КЛЮЧ ВАА ШОР
Писькӧдчис му пытшкӧсысь ключ ва, кутіс дзулькйыны-петны му веркӧсӧ да визувтны ичӧтик варов шорӧн. Писькӧдчис ключыс ыджыд туй бокын, вӧлӧк шӧрын, кытчӧ йӧзыс кузь туйті восьлалігӧн ёна мудзӧм бӧрын шойччыны сувтлывлісны. Важӧн нин найӧ ас кежсьыныс кевмисны, мый бур эськӧ тані сӧстӧм да кӧдзыд ваа юкмӧс кӧ вӧлі. И горштӧ веськӧдыштны. И чужӧмтӧ кӧтӧдыштны. И кыліс Енмыд йӧзыслысь кевмӧмсӧ. Ӧні став ветлысь-мунысьлы лои зэв нимкодь. Найӧ окотапырысь сувтлывлісны шойччыны му пытшкӧссянь писькӧдчысь визув шор дорӧ да аттьӧалісны Енмӧс сыысь, мый кыліс жӧ медбӧрын налысь кевмӧмсӧ.
А визув шор тӧдӧ ассьыс уджсӧ, дзольгӧ-визувтӧ увтасінъясӧд, пӧткӧдӧ став ловъя ловсӧ аслас чӧскыд да кӧдзыд ваӧн. И завидь сэки лои шонділы, мый кыськӧ друг чужис тайӧ му пытшкӧссяньыс петысь шорыс да некодлысь кывзысьтӧг лун и вой визувтӧ, оз кӧсйы весиг некутшӧма сувтлыны. И шуис сэки жар шонді косьтыны кӧдзыд ваа ичӧтик шорсӧ. «Татшӧм ичӧтиктор вылад вынӧй менам тырмас на, — мӧвпаліс ас кежысь шонді, — велӧдышта сійӧс, мед ыджыдджыкъясӧс пыдди велӧдчис пуктыны, на водзын и шапкасӧ мед корсюрӧ пӧрччывліс».
Шуис тадзи шондіыд да веськӧдіс ичӧтик кӧдзыд ваа шор вылӧ ассьыс жар югӧръяссӧ, но мый дыра кӧть эз пессьы шонді, нинӧм эз вермы вӧчны ичӧтик шоркӧд. Сотчыны кутісны вӧръяс. Дзикӧдз косьмисны гырысь и ичӧт тыяс. Ямисны уна ваа юяс. Но ичӧтик шор збоя визувтіс водзӧ. Сэки и гӧгӧрвоис шондіыд, мый оз вермы сійӧ косьтыны тайӧ шорсӧ. Сы вӧсна мый муыс сетӧ ичӧтик шорлы вынсӧ. Сэки шонді яндзимысла нӧшта на ёнджыка гӧрдӧдіс да ӧдйӧджык дзебсис сук кымӧръяс сайӧ. А дзикӧдз косьмӧм вӧр-ваыдлы тайӧ и, вӧлӧмкӧ, колӧ. Ведраысь моз кутіс кисьтны зэр да пӧткӧдіс косьмӧм мусӧ ваӧн. А визув шор нӧшта на збойджык лои.
Видзӧдіс шонділӧн шоркӧд ноксьӧм вылӧ кыськӧ воӧм Кӧдзыд Пӧль. «Часлы, — сідзжӧ мӧвпавны кутіс ас кежсьыс Кӧдзыд Пӧльыд, — шондіыд кӧ этатшӧм ичӧтик шортӧ эз вермы косьтыны, ме быть нин сійӧс верма пӧдтыны». И тайӧс шуӧм бӧрын дорис Кӧдзыд Пӧльыд кыз йиӧн став тыяс, юяс да уськӧдчис ичӧтик шор вылӧ. Но и Кӧдзыд Пӧльӧс дивӧ босьтіс. Со мый кызта лым толаӧн вевттис му пытшкӧссянь писькӧдчысь ичӧтик шортӧ, а сылы немтор, водзӧ дугдывтӧг дзулькйӧ-петӧ му пытшкӧсысь да визувтӧ тола коласъясӧд, оз весиг кынмыны кӧсйы. И кӧть кыдзи эз зіль кынтыны Кӧдзыд Пӧль ичӧтик варов шорӧс, сідзи эз и вермы. Сэки скӧрмӧмысла да яндзимысла бӧрддзис Кӧдзыд Пӧльыд да пышйис кытчӧкӧ войвылӧ. А шорлы тайӧ и колӧ. Лым сылӧм бӧрын варовджык да визувджык лои, кор гӧгӧрвоис, мый некод сійӧс оз вермы венны, мый збыльысь вӧлӧма муыс ассьыс вынсӧ сылы сетӧ. Оз тай весьшӧрӧ ошкыны йӧзыд шорсӧ. Юыштан пӧ сэтысь васӧ да куим пӧв вын-эбӧсыд содӧ.
Но бара жӧ завидь лои сӧстӧм ваа визув шор вылӧ видзӧдігӧн быдлаын гудрасьысь нюйтлы да няйтлы. Мыйлакӧ ставӧн ошкӧны ичӧтик визув шорӧс, а нюйт да няйт йылысь некод оз казьтыштлы. «Часлы, эн на ёнасӧ ошйысь, — мӧвпалӧны ас кежсьыс нюйт да няйт, — ми вермам на тэнсьыд ныртӧ чинтыштны». И тайӧс шуӧм бӧрын нюйт да няйт кутісны тупкыны му веркӧсысь ключ ваӧн паськӧдӧм розьсӧ. И ӧдӧлитны ӧд кутісны ичӧтик визув шортӧ. ӧдва ловъя сійӧ визувтӧ. Дзикӧдз гудыртчис ваыс. Шогысла лимзавны гусьӧник кутіс шорыд, вермыны пӧ тай менӧ кутісны нюйтыд да няйтыд. И ог пӧ тӧд, мый вӧчны.
Но весьшӧрӧ, вӧлӧмкӧ, повзьӧма ичӧтик шорыд. Бара локтісны кытыськӧ шойччыны шор дорӧ ветлысь мунысьяс. Аддзисны, мый шорыдлӧн му пытшкысь петысь розьыс дзикӧдз нин кутӧма тырны нюйтӧн да няйтӧн. Ӧдйӧджык босьтісны кианыс зыръяс, кодйисны-паськӧдісны му пытшкысь петан розьсӧ, шыблалісны кытчӧкӧ ылӧ нюйтсӧ да няйтсӧ, мый сідзи и ковмис сэсся налы косьмыны да кувны. И важсьыс вынаджык да варовджык лоис туйбокса шорыд. Ӧні сэсся некод нин сійӧс оз лысьт вӧрзьӧдны. Сы вӧсна мый тӧдӧны: зэв уна тайӧ шорыслӧн бур ёртыс, и медводз муыс сетӧ сылы ассьыс вын-эбӧссӧ. А пыдди пуктӧны шорӧс ёртъясыс сы вӧсна, мый сійӧ оз жалит ассьыс озырлунсӧ, дугдывтӧг пӧткӧдӧ аслас кӧдзыд да чӧскыд ванас став ловъя-ловсӧ.
