ДЕДЛӦН КОЗИН

Диналысь талун пасйисны чужан лун. Дас ӧти арӧс тыри. Луннас чукӧртчисны гӧсьтъяс: батьыслӧн чойыс Ӧдӧття тьӧт, мамыслӧн пӧдругаыс Глафира Егоровна, Диналӧн пӧдругаяс, нёльӧд класса велӧдчысьяс Тоня, Соня да Фаина. И быдӧн сьӧрсьыныс вайӧмаӧсь козинъяс. Ӧдӧття тьӧт ньӧбӧма Диналы лӧз дзоридзьяса выль платтьӧ, Глафира Егоровна козьналіс шӧвк чышъян. Эз тыртӧм киӧн локны и пӧдругаясыс. Тоня вайис мичаысь мича книга, Соня — шоколад плитка, кодӧс сэні жӧ сёйисны ӧтвылысь нывкаяс. Фаина ньӧбӧма пӧдругаыслы носки.

Диналы некор на эз вайлыны та мында козинсӧ, и сійӧ радысла инас эз ӧшйы. То лӧз дзоридзьяса платтьӧсӧ пасьтавлас, то шӧвк чышъянсӧ плавкнитлас юр вылас да дыр бергалас нывкаяс водзын. И носкиыс дзик кок сертиыс. Аттьӧ Фаиналы: кужӧма, майбыр, бӧрйыны.

Гӧсьтъяс сёйисны-юисны, видзӧдісны телевизор, сэсся мӧдісны разӧдчавны. Медся бӧрын мунісны Диналӧн пӧдругаясыс.

— И мыйла мортыдлӧн вонас сӧмын ӧти чужан лун? — ышловзис Дина. — Кык либӧ куим кӧ вӧлі, мыйта пӧдарки эськӧ вайисны.

— Кутшӧм на тэ мывкыдтӧм, — нюмъёвтіс та вылӧ мамыс. — Гашкӧ, отсалан идравны пызансӧ? Дедыд тай эз и волы. Гашкӧ, висьмис да...

— Ме тай кори-а. Жаль, буракӧ, лоис пӧдарки вылӧ деньгаыс да сійӧн эз и лок.

— Ланьт! Позьӧ ӧмӧй тадзи сёрнитны? Дедыд тэнӧ сэтшӧма радейтӧ.

«Соня тай ӧти шоколад плитка и убӧлитӧма ньӧбны. Аслыс ещӧ пыр задачаяс тэчны отсала», — ас кежас шуасис Дина.

Арся луныд тай дженьыд. Заводитіс рӧмдыны. Дина ӧні эз нин виччысь дедсӧ, мӧдӧдчис кино вылӧ.

— Шоныдджыка пасьтась, кӧдздӧдӧма ывлаыс, — кухнясянь велӧдіс кылӧ мамыс.

— Мамук, а позьӧ меным пасьтавны выль платтьӧсӧ, кодӧс вайис Ӧдӧття тьӧт?

— Талун ӧд тэнад праздникыс. Пасьтав.

— И юрӧ пукта Глафира Егоровналысь шӧвк чышъянсӧ. Позьӧ, мамук?

— Позьӧ, дитяӧй, позьӧ. Сӧмын эн кынмӧдчы. Помасяс киноыд да пыр и гортӧ лок. Вермас на дедыд пыравны и...

Дина восьлалӧ сикт кузя; видзӧдлас выль платтьӧ вылӧ, бӧр кизялас пальтосӧ. Аслыс любӧыс. Паныдасьлас кӧ кодкӧ тӧдсаяс пиысь, надзмӧдлас воськовсӧ.

— Машӧ тьӧт, а талун менам чужан лун, — эз вермы кутны радлунсӧ нывка, кор паныдасис совхозса бригадиркӧд.

— О, со вӧлӧм мый. Мися жӧ королева моз вӧччӧмыд. Чышъяныд кутшӧм мича. Мамыд, кӧнкӧ, ньӧбис?

— Вот и эн тӧд... А платтьӧӧс кӧ ещӧ видзӧдлан! Батьӧлӧн чойыс козьналіс, — Дина бара разяліс пальто кизьяссӧ и долыда нюммуніс.

— Мича, нинӧм он шу. Сідзкӧ, чужан лун талун. Кымын арӧс кӧть тыри?

— Ыджыд нин... Дас ӧти. Мамӧ тай шуӧ, невеста пӧ. Но ме котӧрті, Машӧ тьӧт.

Уна мортлы на удитіс ошйысьны нывка клубын. Кор воис бӧр гортас, дедыс буретш пукаліс пызан сайын да вом тырнас сёйис именича пирӧг.

— Лок, лок, Динуш. Вай кӧть пӧльыд кутыштла да тошкалышта.

— Тошкыд тэнад, дедук, дзик тшӧть кодь. Пола ме. Дедук, а мый тэ меным пӧдаркисӧ вайин?

— Дина, кыдз тэныд абу яндзим? — ӧлӧдіс нывсӧ мамыс.

— Ачымӧс со вайи пӧдарки пыдди. И ещӧ мыйкӧ... — мудера читкыртліс синъяссӧ дедыс. — Видзӧдлы ӧшинь улад, мый сэтысь аддзан.

Дина ӧдйӧ матыстчис ӧшинь дорӧ и сюся мӧдіс видзӧдны.

— Пу тай кутшӧмкӧ сулалӧ. Сэсся немтор ог аддзы.

— Абу кутшӧмкӧ, а пелысь пу, медся мича пуяс пиысь ӧти. Кула мӧдысь пӧльыд, а сійӧ кутас быдмыны, гажӧдны тэнӧ да мамтӧ. Гашкӧ, казьтылан: пӧльӧй на пӧ садитліс тайӧ пелысьсӧ, кор меным вӧлі дас ӧти арӧс. Пелысьысла, гашкӧ, вит верст сайӧ кайлі.

Дина кӧть эз виччысь дедуксяньыс татшӧм козин, чайтіс, мый внучка нимлун кузяыс сійӧ ньӧбас медся чӧскыд кампетсӧ, но дедсӧ эз кӧсйы дӧзмӧдны. Гашкӧ, сы вылӧ и мортыдлӧн кывйыс, медым дзебны ассьыс думъяссӧ. И нывка кутыштліс дедсӧ.

— Аттьӧ, дедук. Ме пелысь путӧ зэв ёна радейта.

— Ме тай вайи-а, ог тӧд радейтан он. Сійӧ тэкӧд тшӧтшъя кымын. Вот и ӧтвылысь кутад быдмыны.

Диналӧн тайӧ чужан лунсянь кадыс коли вель уна нин. Важӧн нин киссис лӧз дзоридзьяса платтьӧыс, оз нин новлы и шӧвк чышъянсӧ, коді важмис да вушйис. Киссис и мича носкиыс. Важ, но эм на Тоняӧн пӧдаритӧм книгаыс.

Сӧмын дедыслӧн пелысь пуыс быдмӧ да воысь воӧ мичаммӧ. Тулыснас вевттьысяс небыдик коръясӧн, сэсся еджыд дзоридзьяс мӧдасны ӧшавны. Арнас дзоридзьяссьыс гӧрд сикӧтш мольяс артмӧны. Мичаӧсь, ылӧдз тыдалӧны.

Дина вель частӧ петавлывлӧ пелысь пу дорӧ. Малыштас сылысь вӧсньыдик коксӧ, меліа шуыштас:

— Ме быдма и тэ быдман. Со менам дедӧй кутшӧм бур да тӧлка. Не сійӧ кӧ, тэ, колӧкӧ, эн и быдмы тані.

Пелысь пу сӧмын вӧрӧдчӧ коръяснас: рад, мый оз омӧльтны сійӧс, пыдди пуктӧны, любуйтчӧны.