КУИМ МЫК

Зык-шумыс Ӧньӧ да Веньӧ костын быттьӧ нинӧм абусьыс и лои. Ӧньӧ зэв лабутнӧй зонка. Абу уна сёрниа. Быд кыв сылӧн зарни дон сулалӧ. Ёна радейтӧ вуграсьны. Гожӧмнад вадорсьыд сійӧс пельтіыс он кыскы. И сюрӧ ӧд. Кӧть эськӧ ачыс шег кодь на и эм. Весиг верстьӧяс сылы завидьтӧны да завидьтігмозыс дэльӧдӧны зонкаӧс: тэ пӧ, дерт нин, кутшӧмкӧ гуся кыв тӧдан, сідз-тадз пӧ ӧд тэнад вугырӧ чериыд оз ӧшйы. Зонка сӧмын гусьӧн нюмъявлывлӧ да нинӧм та вылӧ оз вочавидзлы.

А Веньӧ вильышсьыс-вильыш. Век кыйӧдӧ кодӧскӧ пӧръявны либӧ код вылын кӧ сералыштны. Вильышлун вӧснаыс, тыдалӧ, сылӧн нинӧм оз и артмывлы. И чериыд сылы Ӧньӧ мозыд оз сюрлывлы. Сы вӧсна, мый ёнджыка повзьӧдлӧ черисӧ.

Тайӧ пӧрйӧ Веньӧ вӧзйысис Ӧньӧлы: босьтлы пӧ аскӧдыд вуграсьны, гортсаясӧс пӧ окота юкваӧн номсӧдыштны.

— Кутшӧм тэысь вуграсьысь, — вочавидзис Ӧньӧ.— Сӧмын пулюшайтны черисӧ кутан да сійӧ дзикӧдз пышъяс.

— Ог-ог, — эскӧдӧ Веньӧ.— Кыдзи тэ кутан вӧчны, сідзи и ме.

— Сідзкӧ, аски водз асыв и мӧдӧдчам ыджыд лыа вывсянь мыкъясӧс вугравны, — шуис Ӧньӧ.

Асывнас, шондіыс муртса на вӧлі тыдовтчӧма ылі вӧртас сайысь, зонкаяс паныдасисны сиктысь вадорлань нуӧдысь ордым вылын. Ӧньӧ видзӧдліс Веньӧ вылӧ да сӧмын ружӧктыштіс, но нинӧм эз шу. Аслас Ӧньӧлӧн шатиныс кузь, вӧсни да зэв веськыд кыдз пуысь. Бура дыр корсис сійӧс вӧрысь да сэсся мичаа косьтіс. Вуграсян кӧвйыс вӧсни, но ён. Ыджыд вокыс козьналіс. Шуис, импортнӧй пӧ. Табйыс ичӧтик, мед чериыс оз повзьы. А Веньӧлӧн нӧ мый. Серамыд весиг петӧ. Тэрмасьӧма, тыдалӧ, да зор кызта шатин кыськӧ аддзӧма. Вуграсян кӧвйыс кызсьыс-кыз. А табйыс кулак ыджда.

— Кыдзи нӧ татшӧм шатиннас кутан вуграсьны?— юалӧ ёртыслысь Ӧньӧ.

— Видзӧдлам на, коді унджык кыяс, — ошйысигмоз вочавидзис Веньӧ.

Ӧньӧ сӧмын довкйӧдлыштіс юрнас. И кык ёрт мӧдӧдчисны вадорлань. Луныс вӧлі мичасьыс-мича. И кокъясыс зонкаяслӧн быттьӧ асьныс нуӧдісны ыджыд лыа вылӧ мыкъясла.

Ставыс ӧд Ӧньӧ ног и лои. Ачыс сійӧ лэптавны эз удит яя мыкъясӧс кузь да кокни шатинӧн. А сысянь неылын Веньӧ сӧмын пулюшайтӧ аслас зор кодь шатинӧн черисӧ. Весиг ни ӧти лов сылы оз кӧлась. И завидь лои сэки Веньӧлы, кор матыстчис Ӧньӧ дорӧ да аддзис, мыйта нин ёртыс удитӧма вугравны.

— А меным тай мыйкӧ омӧля сюрӧ, — гораа шуис сэки Веньӧ.

— Эн мешайт, эн повзьӧдлы черисӧ, — вашнитіс дӧзмӧмпырысь Ӧньӧ. А ачыс синсӧ эз вештыв таб вылысь. Весиг эз бергӧдчыв Веньӧлань. И со бара нин сійӧ яя мык лэптӧ да пельпом саяс шыбитӧ. Сэк кості Веньӧ дыр эз зевайт. Кватитіс Ӧньӧлысь некымын лов да котӧртіс аслас шатин дорӧ. Сідзи сэсся сылы лунтырӧн эз и сюр. Быттьӧ Енмыс ёрис зонкаӧс. Лыа вылын куйлісны сӧмын Ӧньӧлысь гусялӧм яя мыкъяс.

Медбӧрын ёртъяс шуисны мӧдӧдчыны гортаныс. Ӧньӧ мудзтӧдзыс нин лэпталіс черисӧ. А Веньӧ колӧкӧ эськӧ важӧн нин кайис, но сылы окота вӧлі тӧдны, казялас оз ёртыс чери гусялӧмсӧ. И казяліс ӧд. Вӧлӧмкӧ, Ӧньӧыд оз на сідз-тадз шыблав мыш саяс кыйӧм черисӧ, а лыддьӧ-арталӧ ас кежсьыс быд лов.

— А кӧні нӧ куим мыкыс?— гораа юаліс сійӧ сумкаас черисӧ лӧдігӧн.

Сэсся шыӧдчис Веньӧ дінӧ:

— Эн тэ босьт волігад? Сёӧс ӧд кыйи, а ӧкмысдас сизимыс сӧмын тані.

— Лыддьы бурджыка, — шуис сылы наяна Веньӧ.— Артасьнытӧ, тыдалӧ, он куж.

— Ог куж!— нерыштіс ёртсӧ Ӧньӧ.— Тэысь ог омӧльджыка артась. Тэ на менам тетрадьысь вӧлі гижлывлан гортса уджъястӧ.

Тайӧ шуӧм вылас Веньӧ тшӧк ланьтіс. Сӧмын килькъялӧмсорӧн видзӧдіс, кыдзи Ӧньӧ выльысь лыддьӧ черисӧ. Лыддис и бара эз во колана лыдпасӧдзыс. Медбӧрын сюся видзӧдліс Веньӧ вылӧ, мыйкӧ нускыштіс ныр пырыс, волысаліс чери сумкасӧ пельпом вомӧныс да ньӧжйӧник мӧдӧдчис вадорсянь катӧдысь туй кузя.

А Веньӧ вӧтчӧ бӧрсяньыс да дугдывтӧг дольӧ:

— Збыльысь ӧд эг ме босьт. Кӧть кыв сета.

— Тӧда ме тэнсьыд кывтӧ, — воча шуӧ Ӧньӧ.— Эн нин ӧтчыдысь кокорнитлы.

Сідзи ӧта-мӧд коласас ропкӧдчигтырйи и кайисны кык ёрт гортаныс.

Гортас мамыс и шуис Веньӧлы, кор сійӧ мыччис зепсьыс перйӧм куим яя мыктӧ:

— Мый ме тайӧ куим ловнас кута вӧчны? Сет бурджык каньлы.

Сэсся дыркодь видзӧдіс пиыс вылӧ да ышловзис:

— Эн жӧ ӧд кӧнкӧ ачыд кый? Некор на тай гортӧ весиг пумӧн эн вайлы. Тыдалӧ, гусялін кодлыськӧ?

— Ачым, ачым кыйи, — шуалӧ Веньӧ мамыслы, а ачыс пель йылӧдзыс гӧрдӧдӧма.

Сэки и воис Веньӧлы юрас мӧвп: кӧть мый, а велӧдчыны Ӧньӧ моз жӧ чери кыйны. Сёр рытын нин сійӧ муніс Ӧньӧясӧ. А Ӧньӧлӧн мамыс буретш чериа рач жаритӧма да керкаыс тырӧма чӧскыд дукӧн.

— Лок, чӧсмасям миянкӧд чӧскыд черинас, — шыӧдчис Веньӧ дінӧ Ӧньӧлӧн мамыс.

Ӧньӧлы тайӧ кывъясыс быттьӧ ньӧрйӧн вачкӧм кодь лоины.

— Ог эшты, ме Ӧньӧкӧд кӧсъя сёрнитыштны, — нурбыльтіс сійӧ воча.

Сэсся петкӧдіс ёртсӧ посводзӧ да шуис:

— Збыльысь ӧд, Ӧньӧ, ме тэнсьыд куим мыктӧ гусялі: мам таысь видіс нин.

— Сідзи ӧд и тӧді, мый тэ, — вочавидзис бурасьӧм нин Ӧньӧ.— Он куж вуграсьнытӧ да.

Веньӧ сэсся чӧв олыштіс да шыӧдчис Ӧньӧ дінӧ корана гӧлӧсӧн:

— Кывзы, Ӧньӧ, велӧд менӧ ас мозыд вуграсьны. Ог нин кут сэсся тэныд дӧзмӧдчыны.

— Терпенньӧыд да сямыд кӧ тырмас? Оз на ӧд быдӧнлы чериыд сюр, — тэрмасьтӧг вочавидзис Ӧньӧ.

— А ме тэ моз жӧ ставсӧ кута вӧчны. Сӧмын велӧд.

— Но инӧ аски бара лэччылам, — шуис медбӧрын Ӧньӧ.— Сӧмын ассьыд зортӧ шыбит кытчӧкӧ ылӧджык. Ме тэныд ӧти шатин сета.

Мӧд асывнас Веньӧ да Ӧньӧ водз асывсянь бара мӧдӧдчисны ыджыд лыа вылӧ. Тайӧ пӧрйӧ Веньӧ эз нин тшӧтясь, а зэв ыджыд надеяӧн видзӧдіс ёртыс вылӧ. Кывзіс сылысь быд кыв. Медбӧрын катіс жӧ гортас пумӧн чери.