ГАЖТӦМТЧА ТАЙӦ ЧӦВЛУНСЬЫС
Уна во ола карын, но сиктын быдмылӧм морт сідзи и ог лысьт шуны ачымӧс карсаӧн: кымын водзӧ, сымын ёнджыка бӧр заводитӧ кыскыны ас чужан сиктӧ, тӧдса ягӧ, Эжва ю дінӧ. Карад олігӧн пыр ёнджыка йиджтысьӧ юр вежӧрӧ мӧвп, быттьӧ мыйкӧ зэв ыджыдтор вошті аслам олӧмысь. Ӧд чужлі-быдмылі ме войвывса вӧр-ва пӧвстын. Тайӧ вӧр-ваыс сетіс меным тшӧтш ассьыс вын-эбӧссӧ, велӧдіс, мый колӧ донъявны, пыдди пуктыны да мыйысь ӧтдортчыны. А ме сійӧс быттьӧ сэсся эновті. Сетчи мӧд олан туйӧ. Но ёна-ӧ лӧсялӧ меным выльыс, ӧнӧдз сьӧкыд шуны. И пыр ёнджыка куті кывны, быттьӧ сьӧлӧмӧн мудзны заводиті уна сикас, уна рӧма карса шумысь, помтӧг котралӧм-пессьӧмысь, коді кутшӧмакӧ личкӧ ме вылӧ, зільӧ шӧри песовтны ас кӧсйӧм сертиыс. А ме ог кӧсйы сетчыны сылы. Тайӧ шумыслы, колана и ковтӧм пессьӧм-вийсьӧмыслы. Ӧд песся быттьӧ и водзӧ олысь йӧзыслы пӧльза вылӧ. Но бара жӧ, ыджыд-ӧ лоас пӧльзаыс, абу кокни висьтавны. И таысь бара жӧ абу лӧсьыд сьӧлӧм вылын. Эг-ӧ весь ов. Эг-ӧ тӧв йыв лэдз ассьым олӧмӧс. Сідз, мый сэсся и казьтыштны лоас немтор.
Со мый вӧсна пыр окотаджык нимкодясьыштны сиктса аслыспӧлӧс чӧвлунӧн. Тайӧ чӧвлунсӧ ас пыр лэдзигӧн бурджыка гӧгӧрвоны, коді ме сэтшӧмыс. Быттьӧ выльысь корӧ-чуксалӧ менӧ ас дінас челядьдырсянь тӧдса сиктбердса вӧр-ваыс. Мед эг торйӧдчыв-янсӧдчыв сэсся сыкӧд.
Мыйӧн сӧмын чечча карса автобусысь сиктсӧ вожалысь мир туй вылӧ, пыр жӧ нимкодьпырысь заводитӧ тіпкыны сьӧлӧмӧй. Бара удайтчис мынтӧдчыны карысь, колана и ковтӧм пессьӧм-вийсьӧмысь. Бара ас гортын, кӧні олӧмыс мунӧ быттьӧ сідзи жӧ, кыдзи и уна нэм сайын. Быттьӧ аслам пӧль-пӧчьяссянь на нинӧм абу вежсьылӧма тані. Дерт, абу жӧ этша выльыс. Но сійӧ оз сэтшӧма шыбитчы синмад, кыдзи карын. Чӧла сулалысь гежӧдіник керкаяс. Тэрмасьтӧг восьлалысь ӧтка-ӧтка йӧз. Коля автобусӧ карса майшасьӧмъяссӧ, шума олӧм-вылӧмсӧ да сідзжӧ ньӧжйӧник восьлала тӧдса улича кузя, тэрмасьтӧг чолӧмася важся тӧдсаяскӧд, висьтася аслам олӧм-вылӧм йылысь да мӧдӧдча мам-бать керкалань. Видзӧда водзӧ, да кажитчӧ меным, мый тайӧ тэрмасьтӧг олӧмсӧ, сиктса чӧв-лӧньсӧ видзӧ тшӧтш, пастук моз, сикт гӧгӧр паськӧдчӧм, мыйкӧ ас кежысь мӧвпалысь вӧрыс. И ставсӧ тайӧс аддзӧм бӧрын пыр жӧ личалӧ сьӧлӧмӧй, кокниджыка лолавсьӧ, кутшӧмкӧ мӧд сикас сӧстӧм, югыд мӧвпъяс чужӧны юрын. Уна шог-майшасьӧм кытчӧкӧ вошӧ. Да весиг заводита гӧгӧрвоны, мый весьшӧрӧ унаторйысь повсьӧма.
Помся сэсся ветлывла сиктгӧгӧрса тӧдса вӧрӧ. И тайӧ вӧрыс быттьӧ юксьӧ мекӧд аслас эбӧснас, отсалӧ меным бурджыка гӧгӧрвоны олӧмсӧ.
Но торйӧн нин дона меным овлӧ кӧдзыд тӧв бӧрын друг садьмӧм тувсов войся вӧр-валӧн чӧвлуныс. Тувсовъя яр шондіыс вочасӧн дзебсьӧ ылі вӧртас сайӧ. Но гӧгӧр югыд. Лэчча тӧдса ордым кузя вадорлань. Воа сӧмын важ мельнича дорӧдз. Ставыс нин ойдӧма. Ваын сулалӧны ылі веретяса пожӧмъяс да козъяс, быттьӧ келӧмаӧсь да мыссьӧны-купайтчӧны, зільӧны мездысьны кузь тӧвся унзільысь. Веретя коласъясын ӧткӧн-ӧткӧн и чукӧрӧн уткаяс корсьысьӧны кузь ныръяснаныс ваысь, корсюрӧ герчнитлывлӧны, варовитӧны ас костаныс. Нимкодясьӧны, тыдалӧ, мый дыр мысти бара воисны ас чужанінаныс. Неылын берег пӧлӧныс лэбалӧны тэрыб истанъяс, гораа тювзӧны, норасьӧны код вылӧ кӧ. Корсюрӧ ваыс вӧрзьывлӧ. Тайӧ Эжваысь чери локтӧма тувсов ва бӧрсяыс, вердчӧ видзьяс вылын. Ӧд тӧвбыднад тшыгъяліс сійӧ да ӧні колӧ ӧдйӧджык пӧткӧдчыны. А тувсов ваыс пыр туӧ и туӧ, зільӧ ньылыштны матын сулалысь кустъяссӧ. Кывза-видзӧда тувсов вӧр-валысь войся аслыссикас чӧв-лӧньсӧ, да шоныд быдӧн лоӧ сьӧлӧм вылын. И абу чӧв-лӧнь тайӧ. Тадзи велалӧма овны миянӧс кытшалысь вӧр-ваыс уна нэм чӧжӧн, тӧлкӧн-ладӧн, ӧта-мӧдӧс гӧгӧрвоӧмӧн. Збыльысь ӧд, видзӧда да, и быдмӧгъяс, и лэбачьяс, и став мукӧдыс зільӧны овны ӧта-мӧдкӧд бура лӧсялӧмӧн, пинясьтӧг, ёрччытӧг. Быдӧнлы быдтор тырмӧ. Лишнӧйыс некодлы оз ков. Тадзи нин шуӧма Енмыс, тыдалӧ, олӧмсӧ лӧсьӧдігӧн, мед ставыс гӧгӧр вӧлі тӧлка-лада. Но кутшӧм ёна оз тырмы, чайта да, буретш войтыр коласын тайӧ аслыспӧлӧс чӧвлуныс, мӧд ногӧн кӧ, ӧта-мӧдӧс бура гӧгӧрвоӧмыс да тӧлка-лада олӧмыс. Пыр кытчӧкӧ нем думайттӧг тэрмасям, бура артавтӧг мыйкӧ вӧчам. Огӧ мӧвпыштлӧй, ыджыд-ӧ пӧльзаыс лоас миян ковтӧг пессьӧмысь. Зэв тшӧкыда завидьтам, лёк вӧчам ӧта-мӧдлы. Со и торксьӧ бура олӧмыс. Та вылӧ-ӧ вӧчліс миянӧс Енмыс? Та вӧсна и завидьпырысь видзӧда вӧр-валӧн аслыссикас чӧвлун вылас да бокын гажтӧмтча сыысь.
