ВАРОВ МИТЬ
Коді тӧдас, коді сетлӧма варовлунсӧ ичӧтик Митьлы. Аскоддьӧмъясыс сійӧс Варов Митьӧн и нимтісны. Мам-батьыс тай, кӧть эськӧ и велӧдысьяс, абу нин сэтшӧм варолӧсь. А тайӧ, мыйӧн сӧмын синъяссӧ асывнас восьтас да крӧвать вылысь чеччас, пыр и кутас ёсь гӧлӧснас тёльгыны: «Мый тайӧ да мый тайӧ?» Бур нӧшта, мый мам-батьыс— велӧдысьяс, унатор тӧдӧны, унатор йылысь вермӧны висьтавны. Со кымын книга шкап налӧн пыді горничаас. Нэм чӧжыд кӧть лун и вой лыддьысь, ставсӧ сідзи он и вермы лыддьыны.
Но и верстьӧяс мукӧддырйи дӧзмывлӧны ичӧтик Митьлӧн варовлун вылӧ. Со нӧ тӧрыт кыдзи вӧлі. Муртса на пуксисны гозъя орччӧн телевизор экран дорӧ, медым уна серияа кинофильм видзӧдыштны, а на коласӧ пыр жӧ и сюйсис ичӧтик Мить. И оз сет верстьӧяслы видзӧднысӧ. Дугдывтӧг юасьӧ:
— Тайӧ коді? А этайӧ мый?..
Медбӧрын батьыс эськӧ дӧзмис жӧ ичӧтик Мить вылӧ:
— Коркӧ нӧ тэ топӧдлан он ассьыд вомтӧ?
Но мамыс пыр жӧ локтіс Варов Митьлы отсӧг вылӧ:
— Мый нӧ кага вылас уськӧдчин? Ачыд ӧд коркӧ сэтшӧм жӧ быдтор тӧдны кӧсйысьӧн вӧлін. Сійӧн, тыдалӧ, и велӧдысьнад лоин.
И нинӧм эз вочавидз та вылӧ батьыс. Сӧмын чӧв ланьтіс. И Варов Мить сэк кості нӧшта на зільджыка заводитіс юасьны: «Мый тайӧ да мый этайӧ?»
Мыйла сӧмын вомыс сылӧн оз мудзлы! И кымын водзӧ, сымын унджыктор йылысь юасьӧ. Бать-мамныс мукӧддырйи оз тӧдны, кыдзи стӧчджыка вочавидзны сылы, сӧмын кияснаныс шенасьӧны.
Быдтор йылысь кӧсйӧ тӧдны Варов Мить. И мыйла шондіыс саясьлӧ енэжтас сайӧ? И мыйла овлӧ тӧв да гожӧм? И кытчӧ лэблывлӧны арнас лэбач-пӧткаяс? И кытысь чӧжсьӧ Эжваын помтӧм ваыс? И ылын-ӧ мусяньыс кодзувъясӧдзыс? И эм-ӧ тӧлысь вылас олӧмыс? И кытысь лоис му вылас мортыс? Нӧшта унатор йылысь на окота тӧдны Варов Митьлы. А сылӧн бать-мамыс сэк кості дугдывтӧг лукйысьӧны книгаясын, мед вочавидзны пиыслӧн став юалӧмъяс вылӧ, мед ставсӧ сійӧ ичӧтсянь стӧча кутіс тӧдны. Гашкӧ пӧ, и збыльысь вундеркинд миян пиным.
Но Варов Митьыд быдтор юасьӧ сӧмын гортас. А ывлаад, аскоддьӧмъяс пӧвстад, сійӧ дзик мӧд ногӧн асьсӧ кутӧ. «Мый тайӧтӧ, мый этайӧтӧ» сысянь сэки он нин кывлы. Тӧдӧ, мый аскоддьӧмъясыд ичӧтӧсь на жӧ да абу сылӧн бать-мамыс кодь быдтор тӧдысьӧсь. Сідзкӧ, нинӧм налысь и юасьны. Бурджык мыйкӧ ассянь мойдны. А тайӧс сійӧ сяммӧ нин.
Сідзи и вӧчӧ Варов Митьыд. Сылӧн ичӧт ёртъясыс со талун виччысьнысӧ оз вермыны, кор нин Варов Мить петас на дорӧ да кутшӧмкӧ шензьӧданатор йылысь висьталас. Сӧмын на Варов Мить тыдовтчис кильчӧ вывсяньыс, сылӧн ёртъясыс пыр жӧ эновтісны ассьыныс ворсанъяссӧ да вомъяснысӧ паськӧдӧмӧн заводитісны дзоргыны Варов Мить вылӧ. А сійӧ нинӧм эз шу. Чӧла матыстчис ёртъяс дінас. Чуньнас чӧла жӧ корис топӧдчыны найӧс ас гӧгӧрыс да синъяссӧ ыдждӧдӧмӧн да чӧв гӧлӧсӧн заводитіс:
— А ті тӧданныд, кытчӧ дзебсьывлӧ шондіыс?..
И ёртъясыс вомнысӧ паськӧдӧмӧн заводитісны кывзыны Варов Митьлысь висьтъяссӧ сы йылысь, мыйла лоисны свет вылас разнӧй кучика войтыр, кутшӧм важысянь чужис му вылас олӧмыс, кыдзи артмисны мупытшкӧсса озырлунъяс, мыйла енэжыс лӧз, кутшӧм уна кыв вылын сёрнитӧны мувывса олысьяс.
Помтӧг тайӧ луннас вермисны кывзыны Варов Митьӧс ёртъясыс. Весиг медся интереснӧй ворсӧмсӧ эновтісны, мед сӧмын Варов Мить нӧшта кутшӧмкӧ выльтор висьталас. Абу ӧд ставлӧн бать-мамыс быдтор тӧдысь велӧдысьяс. А телевизортӧ ворсігъяс дырйиыд некор видзӧдны.
А Варов Митьыд ӧнісянь гӧгӧрвоӧ нин ассьыс донсӧ челядь пӧвстын да оз эновтчы аслас бать-мамысь сэтчӧдз, кытчӧдз помӧдз мый йылысь кӧ оз тӧдмав. Мый сэсся вӧчан, сэтшӧм кӧ нин детинаӧн быдмӧ.
