ВИЧКО ДА КЛУБ
Миян сиктын вичко да клуб ӧта-мӧдныслы воча сулалӧны, нэмӧвӧйся мир туй сӧмын торйӧдӧ найӧс. Сулалӧны орччӧн, мича кыр йылын, ловъя ловъяс моз видзӧдӧны паськыд Эжва ю вылӧ. Тӧв и гожӧм, тулыс и ар. Уна во чӧж. Чӧла, шогпырысь видзӧдӧны... Гашкӧ, мӧвпалӧны найӧ асланыс коркӧя да ӧнія олӧм-вылӧм йылысь, гашкӧ, и оз. Гашкӧ, веськодь нин вичколы да клублы ставыс да. Помӧдз измис налӧн ловныс. Гашкӧ, виччысьӧны кыкнанныс ассьыныс бӧръя лунсӧ, сійӧ шуда здуксӧ, кор дзикӧдз, му бердӧдзыс киссясны, шыляласны мича дзоридзьяса лудйыскӧд. Тадзисӧ бурджык лоӧ. Медводз вичколы да клублы. Тшӧтш и сиктлы, и сэтчӧс йӧзыслы, и талунъя олӧмыслы. Ӧд вичко да клуб ӧні некодлы оз ковны. А коркӧ, майбыр, сиктса йӧз найӧс ёна пыдди пуктывлісны. Важ кадӧ вичкосӧ, бӧрынджык — клубсӧ. Ӧні тай дзикӧдз вунӧдісны, ӧні вичко да клуб вылын сӧмын тешитчӧны-смекайтчӧны. Коді кыдзи вермӧ...
Ме сулала на костын. Шуйга ки вылын кисьтӧм-пузувтӧм вичко, веськыдладорас — сісьмысь клуб. Сулала, ас кежысь мӧвпала. Сиктын гожся кадад лӧнь, сӧмын посни лэбачьяс дзользьӧны луд бокын, еджыд дзоридзьяса турун пӧвстын. Но тайӧ чӧв-лӧньыс повзьӧдчысь кодь, повзьӧдчысь кодьӧсь тшӧтш вичко да клуб. Сьӧкыд изйӧн личкӧ сьӧлӧмӧс, сімӧм пуртӧн кырыштӧ морӧс улӧс, кор синмӧс лэптывла на вылӧ. Юр яндзим босьтӧ, дась му пырыс и ва пырыс мунны. Быттьӧ ме тшӧтш мыжа вичкоӧс да клубӧс та выйӧдз вайӧдӧмысь, налысь ловнысӧ босьтӧмысь, найӧс чашйӧм-пузувтӧмысь. Гашкӧ, мыжа жӧ да. Эг тай сяммӧй сиктсаяслысь лов ышӧдысьяссӧ бур ногӧн видзны-дӧзьӧритны, тӧрытъя кодьӧн мича чужӧмаӧн кольны миян челядьлы, налӧн коркӧ лоысь быдтасъяслы...
А луныс мичасьыс-мича, шондіыс лӧз енэжын биа ӧгыр кодь, чужӧмӧс сотӧ. Иван лун буретш сиктын, крам праздник, нӧшта турун пуктан кад. Та вӧсна, тыдалӧ, и лӧнь сикт шӧрын, уджавны вермана войтырыс видз вылынӧсь. Ытшкӧны-куртӧны, юрасьӧны, зорӧд чӧвтӧны. Быдӧн аслыс кынӧмпӧт шедӧдӧ. Тӧлыд тай войвылад кузь, мӧс-куканьыдлы мыйта турун колӧ. Иван лунтӧ миян сиктын воддза моз паськыда да гажаа оз нин пасйыны, кӧть эськӧ тайӧ праздникыс вель нимавліс. Сы йылысь тӧдісны пӧрысь и том, вичко праздник кежлас водзвыв лӧсьӧдчывлісны. Весиг орчча сикт-грездысь рӧдвуж да тӧдсаяс миян сиктӧ волывлісны. Медым татчӧс кыпыд юра, еджыд морӧса вичкоӧ пыравны, сись ӧзтыны, мӧдар югыдӧ мунӧмаясӧс казьтыштны, юрбитыштны, тэрмасьтӧг олӧм-вылӧм йылысь мӧвпыштлыны. А та бӧрын, рӧдвужкӧд ӧтув, чериняня, пирӧг-шаньгаа да ырӧш-сура пызан сайын пукалыштны...
...Видзӧда вичко вылӧ да зіля мӧвпъясӧн кӧть здук кежлӧ бергӧдчывны кольӧм кадас. Сійӧ ылі воясас, кор вичко подулас пуктісны медводдза из, кор татчӧс войтыр, пӧрысь и том, сё пӧсь кисьтіг кыпӧдісны сиктын вӧвлытӧм на керкасӧ, кор ӧти асылӧ уна сё пудъя жынняныс медводдзаысь садьмӧдіс унзіль вӧр-васӧ, нӧрысйывса сиктсӧ, лӧня шлывгысь Эжва юсӧ, кор мичаа серпасалӧм жыръясас йӧз чӧвтісны медводдза пернапас. А сэсся олӧмыс водзӧ муніс. Эз век шыльыда. Чегъясьӧмӧн. Зарни ар пуксьыліс и лымъя тӧв воліс, тувсов шонді вашъяліс-нюмъяліс и жар гожӧм мусӧ пӧимӧдз сотліс.
Сикт вочасӧн быдмис-паськаліс, нюжӧдчис Эжва пӧлӧн, кывтыд и катыд. Лыбисны выль керкаяс, сісьмисны-киссисны важъясыс. Пӧрысь войтыр кулалісны, томъяс водзӧ олӧмсӧ кутісны-кыскисны. Помечалісны, видзисны мӧс-куканьӧс, ытшкисны-куртісны, шобді да рудзӧг быдтісны, чери кыйисны, вотчисны, вӧралісны... И сӧмын вичко воддза моз зумыда сулаліс нӧрыс йылын, кыпыд креста юрнас, юсь кодь еджыд морӧснас мичмӧдіс-гажӧдіс ю бокӧ куткыртчӧм сиктсӧ. Быттьӧ му пуксьӧмсяньыс, Исус Кристос чужӧмсянь зымвидзлӧма сійӧ гажа кыр шӧрас. Видзлӧма-кутлӧма татчӧс войтырӧс грекӧ вӧйӧмысь, ӧта-мӧдлы лёктор вӧчӧмысь, ловӧн усьӧмысь, мисьтӧм воськовъясысь. Велӧдлӧма бурас да сӧстӧмас, кокньӧдлӧма сиктсаяслысь олӧм-вылӧмсӧ. Коркӧя моз жӧ, быд вежон, торйӧн нин крам праздник лунъясӧ, вичко жыръясын югыда ӧзйисны кузь кока сисьяс, юрбитісны дзор тошка пӧльяс и том нывъяс, пӧрнӧй мужикъяс и шег кодь челядь. Енмӧс пыдди пуктысьяс. Быдӧн шыӧдчыліс Кристос дорӧ аслас мӧвпъясӧн, тӧжд-дойӧн, быдӧн кӧсйис, медым Исус кыліс сійӧс, отсаліс да дорйис, видзис став лёксьыс, мустӧмсьыс. Кристослы эскисны, Кристос дорӧ шыӧдчӧмӧн чӧвтлісны пернапас, асывнас чеччылісны да рытнас водлісны узьны. Вичкоысь быдӧн петавліс мӧд мортӧн — сӧстӧм чужӧмаӧн, бур мӧвпъясаӧн, шань сьӧлӧмаӧн. Быттьӧ небыд корӧся пывсян бӧрын. Сӧмын мездысис-весасис тані пысасьӧм пежсьыс да лёксьыс эз лысьӧмыс, туша-мыгӧрыс, а мортсӧ му вылас кутысьыс, сылӧн пытшкӧсса пыкӧдыс — лолыс.
Исус Кристосӧс нимӧдан медыджыд да медмича керкаыс вочасӧн пырӧдчис сиктсаяслӧн олӧм-вылӧмӧ, налӧн вежӧрӧ, вирӧ, лои коланаӧн да вежны позьтӧмторйӧн. Нэм кежлӧ, чужӧмсянь мӧдар югыдӧ мунтӧдз... Буретш вичкоын, сиктса поп дорын, сетлісны кагаяслы нимъяс, пасъявлісны торъя небӧгӧ, кор найӧ чужисны, пыртлісны посни войтырӧс, вичко венеч улӧ сувтлісны том гозъяяс, тані сьылӧдлісны, колльӧдлісны бӧръя туйӧ кулӧмаясӧс. Медся ыджыд шогсӧ сиктсаяс пальӧдлісны вичкоын, сылӧн мичаа серпасалӧм да лӧнь жыръясын, сьӧлӧмсӧ шонтысь сисьяс водзын, зарниӧн югъялысь ӧбразъяс улын. И асланыс медся шуда лунъясӧ пыравлісны татчӧ йӧз, аттьӧавлісны Кристосӧс бур вӧчӧмысь, налысь дойсӧ кылӧмысь, отсӧгысь. А сиктса поп вӧлі пыдди пуктана, уна тӧдысь да ылӧ видзӧдысь мортӧн, код водзын висьтавлісны, восьтлісны морӧс пельӧсӧ дзебӧм гусяторъяссӧ баба-мужикъяс, коді велӧдліс налысь челядьсӧ эз сӧмын Енлы эскӧмӧ, тшӧтш и лыддьысьны да гижны, артасьны, лоны шань йӧзӧн... Тэрмасьтӧг, ӧтарӧ-мӧдарӧ ёна шыбласьтӧг шлывгис парма чуркбердса сиктын олӧм-вылӧм. Тӧлкӧн да ладӧн, ыджыд пинь-зыктӧг. Сӧмын вичко жыннянъяс асланыс ёсь гӧлӧсъясӧн шызьӧдлывлісны орчча гулыд ягъяссӧ, лӧнь сёнъяссӧ, сӧстӧм ты-ёльяссӧ. Уна-уна во чӧж. И некод, дерт, эз куж мӧвпыштлыны, мый кутшӧмкӧ кад мысти сиктсаяслӧн олӧмыс вуж выйӧныс вежсяс...
...Выль тӧвру пӧльыштіс Эжва кывтыдсянь, карладорсянь. Олӧм вежан тӧв тайӧ вӧлі. Аслыспӧлӧс. Ловтӧ бергӧдысь, вежӧртӧ гудыртысь. Выль тӧв вайис аскӧдыс мӧд олӧм тэчӧм-лӧсьӧдӧм йылысь юӧр-мӧвпъяс. Эжва кузя паськаліс сёрни: важсӧ пӧ колӧ кисьтны-жугӧдны, пазӧдны подулӧдзыс, а сы пыдди кыпӧдны выль, шуда олӧм. Воддзасьыс бурджыкӧс, мичаджыкӧс да быдӧнлы лӧсяланаӧс. Гӧльястӧг да озыръястӧг. Котыртны ӧтувъя овмӧсъяс, ӧтув гӧрны-кӧдзны, ытшкыны-куртны, видзны скӧт... Та могысь песовтны-вежны мортлысь вежӧрсӧ, ловсӧ. Мездысьны мустӧм попъясысь, Кристослы эскӧмысь. Шыблавны ӧбразъяс, сотны Ен небӧгъяс, тупкавны вичкояс. На пыдди лэптыны-восьтавны клубъяс, янӧдны сэні Енлы эскысьясӧс, перна новлысьясӧс, югдӧдны сиктса йӧзлысь юрнысӧ.
Выльыс, кодӧс лыддисны бур олӧм вайысьӧн, тувсов ытваӧн ылькнитіс Эжва йылӧдз, вочасӧн воӧдчис быд сиктӧдз да грездӧдз. Йӧз шӧйӧвошины, быттьӧ изки костӧ веськалісны. Ӧтияс выльсӧ ошкисны, мӧдъяс важас, велалӧмас кутчысисны. Син водзын чегсис-потласис нэмӧвӧйся олӧм пыкӧд, вожаліс йӧзлӧн вежӧрыс.
Выльыд, дерт, веніс важтӧ. Но лёк ногысьӧн, мырдӧн, вир кисьтӧмӧн. Му бердӧдзыс бырӧдіс важсьыс уна бурсӧ, йӧзыслы коланасӧ, олӧмыслы лӧсяланасӧ. Сэки выльыс эз сяммы мӧвпыштлыны, мый аслас туйыс абу жӧ векӧвӧйся, мый коркӧ олӧмыс донъялас и сылысь кадсӧ. Чорыда донъялас...
...Сьӧд кымӧр ӧшйис сиктса вичко весьтӧ. Мисьтӧм, повзьӧдчысь. Лӧнис орчча вӧр-ваыс, лӧнис сикт, лӧнисны йӧз. Быттьӧ чорыда гымалӧм-чардалӧм водзын. Кодкӧ чӧвталіс пернапас, корис Енсянь отсӧг, кодкӧ гӧбӧчас дзебис ассьыс юрсӧ, кодкӧ нимкодьпырысь виччысис, кор нин югыд чардби сӧтыштас-поткӧдас пемыд енэжсӧ, кисьтас мустӧм вичкосӧ. Буретш сы ног и лои. Лёк мортлӧн сьӧд мӧвпъясыс вайисны сьӧд кымӧр чукӧр, гым-чард да би ньӧв, кодъяс мунісны Кристослы паныд, пузувтісны сиктсаяслысь вежа керкасӧ, налысь сьӧлӧм личӧданінсӧ...
Кыпыд юра вичко весьтын сьӧд кымӧр дыр на бовъяліс-ӧшаліс, сулаліс сэтчӧдз, кытчӧдз эз босьт сылысь ловсӧ, кытчӧдз эз ю бӧръя вир тусьсӧ. А ловсӧ перйытӧдз кыдз вермис тешитчис, мича нылӧс моз янӧдіс-пежаліс став сикт водзас — чашйис-пӧрччӧдіс, дзик пасьтӧгыс колис, коньӧрӧс. Крестъястӧг, жыннянъястӧг, мича ӧбразъястӧг, вичко небӧгъястӧг... Но вичколы вӧлі пӧсь ни кӧдзыд нин. Сы олӧмын пуксис сьӧд вой. Кузьсьыс-кузь, помтӧм да дортӧм...
Кувсис вичко, но сы пыдди воссис клуб. Сикт шӧрын жӧ, Кристосӧс ыдждӧдлан керкалы воча. Ӧта-мӧдлы паныд найӧ сулалісны уна во, быттьӧ вермасисны йӧзлӧн вежӧр-лов вӧсна. Чорыд киӧн тупкӧм вичко да тайӧ кинас жӧ лӧсьӧдӧм клуб, выль власьтлысь петасъяссӧ писькӧдысь-кӧдзысь. Буретш сы отсӧгӧн ӧні кутісны велӧдны сиктсаясӧс, кыдзи колӧ овны-уджавны, мездысьны важсьыс, тӧрытъясьыс, юрбитны ловъя енъяслы, сьывны выль сьыланкывъяс. Сералісны орччӧн сулалысь да киссьысь вичко вылын, янӧдісны кузь тошка попъясӧс, мыжалісны йӧзӧс Кристослань сетчӧмысь, чуксалісны пӧрысьӧс и томӧс югыд аскиа лунлань...
А клуб вочасӧн туис-ёнмис, гораа сьыліс-йӧктіс. И эз куж мӧвпыштлыны мый коркӧ-некоркӧ сылы вичколысь жӧ туйсӧ ковмас талявны-мунны. Некод эз ёр клубсӧ — ни вичко, ни Кристос, ни Енлы эскысь. Выль олӧм дырйи чужӧм йӧз ӧти тӧлӧ кынтісны-эндӧдісны сійӧс, кӧть кутшӧм мича да кыпыд эз вӧв. Ловсӧ босьтісны, сэсся и эновтчисны. Сулалӧ ӧні мир туй бокын. Некодлы ковтӧм, сісьмӧ-киссьӧ вочасӧн, югыд-паськыд ӧшиньяссӧ пӧвйӧн тувъявлӧма. Вичко моз жӧ коркӧ шылялас муыскӧд, мунас олӧмсьыс. Гашкӧ, и водзджык на...
Видзӧда вичко да клуб вылӧ. Сьӧлӧмӧй гудрасьӧ. Абу мича-статя ныв кодь талунъя вичко. Урӧстӧм рыныш вылӧ жӧ мунӧ. Ӧшинь ни ӧдзӧс, пӧвйысь вӧчыштлӧм вевтыс дзикӧдз сісьмӧма, жервидзӧ. Коркӧ важӧн лӧсьӧдлісны сы жыръясын сельпо склад, видзлісны сёян-юан, треска бӧчкаяс, кампет, вина-водка. А кор сельпосӧ талунъя олӧмыс кисьтіс, вичкоыд некодлы нин эз кут ковны. Пыран пытшкас да быттьӧ гидняӧ веськалан, тыртӧма гӧгӧр. И сӧмын сыв пасьта кирпич стенъясыс да помӧдз вушйытӧм ен серпасъясыс казьтылӧны сійӧ кадсӧ, кор буретш тані, ӧбразъяс водзын сулавлісны-юрбитлісны и менам пӧль-пӧч, налӧн чой-вок, рӧдвуж.
Шог кӧть абу, но кольӧм кадас ме верма бергӧдчыны сӧмын аслам мӧвпъясӧн. Син водзӧ сувтӧдлыны сэкся сиктсӧ, кыпыд юра вичкосӧ, йӧзсӧ. Со найӧ локтӧны мир туй кузя. Мичаа вӧччӧмаӧсь-пасьтасьӧмаӧсь. Воӧны Кывтыдысь, Илля сиктысь, Пӧжӧмысь... Бувгӧны-троньгӧны жыннянъяс, корӧны вичко борд улӧ пӧрысьӧс и томӧс...
Ӧні сӧмын рака-чавканъяс пуксьывлӧны сылӧн коркӧя кыпыд юр вылӧ, лёкысь кравзӧны, быттьӧ водзӧ тешитчӧны киссьӧм вичко вылас...
Миян сиктын вичко да клуб ӧта-мӧд паныд сулалӧны. Шогпырысь, жаляддза видзӧдӧны мунысь олӧм вылас. Некодлы ковтӧмӧсь лоины да. Но таысь, коньӧрӧйяс, сиктса вылӧ лӧг оз кутны. Гашкӧ, асьнысӧ на мыжалӧны, мый эз сяммыны олысьяссӧ бурас, сӧстӧмас да мичаас велӧдны, мый кусӧ йӧзлӧн эскӧмыс, налӧн пытшкӧсса югыд биыс, коді шонтӧ мортыслысь ловсӧ, кутӧ олӧмсӧ... Гашкӧ, вичко да клуб ӧні каитчӧны, мый ӧта-мӧдлы паныд коркӧ мунлісны.
Воча кыв пыдди чӧв-лӧнь...
