкӧ, гортлань тшӧктӧ бергӧдчыны. И нинӧм он вӧч, лоӧ жалитны том понтӧ, медым дзикӧдз эз ушавняйтчы. А гортӧ воас да кильчӧ вылӧ пыр и унмовсяс, сэтшӧма эбӧстӧммӧма. Огӧ жӧ ӧд этша вӧртіыд келалӧй.
Но пемӧсыдлӧн тай вын-эбӧсыд оз лунысь лунӧ, а часысь часӧ пыр ёнджыка содӧ. Регыд мысти вӧрын менам Увӧыд кутіс лоны асӧн: то сьӧла чукӧр повзьӧдас, то урӧс кутас увтны да дугдывтӧг корӧ менӧ ас дорас, тшӧктӧ мед кыйи звер-пӧткасӧ. Но пищальтӧ вӧрад ме нэмас эг босьтлывлы. Сы вӧсна, мый жалитлі сэні олысьясӧс. Налы мортсянь и сідзи уна омӧльыс сюрлывлӧ. Та вӧсна Увӧ весиг дузъяліс ме вылӧ, мый ог отсав сылы кыйсьыны.
А друг кытчӧкӧ вошас. Бура дыр ме дорӧ оз матыстчыв. Сэки заводита шутьлявны. И тӧдлытӧг нырнас коркӧ тшукӧдчас сапӧгӧ: ме пӧ тані, эн пӧ вошты. А сэсся бара саясяс пуяс коластӧ. Сӧмын тай ӧтчыд лёкысь эргигтырйи жмитчыліс жӧ ме дінӧ. Тыдалӧ, ачыс вӧрса кӧзяиныс неылын кытшлаліс. Увӧыд том на вӧлі да эз лысьт ассьыс гӧлӧссӧ сетны. А меным кӧсйис шуны: чӧв пӧ ланьты, мед пӧ ӧдйӧджык кытчӧкӧ вешъяс. Ме и ачым пола тайӧ кадас вӧрса кӧзяинсьыд. Энь ош кӧ, пияна. Уна омӧльтор вермас лоны сэки сыкӧд паныдасьӧмысь. Та вӧсна малышті аттьӧалӧмпырысь Увӧӧс да мӧдӧдчим сыкӧд гортлань. Да и кӧрзинаӧй тыр нин вӧлі.
Уна тешкодьтор артмывліс Увӧкӧд и вадорын. Друг заводитас вӧтлысьны сійӧс дэльӧдысь каляяс бӧрся да сэки кӧть кувтӧдзыд серав. Либӧ дуригмоз босьтчас увтны берегӧ усьласьысь гыяс вылӧ. Ме, дерт, чери кыйигад вӧтлывлі сійӧс ас дорысь. Мун, мися, эн повзьӧдчы, а то ни ӧти лов оз сюр. Но сійӧ гӧгӧрволіс менӧ да коркӧ ланьтлывіс жӧ. Сӧмын куйліс месянь неылын да сюся видзӧдіс, кыдзи лэптала кодзувкот кольк вылӧ яя мыкъясӧс. Тӧдіс, мый и сылы сюрыштас бӧрынджык жаритӧм чериыс.
Тадзи и олім пона-морта ӧта-мӧдкӧд бура лӧсялӧмӧн. Но коркӧ-некоркӧ отпускыд помассис. Куті чукӧртны кӧлуй. Лун-мӧд мысти колӧ нин вӧлі удж вылӧ петны. Менам Увӧ гӧгӧрвоис, мый воис кад торйӧдчыны ёрта-ёрткӧд да шога видзӧдлывліс ме вылӧ, быттьӧ корис, медым эг эновт сійӧс.
— Нинӧм, — малыштлывлі ме сійӧс.— Локтан гожӧм бара паныдасям, бара кутам вӧр-ваті ӧтлаын келавны.
А сійӧ сӧмын никсіс ме вылӧ видзӧдігмоз.
Дерт жӧ, Увӧ колльӧдіс менӧ карӧ мунігӧн да ачым весиг эг тӧдлы, кыдзи сійӧ меысь водзджык чеччыштіс вӧрзьӧдчысь нин автобусас. Эз кӧсйы кольччыны аслас ыджыдджык ёртысь. Ковмис корны шоперӧс сувтӧдлыны машинасӧ. А Увӧ эз кӧсйы миритчыны сыкӧд, мый чеччӧдісны автобусысь, да дыр на вӧтчис бӧрсяньыс. И сьӧлӧм вылын меным сэки вӧлі торйӧн нин шог. Кӧть эськӧ босьтан Увӧтӧ карад, но ӧд абу аслад сійӧ. Да и кыдзи на та вылӧ гортсаяс кутасны видзӧдны. Кӧть эськӧ менам висьтъяс бӧрын и налы воӧма сьӧлӧм выланыс тайӧ мелі понйыс.
Коркӧ тӧвнас нин воис Микайлӧ суседсянь письмӧ. Гижӧма вӧлі, мый ӧнӧдз пӧ оз вунӧд тэнӧ Увӧыд. Мыйӧн пӧ тэнсьыд нимтӧ казьтыштам, пыр пӧ кутас нимкодьпырысь никсыны-увтны да парсасьны ӧдзӧсӧ, вӧзйысьны ывлаӧ. А тэнад мунӧм бӧрын пӧ весиг омӧля кутіс сёйны, пыр нораа никӧстлывліс да дыр виччысьлывліс автобус сувтланінын. Надейтчис, мый тэ бӧр регыд локтан. Со ӧд кутшӧм кывтӧм пемӧсыд. Дерт, оз вунӧд, мыйта лои келалӧма вӧр-ваті, кымынысь бипур дорын войсӧ коллялігмоз да шойччигмоз пукавлӧма, кымын пажын-ужын шӧриӧн юкӧма.
А сэсся тулысланьыс нин воис шог юӧр, мый абу нин ловъя менам Увӧӧй. Кыдзи висьталісны сиктсаяс, сійӧс нарошнӧ талялӧма кутшӧмкӧ бокӧвӧй шопер, а шойсӧ шыбитӧма машина кузолӧ. Аддзылӧмаӧсь эськӧ унаӧн, но лёк мортыд тэрыбджык вӧлӧма. Весиг машина номерсӧ абу удитӧмаӧсь лыддьыны, сідзи и уйкнитӧма.
Ме сӧмын ӧти воча кыв кылі:
— А мый и шензьынысӧ. Зэв мича гӧныс вӧлі Увӧыдлӧн. Сыысь важӧн нин шапка вурисны. А яйсӧ, гашкӧ, и сёйисны. Отсалӧ пӧ тай биа висьӧмысь.
Тшӧкмунлі быдсӧн тайӧс кывлӧм бӧрын. Ачым эг тӧдлы, кыдзи синва мольяс кутісны тюрны банбок кузя. Тӧді кӧ эськӧ, мый тадзи лоӧ, эг жӧ коль ассьым Увӧӧс сиктӧ. Но ӧні кытысь нин босьтан. Мында во коли сійӧ гожӧмсяньыс, но пыр на син водзын менам радейтана Увӧӧй, менам ичӧтджык ёртӧй.
