МЕДБӦРЪЯ ВОСЬКОВ

Здук... мӧд... Мам кывзысьыштіс. Ичӧтик тупыль вӧрзьытӧг куйліс потанын. Вывті на том, вывті на мича ань пидзӧсъяссӧ шымыртӧмӧн пукаліс джодж шӧрын. Сылӧн вуджӧр, муртса пӧртмасьысь сись, пемыд стенъяс — ставыс тайӧ йитчис кутшӧмкӧ быттьӧкӧ и тӧдса, но ёна ӧтдортысь серпасӧ. Кӧть ӧти шы тайӧ ловтӧм керкаас вӧрзьӧдіс эськӧ мамӧс, сувтӧдіс эськӧ кок йылас да вайӧдіс потан дінас. Ті тӧданныд, кыдзи дойдӧ тӧдтӧм виччысьӧм, войтӧн, быттьӧ сераліг, гусялӧ медбӧръя вынъяс, сайӧдӧ «некор куслытӧм» надея...

Эзысь сунисъясӧн кыӧмаӧн вӧлі сьӧдасьысь енэж да сыланьӧ нуӧдысь оттӧминик туй, кор мамлӧн синъясыс вермисны скӧра югнитлысь ӧшинь пыр аддзыны керка дінӧ матыстчысь нывбабаӧс. Йиа ки жмитіс мамлысь томиник сьӧлӧм, синъяс ыпмунлісны скӧрысла... Нэм виччысьтӧг мам чеччис джодж вылысь да уськӧдчис ывлаӧ. Вӧтлыны! Вӧтлыны... Сӧмын абу лэдзны сійӧс керкаӧ, абу сетны видзӧдлыны кага вылӧ...

Тӧв бергӧдӧ мамӧс бӧрлань, орйӧдлӧ вӧсньыдик пасьсӧ, руд шӧвк юрсисӧ, кӧдзыд емъясӧн бытшлалӧ мамлысь кокъяс, вынӧн куньӧ синъяссӧ. Быд воськолӧн мам венӧ выль мытшӧд — быд воськолӧн нывбаба тыдалӧ пыр ылынджык и ылынджык... Оз нин вермы, сідзкӧ, войся гӧсьтыс матыстчыны кага дінӧ! Оз вермы воштӧдчыны нэм кежлӧ тайӧ кодкӧлы войӧн козьналӧм шебрасъяс улас... Но мам мунӧ и мунӧ нывбаба бӧрся. Вермӧ-ӧ жебиник ныв вӧтлыны тайӧ тӧдтӧм мортсӧ, пыкны сылысь вынсӧ, косӧдны сійӧс вылісянь сетӧм могысь? Заводитлӧй висьтавны пикӧ воӧм мамлы сылӧн слаблун йылысь. Видзӧдлам, мый сійӧ тіянлы вочавидзас...

Пемыд ру пырті нывбабалӧн вуджӧр муртса нин тыдалӧ. Восьлавны пыр сьӧкыдджык, но полӧмӧн дзескӧдӧм сьӧлӧмыс оз лэдз сувтлыны. Кагалӧн олӧмыс ӧні сӧмын мамлӧн киын.

Паськыд кушинъяс вежсьӧны крут чойясӧн. Арся турун — лэчыд изъясӧн. Но мам немтор оз аддзы. Кутшӧм тӧдчанлун кутӧны тайӧ изъясыс мамлӧн мог водзын?

Ньӧжйӧник и арся вой ӧтдортӧ мамӧс. Туй оз тыдав, чизыр тӧв пыр вынаджык. Тӧдтӧм нывбаба вошӧ. Но сувтны оз позь. Мамлы чайтсьӧ, быттьӧ сылӧн медбӧръя воськовкӧд кусас кагалӧн синъясын муртса нин ӧзйысь битор. Мамлӧн сувтӧмкӧд дугдас тіпкыны и кагалӧн сьӧлӧм...

А вой быттьӧ тешитчӧ жебиник мам вылын, лёкысь сералӧ, гудыр пасьнас дӧлаліг, тшапа гӧгрӧдлӧ ставӧн кольӧм ловъя лолӧс. Дзурс ру вылын тыдовтчӧны слабиник визьяс... Со найӧ гӧгӧрвоанаӧсь нин, и мам водзӧ мыччысьӧ кутшӧмкӧ серпас. Ань чуймӧмӧн видзӧдӧ тӧдса визьяс вылӧ. Мам аддзӧ чужан йӧрсӧ, ичӧтдырсянь став сьӧлӧмӧн радейтана пашкыр, вылын юра пипуӧс. Быттьӧ кутшӧмкӧ лёк мойдӧ сюрӧм ань топӧдчӧмӧн восьлалӧ водзӧ. Тӧдлытӧм скӧр вынъяс кӧсйӧны бергӧдны мамӧс сьӧлӧмӧн индӧм туйысь, кӧсйӧны гуны и сылысь, гашкӧ, дженьыд нин, олӧм помсӧ. Но ань оз сетчы. Мам таысь вынаджык...

Здукӧн ру вывса серпас вежсьӧ: мам, ичӧтик на, ӧні чужан керка пытшкын. Сы водзын бӧрдысь нывбаба да гажа мужичӧй. Мужичӧйлӧн скӧра зыркъялысь синъясыс паныдасьӧны ичӧтик нывкалӧн синъяскӧд. Ань тӧдмалӧ тайӧ мужичӧяс батьсӧ. Лёкысь горзӧмӧн бать матыстчӧ ныв дінас да лэптӧ кисӧ. Нӧшта здук — и бара некор вунлытӧм дой. Чужӧм сотӧ, но ёнджыка сотӧ кӧнкӧ нывкалӧн пытшкӧсас... Лӧзӧдӧм льӧбъясысь мездысьӧ медводдза горӧдӧм. Таӧдз муртса тувччалысь мам синвасӧ ньылалӧмӧн котӧртӧ йиӧн сотысь изъяс вывті. Горш пытшкас инмӧм ёкмыль оз сет лолыштны. Мый тайӧ? Мый вӧсна? Кодкӧ кӧсйӧ водзӧс босьтны? Но кутшӧм лёк удитіс вӧчны ӧтка мам аслас дженьыдик нэмнас?

А серпас паськалӧ, ыдждӧ, матыстчӧ мам дінӧ, быттьӧ кӧсйӧ шымыртны сійӧс кӧдзыд няйт кияснас, дзебны олӧмсьыс. Мам куньӧ синъяссӧ. Вемӧсӧн-ӧ ставыс тайӧ вӧчсьӧ, узигӧн- ӧ... веськодь. Колӧ сӧмын петны тайӧ пемыдсьыс, разӧдны став мусӧ шебралӧм дойсӧ, топӧдны морӧс бердас ассьыс ичӧтик юкӧнсӧ, ловъя юкӧнсӧ! Гӧраяс дінын заводитӧны тыдавны гуранъяс. Мам дрӧгмунӧ. Петан туй инмас на, омӧльтчӧм мам эскӧ...

Серпасалӧм керка куйлӧ сьӧд енэж вылын да, кыдзкӧ нэм виччысьтӧг, разалӧ. Артмӧ унаысь-уна выль серпас. Мамлӧн гӧгӧртасыс тырӧ горзӧмӧн, сералӧмӧн — тӧдса гӧлӧсъясӧн. Со мам водзын сылӧн классыс. Грездса челядь дойдана кывъясӧн нимтӧны бара ичӧтӧн лоӧм аньӧс да, сераліг, петкӧдлӧны сы вылӧ чуньнаныс. Мам котӧртӧ. Сӧмын изъяслӧн йывъяс гӧрдъялӧны сы бӧрын.

Мӧд серпас вылын мам карын нин. Горзӧм лӧньӧ. Сы гӧгӧр верстьӧ йӧз. Найӧ нюмъялӧны мамлы, нюжӧдӧны кияснысӧ, корӧны ас дінаныс. Но мам бергӧдчӧ наысь. Сійӧ некодлы оз эскы. И тайӧ йӧзыс дойдасны аньлысь мелі сьӧлӧмсӧ, пыдзыртасны пытшкӧссьыс став бур кӧсйӧмсӧ да чӧвтасны кувны кӧнкӧ ыджыд да некодлы ковтӧм кар шӧрын... Ичӧтсянь мам эскис сӧмын аслас вынъясӧ, пуктіс асьсӧ йӧзысь улӧджык, но помтӧг велӧдчис, медым кыдзкӧ тыртны гӧгӧртаснас торъясӧн гусялӧм ловсӧ, зілис аддзыны му вылысь ассьыс юкӧн. Сӧмын ӧтчыд олӧмнас ань вӧлі шудаӧн. Сӧмын ӧтчыд, кор медводдзаысь топӧдіс ас бердас некымын здук сайын на сыӧн чужтӧм лолӧс, мам нюмъяліс; югзьӧм синъясӧн югзьӧдіс ассьыс олан туйсӧ. Сэк сувтіс мам водзӧ медыджыд, медтӧдчана мог — дӧзьӧритны сыӧн чужтӧм кагаӧс, дорйыны сійӧс став лёк йӧзсьыс да лӧсьӧдны ичӧт мортлы мӧд, сыысь, мамысь, торъялана олӧм... Ань кавшасис медыджыд чой вылӧ да видзӧдліс гӧгӧр — водзӧ туй эз вӧв. Эбӧстӧм мам садьтӧг уси изъяс костӧ. Сӧстӧм зэр тусьӧн чайтсис еджыд платтьӧа ань тайӧ сьӧд, помасьтӧм вояс. Весьӧпӧртан серпасъяс вошины. Енэж ловзьӧдісны муртса тыдалана кельыд кодзувъяс...

Ӧти войӧн пӧрысьмӧм мам восьтіс синъяссӧ шызьӧдана югыдысь. Кыр йыв быттьӧкӧ сотчис нюмъялана югӧръяс улын, мам куйліс шоныд турун пӧвстын. Войся казьтылӧмъяс пондісны гудрасьны, гартчыны, зымӧдны жуглӧм юрӧ. Мунны некытчӧ. Дорйыны некодӧс. Мам лэптӧ синъяссӧ вывлань. Важӧн морӧс пытшкас пӧдтӧм эскӧмыс ловзьӧ да разалӧ мелі кымӧръяс костын. Мам шытӧг мыйкӧ шуалӧ, кияс нюжӧдчӧны дзирдалысь югӧръяслань. Вӧлӧмкӧ, мамлӧн могыс ӧні некодлы ковтӧм? Но ӧд ті, дерт, кывлінныд, мый быдӧн лэччӧны тайӧ му вылас сӧмын налы сиӧм могӧн. Сійӧс олӧмӧ пӧртӧм бӧрын морт бергӧдчӧ сэтчӧ, кысянь вӧлі миянӧ мӧдӧдӧма, бергӧдчӧ сӧмын сылы тӧдса мирӧ. Тшӧкыда тайӧ могыс дыркодь мортлы оз мыччысь. Сэки лов босьтӧ да и тэчӧ, кыдзи кӧсйӧ, ассьыс олан пассӧ, козьналӧ сылы став мувыв мичсӧ да восьлалӧ сылань, мукӧд вылӧ видзӧдлытӧг. Тадзи артмис и миян висьтын. Дерт, ме ог шу, мый кага быдтӧм оз вермы лоны мамлӧн олан пасӧн. Сӧмын... миян гижӧданым тайӧ могыслы паныд сувтӧ мӧд мог. Сӧстӧм, но тыдавтӧм; шытӧм, но сэтшӧм тӧдчана. Сьӧлӧмъяс югыдланьӧ бергӧдысь... Кагалӧн мог.