ВАЖ ПОТАН

Важ потан уна во нин куйлӧ пыді посводз пельӧсын. Гортса кӧзяйка, пӧрысь Ельӧ, корсюрӧ матыстчывлӧ сы дінӧ идрасигмоз. Гусьӧник мӧвпыштлӧ, гашкӧ пӧ, кад нин шыбитны сійӧс. Но та бӧрын пыр жӧ вомалӧ асьсӧ. Мый нӧ пӧ мекӧд лои пӧрысьӧ-нэмӧ. Ӧд сы мында кыпыд казьтылӧм йитчӧма тайӧ важ потаныскӧд.

Да и ачыс важ потаныс кӧзяйкаыслӧн сы дінӧ матыстчӧм бӧрын быттьӧ ловзьывлӧ ловнас. Сідзи и кажитчӧ сылы, мый пӧрысь Ельӧ бара кӧсйӧ пыртны потансӧ кыпыд да югыд лунвыв жырйӧ, ӧшӧдны пӧтӧлӧкӧ тувъялӧм лайкан вылӧ. Но потан дінын недыр сулалыштӧм бӧрын, ачыс аскӧдыс негораа сёрнитігмоз кӧзяйкаыс бӧр пырӧ керкаӧ. И бара потан кольӧ ас кежысь шог мӧвпъясӧн. Оз нин, тыдалӧ, сійӧ некодлы ков тайӧ керкаас.

А коркӧ потан вӧлі Ельӧлӧн да Ӧнисьлӧн керкаын медыджыд донаторйӧн. Сӧмын на кодкӧ налӧн ыджыдджык быдтасыс пиысь гораа пондас варовитны, бать-мам пыр и шӧпнитасны: эн пӧ садьмӧд потанын узьысьсӧ. Уна во сайын зарни киясӧн вӧчӧм потанӧс медводдзаысь пыртісны сэки том на Ельӧлӧн да Ӧнисьлӧн керкаӧ, ӧшӧдісны лайкан вылӧ. А сэсся Ельӧ ньӧжйӧник водтӧдіс потанас ассьыс медводдза кагасӧ да кутіс видзчысьӧмӧн качайтны. Ичӧтик лёльӧ пыр жӧ унмовсис. Сыкӧд тшӧтш унмовсис и потаныс.

Кутшӧмкӧ кад мысти сійӧс садьмӧдіс кагалӧн гораа бӧрдӧмыс. Тшыгъялӧма коньӧрушкоыд. Ельӧ пыр жӧ босьтіс ичӧтикӧс потанысь, сюйис сылы вомас ассьыс нёньсӧ. Мӧдыс ымзігтырйи горша кутас нёнясьны. А сэсся мамыс бӧр водтӧдліс кагаӧс потанӧ да кутас ньӧжйӧник качайтны. И бара сійӧ унмовсис. Весиг войнас потанын куйлысь кага некымынысь садьмывліс. То бара нин тшыгъялӧма. То оз кӧсйы куйлыны кӧтасьӧм рузум вылын. Мамыс вольсавліс выль рузум, нёньӧдліс ичӧтӧс да бара водтӧдліс потанӧ. Тадзи потанлы лун ни вой эз вӧв узьӧм ни олӧм. Пыр ковмис лайканлӧн негораа дзуртӧм шы улӧ качайтны ичӧтӧс. Но та вылӧ видзӧдтӧг ачыс потан оліс долыд олӧмӧн. Эз вӧв гажтӧм сылы ичӧт кагакӧд ӧтвылысь олігӧн.

Сэсся кор потанын куйлысь неуна быдмыштіс, мамыс кутіс унмовськӧдлыны сійӧс аслас негораа сьылӧм улӧ. То пондас вомгорулас нюжйӧдлыны «Шыр кывтӧ-катӧ катша кӧя пыжӧн...» То панас мыйкӧ ас кежысь лӧсьӧдӧмтор «Узь, менам донаӧй, узь, менам мусаӧй...» Видзӧдан да кагаыд бара нин унмовсьӧма. А сыкӧд тшӧтш вугралӧ и потан. И сьӧлӧм серти сылы семьяын татшӧм олӧмыс.

Но вочасӧн потанын куйлысь быдмыштіс да кутіс нин котравны. Сэки потантӧ петкӧдісны пыді посводзӧ. И сэтшӧм шог лои сылы, мый коркӧ сэтшӧма колысь друг эз кут ковны Ельӧлӧн да Ӧнисьлӧн семьялы. Ӧні семьялӧн став олӧмыс прӧйдитіс сыысь бокиті. И потан шогпырысь мӧвпавлывліс сэки, мый збыльысь тай воӧ кад, кор он кут ковны некодлы. Вермас ӧмӧй лоны таысь омӧльыс свет вылас.

Код тӧдас, дыр-ӧ тадзи мӧвпаліс пыді посводз пельӧсын куйлысь потан. Но друг ӧти шондіа лунӧ сійӧс бара пыртісны югыд да кыпыд жырйӧ, бӧр ӧшӧдісны лайкан вылӧ. Видзӧдӧ ас гӧгӧрыс потан да шензьыны оз вермы. Сы гӧгӧр котралӧ ыджыд кодь нин зонка. А сылӧн мамыс нёньӧдӧ мӧд ичӧтик лёльӧӧс, кодӧс сэсся ньӧжйӧник водтӧдӧ потанӧ. И бара потан долыдпырысь качайтчӧ ичӧт кагакӧд тшӧтш. Вошисны сылӧн коркӧя шог мӧвпъясыс. Ӧд сійӧ выльысь ковмис кыпыд жырйын олысьяслы. Сідзкӧ ставыс на бур. Тайӧ пӧрйӧ эз нин сӧмын мамыс качайтлы потансӧ. Но тшӧкыда сылы отсасьліс и ичӧтик зонка, коді мелі синъясӧн видзӧдлывліс потанын куйлысь вылӧ да зілис ас ногӧн гажӧдыштны сійӧс. А мӧдыс синсӧ эз вештыв ыджыдджык вок вывсьыс да мыйкӧ гораа тёльгис-висьталіс сылы. И кыкнанныслы таысь вӧлі зэв нимкодь.

— Со и тэнад ворсысь ёрт регыд лоас, — шуис сэки ыджыдджыкыслы мамыс.

Потанын куйлысь тӧдлытӧг быдмис. И бара воис сійӧ кадыс, кор потанӧс петкӧдісны пыді посводзӧ. Тайӧ пӧрйӧ сійӧ эз нин вӧв сэтшӧм зумыш. Век жӧ эскис, мый ковмас на керкаын олысьяслы. Бара на Ельӧлӧн да Ӧнисьлӧн семьяын чужас выль кага. Збыльысь, сідзи и лои. Потанӧс выльысь овмӧдісны кыпыд жырйӧ. И тадзи унаысь на вӧвлі. Быдмисны керкаын олысьяс. Бать-мамлӧн ыджыд нин арлыда челядьыс дӧзьӧритісны ичӧтъясӧс. Вочасӧн пӧрысьмисны и Ельӧ да Ӧнись. Пӧрысьмис и потан. Пыр ёнджыка сійӧ кутіс дзуртны да норасьны лайкъялысь лайканлы, мый абу нин важ кодьыс вын-эбӧса. Сідзжӧ и лайкан норасьлывліс сылы. Но сэк жӧ и потанлы, и лайканлы вӧлі нимкодь сыысь, мый эз весь овны тайӧ свет вылас. Со ӧд мында ичӧт кагаӧс найӧ качайтісны, чӧскыд унмӧн узьтӧдлісны.

А сэсся воис кад, кор потанӧс пыр кежлӧ петкӧдісны пыдыс посводзӧ. Пӧрысь нин Ельӧлӧн да Ӧнисьлӧн челядьыс кыпыд да югыд керкаысь разӧдчисны коді кытчӧ да кутісны овны асланыс олӧмӧн. А гозъялы колины сӧмын асланыс быдтасъяслӧн югыд челядьдыр йылысь казьтылӧмъяс. Пуксясны диван вылӧ телевизор видзӧдігмоз да пыр и панасны негора сёрни:

— А помнитан, кутшӧм бӧрдысьӧн вӧлі миян медводдза каганым. Сійӧн, тыдалӧ, сьылысьӧн и лоис.

— А помнитан, кутшӧм ёна радейтіс качайтчыны потанад миян коймӧдным. Он кӧ качайтышт, оз и унмовсь.

И тадзи помтӧг вермисны варовитны. Кыкнанныслы сэки долыдсьыс-долыд вӧлі сьӧлӧм вылас, мый со кымынӧс быдтісны да петкӧдісны ыджыд олӧмӧ. Мед жӧ и быдтасъясыслӧн водзӧ кежлӧ сідзжӧ бур олӧм лоас. А важиник потан быттьӧ кывліс пӧрысь гозъялысь варовитӧмсӧ да сылы сідзжӧ долыд кыптывліс лов вылас коркӧя качайтчысьяс йылысь казьтылігӧн.

Но кыдзи векджык овлӧ тайӧ олӧмас, водзджык эновтіс шондіувсӧ Ӧнись. И пӧрысь Ельӧ колис гортас ӧтнас. Со и пыдыс посводзӧ петалігъясӧн сійӧ пыр тшӧкыдджыка дзоргывлӧ важиник потан вылӧ да ас кежысь меліа сёрнитлывлӧ сыкӧд. Важиник потан быттьӧ гӧгӧрвоӧ кӧзяйкалысь сёрнисӧ. Сы моз жӧ и нимкодясьӧ, и майшасьӧ. Окота сылы нӧшта ӧтчыд на пыравлыны кыпыд да югыд жырйӧ. Но гӧгӧрвоӧ, мый оз нин лолы татшӧм шудыс. Ӧд некодлы на мӧд олӧм абу удайтчывлӧма овны.