ИВАН-ДЗИВАН ДА ӦЛЬӦКСАН-СУНСАН

Ивӧ да Ӧльӧ, кыдзи помнитӧны асьнысӧ, пыр ладмылісны ӧта-мӧдныскӧд. Мыйӧн асывводзнас садьмасны, тэрмасьӧны ёрта-ёрт дінас. То Ивӧ котӧртӧ Ӧльӧяслӧн важиник керкалань, то Ӧльӧ гораа гольӧдчӧ Ивӧясӧ. А сэсся кык друг лунтыръясӧн ӧтлаынӧсь. Вадорӧ купайтчыны лэччыласны, Дзӧлявӧр дорӧ чӧдлач вотны ветласны, рытланьыс сюрукъясӧс горт дораныс вайӧдӧны.

Мукӧд челядьыслы дивӧ кодьӧн кажитчис кык детинкалӧн ёртасьӧмыс, да найӧ дуриг-ворсігмоз пыр зілисны нерны Ивӧӧс да Ӧльӧӧс. Да ӧд кутшӧмкӧ сюсь вежӧра сяммӧма жӧ лӧсьӧдны на йылысь дӧзмӧдана шуасьӧмъяссӧ. Кодкӧ челядь пиысь горӧдас ёсь гӧлӧснас Ивӧ йылысь:

Иван-дзиван — кань кодзысь,

Майӧг йылӧ ва катлысь,

Ош кольк йылӧ биасьлысь,

а мӧд чипӧстас:

Ӧльӧксан-сунсан,

Быд пельӧсӧ люкасьлан!

Ивӧлӧн да Ӧльӧлӧн синваныс заводитӧ доршасьны, да найӧ пыр жӧ уськӧдчӧны дӧзмӧдчысьяс вылӧ. А мӧдъясыс гораа сералігмоз сӧмын сюв-сявмунӧны ӧтарӧ-мӧдарӧ. Видлы кутны! Ивӧ да Ӧльӧ некодӧс кутны оз вермыны да муртса оз бӧрдны. Видласны эськӧ и найӧ кыкӧн воча гораа шуасьны. Но ӧд мукӧдыс унджыкӧнӧсь, пыр и венасны гора гӧлӧснаныс.

Ивӧ да Ӧльӧ и гортсаыслы норасьлывлӧны дӧзмӧдчысь ёртъяс вылас. Но верстьӧыдлы некор кывзыны ичӧтъястӧ.

— Ті со кыкӧнӧсь. Быдӧнӧс ӧтик-ӧтикнад верманныд. Да и нерӧны тіянӧс сы вӧсна, мый завидьтӧны ӧта-мӧд костын бура олӧмысь, — шуасны сӧмын воча, а сэсся содтасны: — Бурджык лоӧ, пыдди кӧ он кутӧй пуктыны налысь шуасьӧмсӧ, быттьӧ он кылӧй.

Сідзи сэсся и кутісны вӧчны кык друг. Пельтӧм улӧ пондісны сетчыны. Быттьӧ нинӧм оз кывны. Мыйта кӧть оз нерны найӧс, оз весиг бергӧдчывны. Сідзи и эновтчисны та бӧрын кык ёртӧс нерысьясыд.

А Ивӧлы зэв лӧсьыд Ӧльӧяс ордӧ волывлігъясӧ. Тӧвнас да тулыснас ывлаын пӧттӧдз ворсӧм бӧрын Ивӧ пыравліс друг ордас паччӧрас кӧтасьӧм гачсӧ косьтыштны, мед мамыс оз удит тодмышкавны келалӧмысь. А шоныд паччӧрын Ӧльӧкӧд пукалігӧн кывзывліс пӧрысь Ӧдӧття баблысь помтӧм мойдъяссӧ.

Но сэсся коркӧ-некоркӧ и ковмис торйӧдчыны Ӧльӧыскӧд, кодлӧн бать-мамыс мунісны корсьны ассьыныс шудсӧ ылі посёлокӧ. И эз ло орччӧн бур ёртыс. Сэк жӧ найӧ эз вунӧдны ёрта-ёртнысӧ да письмӧасьлісны. Бӧрынджык нин Ӧльӧыс овмӧдчис войвывса карӧ, кутіс уджавны шахтаын.

Ӧтчыд гожӧмнас верстьӧ нин Ивӧ аддзис улича кузя восьлалысь кутшӧмкӧ тӧдтӧм мужичӧйӧс. Сюсьджыка видзӧдліс сы вылӧ да сьӧлӧмыс ыркмуніс:

— Ӧльӧксан-сунсан, абу-ӧ тэ?! — чуймӧмӧн горӧдіс Ивӧ.

Мӧдыс сюся видзӧдліс Ивӧ вылӧ да вакӧдіс:

— Иван-дзиван, тэ ӧмӧй тайӧ? Ичӧтдыр сямыд ньӧти абу вежсьӧма.

И кык ёрт топыда кутчысьлісны, нимкодьысла синванысӧ чышкалігмоз.

— Окота лои челядьдырся воясӧс казьтыштны да со вои чужан сиктӧс видлыны, — вочавидзис Ӧльӧ Ивӧлӧн юалӧм вылӧ.

Мыйта сёрниыс сэки вӧлі кык ёрт костын пызан сайын пукалігӧн. И бара ӧта-мӧднысӧ пельпоманыс тапӧдігмоз да шудаа сералігмоз шуалісны ӧта-мӧдыслы:

— Иван-дзиван — кань кодзысь!

— Ӧльӧксан-сунсан, быд пельӧсӧ люкасьлан!

Эз, эз вун кык ёртлӧн, кыдзи найӧс нерлісны ас коддьӧмъясыс челядьдырйиыс. Но со тай эз вомдзасьны да эз тшыкны, а бур йӧзӧн быдмисны. И ӧні кодкӧ сиктын ӧдвакӧ нин помнитас та йылысь наысь кындзи.

А налы шуасьӧмыс йиджтысьӧма юр вежӧраныс да быттьӧ ёнджыка кыскис ӧта-мӧд дінас... Та бӧрти уна кад колис.

Коркӧ ӧтчыд кывсис Ивӧлы, мый сылӧн Ӧльӧ ёртыс абу нин ловъя. Кувсьӧма шахтаысь гортас локтігӧн. Ёна и шогаліс сэки Ивӧ. И пыр сылӧн пельын кылісны ёрт йывсьыс неранкывъясыс:

Ӧльӧксан-сунсан

Быд пельӧсӧ люкасьлан!

И быттьӧ ловйӧн сулаліс Ивӧлӧн син водзын восьса сьӧлӧма зонка, кодкӧд сэтшӧма лӧсявлісны кӧмтӧм кока челядьдырйи котралігӧн да коді татшӧм сӧстӧмӧн и колис сылӧн паметьын.