ВЫЛЬ ЭКОНОМИЧЕСКӦЙ ПОЛИТИКА (ВЭП)
Войтырлӧн олӧмъяс вежласьӧны: пыр ӧти ногӧн некутшӧм йӧз оз овлывлыны. Революция йӧзыдлысь олӧмсӧ вужвыйӧн путкылялӧ. Сы бӧрын олӧмыд дзикӧдз мӧд ногӧн кутӧ мунны. Кӧні эмӧсь нин уна пабрик-заводъяс, сэні революциятӧ кокньыдджык вӧчныд. Сэтшӧм государствоясын йӧзыд ӧти ногӧнджык олӧны. Сэтшӧминад крестьянаясыд ӧд этшаджыкӧсь. Ми нин тӧдам: на пӧвстын (крестьяна пӧвстын) революциятӧ медсьӧкыд вӧчны. Олісны кӧ эськӧ найӧ эмбуртӧм уджалысьяс моз: ӧтув да ӧтмозджык, дерт эськӧ на йылысь некутшӧм сёрнитӧм эз вӧв. Колӧ ӧтитор тӧдны. Мый позьӧ вӧчны революция бӧрын уна пабрик-завода государствоын — сійӧс оз ков вӧчны миян кодь гӧль государствоын. Миян унджык йӧзыс — крестьяна, этшаджыкыс рабочӧйяс. Медым эськӧ мыйкӧ буртор лои революциясьыд, колӧ татчӧ со мый: ӧти-кӧ — революцияясыд кӧ миянкӧд тшӧтш, либӧ недыр мысти бӧрынджык, лоины кык-куим государствоын, сэки эськӧ кокньыдджык лои выль олӧмтӧ вӧчныд. Эм на и мӧд туй: эмбуртӧм уджалысьяслы колӧ сёрнитны крестьянакӧд, воштысьны ӧти кылӧ выль олӧм вӧчӧм йылысь. Миян революцияысь бурӧс вермам аддзыны сӧмын тадзи. Мӧд нога туй сэсся миянлы некутшӧм абу — сӧмын тайӧ. Миян государствоын унджыкыс крестьяна. Найӧс кӧ бокӧ колян, миянлӧн немтор оз артмы. Уджалысьяслы крестьянакӧд колӧ ӧтувджык овны. Тані колӧ веськыда шуны. Войтырӧс пӧръявлӧмысь ӧд немтор бурыд абу. Миян ылӧдчӧмӧн олӧмыс асьнымӧс вермас ылӧдны: сійӧ миянысь на ёна вермас ылӧдны ставсӧ. Веськыда сёрнитӧмысь лёкыд оз ло.
Пабрик-заводын уджалысьяслы колӧ ӧтитор. Крестьяналы нин дзик мӧдтор колӧ. Та йылысь миянлы, ставнымлы ёна колӧ тӧдны.
Революцияясыд миянын кындзи некӧн на абу: сӧмын на ӧтилаын — Россияын. Оз ков ворссьыны! Рабочӧйяслы оз ков крестьянаӧс вунӧдны. Выль олӧмтӧ налы ӧтув колӧ пондыны вӧчны. Ӧні нин крестьяна ми вылӧ лёкалӧны: тайӧ зэв бура тӧдам. Лёкалӧны — налогъяс пӧ зэв сьӧкыдӧсь. Бурысь ӧд найӧ оз кутны лёкавныд. Мыйкӧ инӧ миянлӧн абу ставыс бур. Вайӧ став важ вӧчӧмсӧ выльысь видзӧдламӧ! Видзӧдламӧ, мый лёкыс вӧлі да мый водзӧ кежлӧ керны ковмас.
Миянлы колӧ шуны: Колӧ-ӧ тіянлы (крестьяналы) бӧр важ олӧмыд? Кӧсъянныд-ӧ бӧрлань мунны? Колӧ-ӧ, медым озыръяс ті вылын бара кутісны ыджыдавны? Тадзитӧ бурыд ӧд оз ло! Бӧр ӧд помещикъясыд лоӧны. Став пабрик-заводъяс бӧр ӧд дзикӧдз уджалысьяслысь мырддясны. Вайӧ инӧ ӧтвылысь видзӧдламӧ олӧм вылас, мый вермас водзӧ лоны. Колӧ-ӧ крестьяналы помӧдз торйӧдчыны рабочӧйясысь? Торйӧдчыны оз ков: ставыс бӧр вошӧ! Важ олӧм вылӧ кӧ видзӧдлыны, ми аддзам со мый. Революцияыд мукӧдлаын вӧлаліны нин. Кӧні крестьяна эз отсавлыны рабочӧйяслы — немтор эз артмыв. Колӧ инӧ ӧтув уджавны. Ӧтув уджалӧмӧн сӧмын ми став лёксӧ да важсӧ вермам! Сӧмын тадзи! Колӧ отсасьны ёрта-ёртлы: уджавны тшӧтш да бурӧн ставсӧ вӧчны. Сёрнитӧмӧн да бурӧн ставсӧ вермам: вермим важ олӧм вежны — позяс и выльӧс вӧчны бурджыка...
Вермамӧ мыйкӧ ми буртор вӧчны шӧркост крестьяналы? Кыдзи-мый налысь олӧмсӧ позяс вежны? Куим воӧн ӧд налысь олӧмтӧ он вермы бергӧдныд. Коді вӧлі тадзи думайтӧ, сэтшӧм мортыс некутшӧм олӧм дзикӧдз оз тӧд. Уна морт нэмӧн олӧмыд сӧмын вермас вежсьыныд. Крестьяналӧн вермас олӧм вежсьыны видз-му уджалан машинаясӧн да мукӧд нога бурторъяс вӧчӧмӧн. Сӧмын тадзи налӧн олӧм вермас вежсьыны. Уна видз-му уджалан машинаяс, велӧдчӧм, сюсьлун корсьӧм, электричество да мукӧдтор медӧдйӧ олӧм вермасны бергӧдны...
Ӧні тайӧ миян немтор на абу. Кыдзи эськӧ ӧні олӧм кокньӧд? Позьӧ кык ногӧн. Ӧти-кӧ — медым вӧлі миян вӧльнӧй вузасьӧм, мӧд-кӧ — крестьяналы мый вермӧмысь отсавны вӧчны олӧм. Бара кутасны вузасьӧмӧн йӧз озырмыны. Ӧти йӧз кутас бура озырмыны, мӧд пӧлӧслы ковмас озыр ордӧ медасьны, сылы уджавны да сідзи овны. Лоӧны озыръяс да гӧльяс, дзик важ нога олӧмыд лоӧ.
Ми ассьыным юалам: Коммунист партия вермас-ӧ тайӧ вӧчны? Позьӧ-ӧ сылы вӧльнӧй тӧрговля восьтыны? Сійӧ ӧд тайӧс ачыс тупкаліс. Абу-ӧ мыйкӧ тані лёктор? Позяс-ӧ сылы тадзи уджавны? Позьӧ, сӧмын кыдзи вӧчны. Позьӧ сідзикӧн вӧчны, мый лёктор таысь немтор оз ло. Власьтыс ӧні уджалысьяс киын. Налӧн пыр и лоӧ. Тайӧ вӧльнӧй тӧрговля сӧмын кокньӧдас крестьяналысь олӧм. Сӧмын тадзи вермас миян олӧм бурмыны. Карвывса уджалысьяс кутасны сетны крестьяналы пабрик-заводысь тӧваръяс. На киын власьт найӧ жӧ олӧм кутасны лӧсьӧдны, бурмӧдны...
Крестьяна кутасны паськӧдны да бурмӧдны ассьыныс олӧмнысӧ. Вотысь (налог) кындзи налысь государство немтор сэсся оз кут босьтны. Сэки найӧ оз нин кутны повны ставсӧ босьтӧмысь. Кутасны видз-муяс бура вӧдитны, да овмӧснаныс паськӧдчыны. Тадзи сӧмын налӧн олӧм бурмас. Сӧмын тадзи миян артмас выль олӧм. Оз ков вунӧдны шӧркост олысь крестьянаӧс. Крестьянатӧг ми водзӧ ньӧти огӧ воӧй. Государстволысь овмӧс ладмӧдны колӧ шӧркост крестьяна овмӧсъяс серти. Тайӧ куим вонад этша на вӧчим — ковмас на татчӧ уна дас во.
