ЖЫННЯН

Коркӧ уна-уна во сайын грездса мужичӧйяс лэптісны лунвыв кыр йылын джуджыд часовня, мед вичко праздник лунъясӧ асланыс абутӧм грекъясысь каитчыштны вежа ай водзын, корны прӧща да бур олӧм вылӧ лача. Чукӧртчылісны ыджыд часовняӧ пӧрысь и том. Полӧмпырысь копыртчывлӧмӧн юрбитісны ыджыд да мича ӧбразъяс водзын, быдӧн ас кежысь бур вылас гуся мӧвпъясӧн. А яръюгыд паськӧма, морӧсас ыджыд югъялысь креста вежа ай гора гӧлӧсӧн бласлӧвитліс быдӧнӧс, корис видзчысьны грекъясысь, чуксаліс сьӧлӧмсянь уджавны да тӧлка-лада овны. И кокни сьӧлӧмӧн грездса войтыр ас костаныс негораа варовитігмоз разӧдчылісны гортаныс локтан праздникӧдз.

А чуксавліс йӧзӧс вичко праздник лун кузя служба вылӧ часовня сигӧр йылӧ ӧшӧдӧм ыджыд жыннянлӧн гораа бувгӧмыс. Сійӧ быттьӧ садьмӧдліс быдӧнӧс дыр кадся узьӧмысь. И грездса олысьяс пернапасъяс чӧвталігмоз тэрмасьлісны часовняӧ. А сэсся служба помасьӧм бӧрас вежа ай лэдзліс челядьӧс кайлыны часовня йылӧ тшӧтш кыскалыштны жыннян кывсӧ. И сэки налӧн нэриник челядь кияс улын жынняныс качайтчис ӧтарӧ-мӧдарӧ да сылӧн гора бувгӧмыс водзӧ паськавліс грезд пасьтала да воліс весиг вадорса веретяясӧдз. Грездса олысьяс нимкодясисны жыннян звӧннас. А часовня весьтті лэбалысь паймӧм ракаяс гораа кравзісны да быттьӧ корисны дугдыны троньгыны. Медбӧрын мудзӧм челядь лэччылісны часовня сигӧр вылысь да ас костаныс гораа висьтасигмоз, кодлы медъёна удайтчис качнитны жыннянсӧ, нимкодьпырысь мӧдӧдчылісны гортаныс ошйысьыштны верстьӧяс водзын.

Нимкодь вӧлі таысь и жыннянлы. Медводз сыысь, мый удайтчыліс садьмӧдны грездлысь вӧтын нисьӧ вемӧсын моз чӧв да рам олӧмсӧ. Йӧзыслӧн сэки и збыльысь югзьылісны чужӧмъясыс. Ӧд ньылӧм петтӧдз быдлунъя пессьӧм-ноксьӧм сайын найӧ быттьӧ эз казявлыны ас гӧгӧрса шондіа олӧмсӧ. И со ӧні недыр кежлӧ эновтчылісны асланыс нэмӧвӧйся тӧжд-майшасьӧмысь да шензьӧмӧн видзӧдлывлісны ас гӧгӧрыс. Вӧлӧмкӧ, олӧмыс и збыльысь мича, кор енэжсянь дзирдалӧ яръюгыд шонді да шонтӧ быдӧнӧс. И жыннянлы вӧлі торйӧн нин нимкодь, мый сяммыліс небзьӧдыштны йӧзыслысь сьӧлӧмсӧ, вайыштны налы кӧть мыйтакӧ радлун.

Тадзи вӧлі уна во, кытчӧдз выль власьтъяс эз пӧдлавны часовнясӧ да вӧтлыны вежа айӧс овны мӧдлаӧ. И гажтӧм сэки лоис часовняын, кытчӧ лӧсьӧдісны склад. Чусмисны сэні ӧшалысь ӧбразъяс вылын енъяслӧн серпасъясыс. И найӧ шога видзӧдлывлісны ӧта-мӧд выланыс. Быттьӧ кӧсйисны юавны, мый пӧ и вӧчисны миянкӧд, мыйысь миянӧс мыждісны. А часовняӧ кутшӧмкӧ эмбурла гежӧдіника пыралысьяс весиг эз кужны чайтлывны, мый некымын во сайын на тані вӧлі зэв гажа, а чукӧртчӧм йӧз ас кежаныс бур корӧмӧн шыӧдчывлісны Медыджыд дінас. Но мый тай он куж чайтны, сійӧ и збыльмӧ.

Гажтӧм лоис и часовня йылын ӧшалысь жыннянлы. Сы дорӧ каян содъя пусӧ разисны, мед челядь эз кутны кавшасьны жыннян дінас. И сійӧ чӧла ӧшаліс часовня йылын да шога дзоргис гӧгӧр. Сӧмын ён тӧвъяс дырйи пондыліс негораа бувгыны да казьтывны ас йывсьыс, мый ме пӧ ӧд ловъя на. Энӧ пӧ вунӧдӧй ме йылысь, грездса олысьясӧй. Мый вылӧ кӧ пӧ ӧд верма на шогмыны.

А грездса олысьяс и збыльысь эз вунӧдны сы йылысь. Ӧтчыд зэв тӧла гожся лунӧ челядьлӧн биӧн дзулӧдчӧм вӧсна сотчис грездын кымынкӧ керка. Кутшӧм ёна эськӧ пессисны сэні олысьяс, мед кыдзкӧ кусӧдны бисӧ, но яр тӧв вӧсна нинӧм эз вермыны вӧчны. Сэки и кодсюрӧ кутісны шуасьны, Енмыс пӧ мыждіс миянӧс важ грекъясысь. Но унджыкыс сералісны татшӧмъяс вылас да вӧзйисны ёнджыка видзчысьны биысь. Сэки и чужис ӧтувъя мӧвп, мый колӧ лэдзны часовня вылысь жыннянсӧ да ӧшӧдны сійӧс сикт шӧрын сулалысь амбар вевт улӧ, мед кутшӧмкӧ ускӧттьӧ дырйи звӧнитны да кад воштытӧг локны ӧта-мӧдлы отсӧг вылӧ. Сідзи и вӧчисны. Лэдзисны жыннянсӧ часовня йылысь да ӧшӧдісны грезд шӧрса амбар вевт улӧ.

И со ӧні жыннян аслысногӧн кутіс видзны йӧзлысь лада олӧмсӧ. Суис кӧ кодӧскӧ ускӧттьӧ, кор колӧ вӧлі пыр жӧ отсӧг сетны, верстьӧяс нетшыштлывлісны жыннянӧс кывйӧдыс сэтчӧ кӧрталӧм гез отсӧгӧн. Либӧ жӧ кор колӧ вӧлі чукӧртлыны йӧзсӧ тӧдмӧдны выль власьтъяслӧн кутшӧмкӧ индӧдъясӧн, жыннянлӧн гораа бувгӧмыс пыр жӧ чукӧстлывліс грездса олысьясӧс выль колхозлӧн правленньӧӧ. И найӧ чукӧртчывлісны ӧтилаӧ да чӧла кывзылісны выль индӧдъяс йылысь. Сӧмын бӧрынджык нин вензьывлісны на кузя ас костаныс.

А кутшӧм нӧ праздник вермас лоны грездын жыннянлӧн гора звӧнтӧг. Сійӧ чуксавліс йӧзӧс лун шӧр гӧгӧр чукӧртчывны гаж вылӧ. Сэки пасйывлісны бура уджалысьясӧс да сетлывлісны налы козинъяс. А сэсся ставӧн пуксьывлісны кузь пызан сайӧ, пӧттӧдз сёйисны-юисны да медбӧрын гудӧк шы улӧ пондылісны сьывны-йӧктыны. Тайӧ кадас лэдзлывлісны троньгыны жыннянӧ и челядьлы. А налы нимкодьыс! Дерт жӧ, нимкодь вӧлі и жыннянлы, мый эз вунӧдны сы йылысь, мый сійӧ бара колӧ йӧзыслы. И сылӧн гора шыясыс дыр юргылісны грезд пасьтала.

Со тадзи жӧ ӧтчыд мича гожся лунӧ колхозса юралысь матыстчис амбар дорӧ да кутіс тракйыны гезйӧд жыннянлысь кӧвсӧ. И пыр жӧ шыасис жынняныд. Бара сылы вӧлі нимкодь. Сійӧ ӧд эз тӧд, мый могысь садьмӧдісны. А грездса шай-паймунӧм олысьяс тэрмасьӧмӧн чукӧртчисны амбар дорӧ да чӧла виччысисны, кор колхозса юралысь дугдас бувгыны жыннянӧ.

Здук-мӧд мысти сійӧ эновтіс жыннянсӧ да зэв шог гӧлӧсӧн юӧртіс йӧзлы, мый асывнас налӧн му вылӧ уськӧдчисны пеж вӧрӧгъяс да мужичӧйяслы ковмас мунны чорыд тыш вылӧ. Батьяс да пиян чӧла кывзісны шог юӧрсӧ. А мамъяс да нывъяс кутісны гораа бӧрдны. И здук мысти тыртӧммис амбарбердса ыджыд эрдыс. Грездса аньяс разӧдчисны гортаныс, мед дасьтыны ыджыд тыш вылӧ мунысь верӧсъяслы, пиянлы, вокъяслы став коланасӧ. Чӧв-лӧнь лоис та бӧрын тыртӧммӧм грездын. Шога восьлалісны амбар дорті удж вылӧ мунігӧн да бӧрсӧ локтігӧн нывбабаяс, пӧльяс, челядь. Чӧла висьтасисны ӧта-мӧдныслы вир кисьтана тыш вывсянь воӧм юӧръяс йылысь. Унаӧн чышкалісны синванысӧ матыссаяслӧн усьӧм йылысь тӧдмалӧм бӧрын. Шог вӧлі тайӧ кадас и жыннянлы. Некод нин эз бувгы жыннянӧн, эз кӧ вӧв неминуча. Уна лун-вой тадзи колис.

Но со воис ӧти тувсовъя лун. И амбар дінӧ бара матыстчис сійӧ жӧ колхозса юралысьыс. Но ӧні сійӧ вӧлі кипӧла и кокпӧла. Фронт вылын унаысь чорыда ранитчыліс. Но век жӧ ловйӧн воис гортас. И со сылӧн чорыд ки улын жыннян гора гӧлӧсӧн бара чукӧстіс йӧзӧс. Чукӧртчисны амбар дорӧ пӧрысь и том, на лыдын и гортӧ воӧм ӧтка-ӧтка ранитчӧм фронтӧвикъяс. Нимкодьпырысь чирӧм гӧлӧсӧн висьталіс колхозса юралысь, мый мустӧм вӧрӧгӧс пасьвартӧма да тайӧ луныс грездын лоас праздникӧн. И бара кузь пызанъяс сайӧ чукӧртчисны сиктын олысьяс, медсясӧ нывбабаяс, пӧльяс да челядь. Юргисны гора да мича кывъяс. Но мыйта вӧлі синваыс, некод оз куж висьтавны. Аньяс бӧрдӧмсорӧн казьтывлісны ассьыныс усьӧм верӧсъяснысӧ, пияннысӧ. Ӧд таӧдз найӧ кӧтӧдлісны синванас сӧмын юрлӧсъяснысӧ войяснас, медым ичӧт челядьыс эз казявлыны мамъяснысӧ шог чужӧмаӧн. И со ӧні восьсӧн висьтасисны та йылысь.

А накӧд тшӧтш шогсьӧмсорӧн жӧ нимкодясис и жыннян. Бара челядь лунтыр бувгисны жыннянӧ. И бара сылы вӧлі нимкодь йӧзлы вайӧм радлунысь.

Сійӧ кадсяньыс дыр на ӧшаліс жынняныс важся амбар вевт улын. Но сэсся важмис и ачыс амбарыс да сійӧс разисны пес вылӧ. Вошис кытчӧкӧ и гора да мича гӧлӧса жынняныс. И ӧдвакӧ кодкӧ вермис висьтавны, кӧні ӧні сійӧ. Тыдалӧ, ачыс гӧгӧрвоис, мый ӧнія кадӧ, кор быдтор йылысь позьӧ тӧкӧтьӧӧн тӧдмавны да пыр жӧ юӧртны, жынняныс эз нин кут ковны да корис Медыджыдыслысь кутшӧмкӧ дзебсянін. И воас йӧз дорӧ жынняныс сэки, кор бара кутас ковны налы.