ВЕСИГ АЧЫС ГӦГӦРВОИС

Звӧнок зилькнитӧм бӧрын Ирина Георгиевнакӧд тшӧтш классӧ пырис тӧдтӧм ныв.

— Челядь, талунсянь тіянӧс тӧлысь чӧж кутас велӧдны Галина Ивановна, — висьталіс Ирина Георгиевна чолӧмасьӧм бӧрын. — Сійӧ Сыктывкарса пединститутысь витӧд курсса студентка, мӧд во велӧдчӧмсӧ помалӧм бӧрын вермас лоны сідзи, мый воас уджавны миян школаӧ. Кывзысьӧй сылысь сідзи жӧ, кыдзи и менсьым, энӧ шумитӧй. Пӧжалуйста, Галина Ивановна.

Ирина Георгиевна муніс класс помӧ да пуксис бӧръя парта сайӧ. А Галина Ивановна заводитіс урок. Тайӧ вӧлі математика. Тӧдчӧ, мый практикантка лӧсьӧдчӧма урок сетігкежлӧ. Кутіс асьсӧ бура, эз яндысь велӧдчысьяс водзын. Сёрниыс муніс дробьяс йылысь.

— Талунъя лунӧдз, челядь, ті век артасинныд дзонь числӧясӧн, а ӧні заводитам велӧдны дробьяс. Первойсӧ сьӧкыд гӧгӧрвоны, мый тайӧ татшӧмыс да ме петкӧдла пример вылын. Вот, шуам, Гришалӧн вӧлі тупӧсь нянь. Сійӧс позьӧ шӧравны и артмас уна шӧрӧм. Лои кӧ сизим шӧрӧм, то ӧти шӧрӧмыс шусьӧ ӧти сизимӧд юкӧнӧн. Тайӧ числӧыс гижсьӧ тадзи.

И Галина Ивановна пасйис дӧска вылӧ: 1/7.

— Визь вылас ӧти, а уліас сизим, сідзкӧ, ӧтисӧ юкӧма сизим пельӧ. А юкӧма кӧ кык пельӧ, артмӧ ӧти кыкӧд юкӧн.

И Галина Ивановна гижис дӧска вылӧ: 1/2.

— Вот татшӧмӧсь и эмӧсь дробьясыд. Артмӧ, мый дзонь числӧсӧ, кыдзи и нянь тупӧсьсӧ, дрӧбитӧны.

— Галина Ивановна, а дрӧбнад ӧд лыйсьӧны, — лэптіс кисӧ да юаліс нисьӧ висьталіс Евлог.

— Да, но тайӧ ӧд дзик мӧдтор.

— Кыдзи мӧдтор? Вот ӧтка пулясӧ кераласны посньыдик торъяс вылӧ да и артмӧ дрӧб, — эз сетчы Евлог.

— Оз, первой артмӧ картеч, — шыасис Гриша. —А вот картечсӧ кӧ водзӧ посньӧдлан, сэки нин лоӧ дрӧб.

— Гриша, картечыс сійӧ тожӧ дрӧб, — эз ньылыдав сылы Евлог. — Ӧд пулясӧ джынъялӧма, сійӧ абу нин дзонь числӧ.

Классын лыбис шум. Ӧтияс сувтісны Гриша дор, а мӧдъяс Евлог дор.

— Сідзкӧ, ӧти сизимӧд юкӧныс лоӧ сизимӧд номера дрӧб, а ӧти кыкӧд юкӧныс — мӧдӧд номера дрӧб? — юаліс медбӧрын Евлог.

Галина Ивановна шайпаймуніс. Сійӧ водзті некор эз интересуйтчыв пуля-порокӧн да тайӧ юалӧм вылас эз тӧд, кыдзи и вочавидзны. А Ирина Георгиевна сӧмын кывзіс, эз суитчы тайӧ творческӧй венас.

— Ме думысь, тшук сідзи и лоӧ, — медбӧрын вочавидзис Галина Ивановна.

— Сідзкӧ, первой номера дрӧбыс артмӧ ӧтка пуля? Али картеч?

Челядьлы, кодъяслӧн батьясыс ставыс вӧліны кыйсьысьяс, дрӧбыд абу выльтор. Тайӧ урок вылын Галина Ивановна тӧдмаліс, мый эмӧсь разнӧй калибера, ӧти ствола да кык ствола ружьеяс, мелкокалибернӧй винтовкаяс, карабинъяс. Гильзаяс сідзжӧ вӧчлӧны кӧртысь, пластмассаысь, либӧ жӧ картонысь. Пистонъяс, порок, ставыс унапӧлӧс. Кутшӧм дрӧбйӧн колӧ лыйлыны сьӧлаӧс, а кутшӧмӧн тарӧс да дозмӧрӧс, уна-ӧ порок кисьтны патронӧ зарадитчигӧн, ставсӧ тайӧс детинкаяс зэв сьӧлӧмсяньыс ӧта-мӧд вежмӧнныс висьтавлісны Галина Ивановналы.

Медбӧрын бергӧдчисны дробьясӧ. Кызвыныс гӧгӧрвоисны, мый тайӧ татшӧмыс, воисны ӧти кывйӧ, мый картеч — сійӧ тожӧ дробь. Но кодсюрӧ, а на лыдын и Гриша, эз сетчыны да пыр сулалісны асланыс видзӧдлас вылын:

— Картеч — сійӧ картеч, а дрӧб — сійӧ дрӧб.

Ставсӧ торкис звӧнок. Перемена дырйи Галина Ивановна паныдасис мӧд студенткакӧд, коді нуӧдіс урок орчча классын.

— Кыдзи тэнад урокыд муніс? — юаліс сійӧ Галина Ивановналысь.

— Зэв интереснӧя, урокбыд дрӧб да картеч йылысь сёрнитім. Ӧні зарадитчыны нин кужа. А тэнад кыдзи?

— Меным кутшӧмкӧ дзик сямтӧм челядь веськалісны, нинӧм юраныс оз пыр. Решайтім задача, куимысь петкӧдлі, кыдзи колӧ вӧчны, коймӧдысьсӧ весиг ачым гӧгӧрвои, а найӧ эз…