КЫВЗЫСЬТӦМ ЗІ
Оліс-выліс коркӧ зэв кывзысьтӧм да наян зі, коді быдлаӧ нырсӧ радейтліс сюйны. Суитчывліс сэтчӧ, кытчӧ эськӧ оз вӧлі ков. Чушкывліс быдӧнӧс, коді сылы эз волы сьӧлӧм вылас. Лэбаліс дзик быдлаті, кыті позьӧ и оз. Лыддьывліс асьсӧ медся сюсьӧн, смелӧн да збойӧн. Та вӧсна и эз радейтлы кывзыны мукӧдъясӧс. Кӧть эськӧ сылы тадзсӧ олігас ёртъясыс эз ӧтчыдысь шулыны, мый кывзысьтӧмлун да наянлун вӧснаыд пӧ и дженьдӧдны верман ассьыд нэмтӧ. Но сійӧ сӧмын дӧзмӧмпырысь чушнитлывліс велӧдысьяс вылӧ да бара лэблывліс сэтчӧ, кытчӧ сылӧн ёртъясыс весиг матӧ эз матыстчывлыны.
Со тадзи жӧ ӧтчыд кывзысьтӧм да наян зі лэбаліс ыджыд керка гӧгӧр. Сэтчӧс ӧти ӧшинь буретш вӧлі восьса. А восьса ӧшинь пырыс керка пытшкӧссяньыс сэтшӧм чӧскыд варенньӧ кӧрӧн ӧвтіс. Эз вермы терпитны сэки зіыд. Бара эз пыдди пукты ёртъясыслысь коркӧя велӧдӧмсӧ. Ӧддзӧдчис да сӧмын лыйыштіс нимкодьпырысь дзизгигтыр восьса ӧшинь пыр керкаӧ. Чайтіс, мый сэні ывлаын кодь жӧ югыд. Но шемӧсмис, кор аддзис зэв югыд ывла бӧрын рӧмыд керка пытшкӧссӧ. Абу велалӧма зіыд рӧмыдінад овны да лэбавны. Ӧтилаӧ лэблас — люкасяс, мӧдлаӧ лэблас — бара кытчӧкӧ зурасяс. И некытысь петан туй оз аддзы. Кутӧны сійӧс керка стенъясыс да оз кӧсйыны лэдзны. Весиг варенньӧ йывсьыд вунӧдіс. Медым сӧмын ӧдйӧджык ловйӧн мынтӧдчыны тайӧ нальксьыс.
Аддзис зіыд ӧшиньтӧ, кытысянь югыдыс керка пытшкӧ веськаліс. Но сійӧс кӧзяиныс удитӧма нин пӧдлавны. А ачыс кытчӧкӧ мунӧма. Но ӧд зіыд та йылысь эз тӧд. Эз жӧ куж мӧвпыштлыны и сы йылысь, мый эм кутшӧмкӧ стеклӧ, код пыр ставыс тыдалӧ. Сӧмын ачыс оз ёна синмӧ шыбитчы да та вӧсна унаӧс пӧръявлывлӧ. Кӧсъян веськыда мунны, а туйсӧ тыдавтӧм стеклӧ тупкӧма. Збыльысь ӧд, он и казяв, он кӧ сюсьджыка видзӧдлы.
Тадзи лои и зікӧд. Ӧддзӧдчис сійӧ да кӧсйис пыр жӧ ывла вылӧ лэбны. Но друг зурасис тыдавтӧм стеклӧӧ да сэтшӧма дойдіс нырсӧ, мый доймӧмысла зэв гораа кутіс дзизгыны. Неуна ӧвсьыштіс татшӧм виччысьтӧмторйыскӧд паныдасьӧм бӧрын. Ланьтыштліс здук-мӧд кежлӧ. Кутіс мӧвпавны, мыйла нӧ сійӧ ывлаас оз вермы веськавны, кӧть эськӧ и дзик орччӧн сэтчӧс югыдыс. Но мыйкӧ тыдавтӧмтор кутӧ сійӧс да оз лэдз ортсӧ, кытчӧ сэтшӧм окота бӧр петны. А гашкӧ, кодкӧ нарошнӧ ышмигмоз сералӧ-ваксьӧ сы вылын? Нинӧм жӧ кӧ абу-а? Весьшӧрӧ повсьӧма. Та бӧрын зіыд бара мый вынсьыс ӧддзӧдчис да кӧсйис петны ывлаӧ, но нинӧм сылӧн таысь эз артмы.
Ӧні зі повзьӧмысла нин дугдывтӧг кутіс дзизгыны. Корис отсӧг вылӧ ассьыс ёртъяссӧ, мед восьтасны сылы туйсӧ тайӧ дзескыдінсьыс петӧм могысь. Но кыласны ӧмӧй найӧ сійӧс стеклӧ сайсяньыд, кор ывлаас и сідз гажа да быдӧн мыйкӧ ассьыс вӧчӧ. Некор налы асныра зікӧд ноксьыны. Мед эз лэб, кытчӧ эз ков. Сёысь ӧд висьтавлісны сылы.
И та бӧрын зі дугдывтӧг кутіс шыбласьны стеклӧӧ. Чайтіс, мый писькӧдас сійӧс аслас ёсь нырӧн да бордъясӧн. То вывлань кыпӧдчылас, то увлань сетчылас. Но некӧн абу петан туйыс. Тадзи сійӧ дзизгис ӧшинь стеклӧын кузь лунтыр, кытчӧдз дзикӧдз эз эбӧстӧммы.
А сэк кості ывлаын пемдіс. Кӧзяиныс кытчӧкӧ ветлӧм бӧрын воис гортас да пыр жӧ ӧзтіс югыд би. Аддзис сэки зіыд югыд битӧ да сэтчань лэбзис. Нимкодь быдсӧн лои. Сэтшӧма нин вӧлі гажтӧмтчӧма рӧмыд керкаас югыд ывласьыс. Чайтіс, мый тайӧ биыс сэсся петкӧдас сійӧс ывлаӧ. Но мыйӧн сӧмын зурасис тайӧ югыдас, коді стеклӧ улын жӧ вӧлӧма, пыр и гораа дзизгыны кутіс доймӧмысла. Югыдыс вӧлӧма сэтшӧм пӧсь, мый зіыд муртса эз сот ассьыс нырсӧ да бордъяссӧ. Та бӧрын сійӧ эз нин лысьт матыстчыны югыд би дінас да ылісянь кутіс гӧгравны сы гӧгӧр. Лэбалӧ югыд би гӧгӧр да зэв гораа дзизгӧ, корӧ, мед кодкӧ отсалас сылы ывлаӧ петны. Тшӧтш и югыд бисӧ корӧ отсӧг вылӧ.
Гӧгралӧ и гӧгралӧ асныра зі югыд би гӧгӧр да зэв ёна каитчӧ, мыйла водзтіджык эз кывзысь ёртъясыслысь, мыйла лэбаліс сэті, кыті эз ков. Со и накажитіс сійӧс олӧмыс кывзысьтӧмсьыс. И сэтшӧм шог сьӧлӧм вылас зілы, мый бӧрдӧмсорӧн нин дзизгӧ. Оз нин эскы, мый удайтчас сылы лун югыдсӧ аддзывны, ёртъясыскӧд ӧтлаын лэбалыштны. Код тӧдас, дыр-ӧ на эськӧ тадзисӧ лэбаліс асныра да наян зіыд стеклӧӧн вевттьӧм югыд гӧгӧрыс, кытчӧдз сійӧс эз казяв керкаса кӧзяиныс.
— Но-о-о! Зі тай кыськӧ татчӧ веськалӧма! — гораа шуис сійӧ. — Тыдалӧ, луннас ӧшиньтӧ восьтлі да сэки пырӧма. Ог жӧ ӧд коль ме тэнӧ керкаӧ. Чушкыны менӧ верман.
Но кутшӧм нин чушкӧм. Зіыд та йылысь эз нин лысьтлы мӧвпыштлыны. Мед сӧмын ловйӧн петны керкасьыс. Кӧзяинлысь матыстчӧмсӧ аддзӧм бӧрын сійӧ нӧшта тэрыбджыка кутіс лэбавны стеклӧа лампа гӧгӧр да гораджыка дзизгыны.
Кӧзяиныдлы, тыдалӧ, жаль жӧ лои зіыд. Быдӧн ӧд ловъя лов. Быдӧнӧс Енмыс вӧчлӧма, мед рӧдмис-паськаліс да водзӧ нуӧдіс ассьыс рӧдсӧ. А тайӧ зіыс ӧд и буртор вайӧ быдмӧгъяслы. Отсалӧ и налы тшӧтш рӧдмыны-паськавны.
Сэки кӧзяиныд дыр эз мӧвпав. Восьтіс гурйыв керка ӧшиньсӧ да ӧдйӧджык вӧтліс зіӧс ывлаӧ. Гожся сӧстӧм сынӧдсӧ кылӧм бӧрын вӧлисти кокниджык лои зілы да сійӧ ӧдйӧджык лэбис ёртъяс дінас, кодъяс узьмӧдчыны нин вӧлі лӧсьӧдчӧмаӧсь.
Чайтанныд, та бӧрын тайӧ зіыс эз кут асныравны. Виччысь! Сэтшӧмӧн кӧ чужсьылӧма, он нин веж олан сямтӧ. Мӧд лунас эськӧ кӧсйысис заводитны овны мукӧд зіяс моз жӧ, кодъяс помся уджалісны. Но пыр и вунӧдіс ассьыс кӧсйысьӧмсӧ да бара лэбис кытчӧкӧ ылӧ-ылӧ. Сэтшӧм нин тайӧ зіыс вӧлӧма.
