БЕЖЕНЕЧ
Юриклӧн патеракӧд орччӧн овмӧдчис выль семья. Чим сьӧд юрси да гожъялӧм кучик сертиныс тӧдчис, мый тайӧ абу татчӧс, а кыськӧ бокысь воӧмаяс. Юрик тӧдмаліс та йылысь бать-мамныслысь ас костаныс сёрнисӧ кывзігӧн. Мамыслӧн юалӧм вылӧ батьыс вочавидзис, мый тайӧяс пӧ беженечьяс. Быть пӧ ковмӧма эновтны оланіннысӧ, мед пӧ ловйӧн кольны. Юрик гоз-мӧдысь аддзыліс гортсьыс петавлӧм бӧрын выль семьяысь войтырсӧ. Зумыш чужӧмаӧсь. Син гуранъясыс вӧйӧмаӧсь. Синъясыс шогӧн тырӧмаӧсь. Тӧдчис, уна сьӧкыдлун пыр налы ковмӧма мунны да эз ас окотасьыс локны татчӧ, сэтшӧм ылӧ чужан мусяньыс.
Юрик мӧд лунас нин юӧртіс ёртъясыслы выль олысьяс йылысь:
— А миянкӧд орччӧн беженечьяс овмӧдчисны!
— Кодъяс нӧ татшӧмъясыс? — юаліс быдтор тӧдны кӧсйысь Толик.
— Быть пӧ тай ковмӧма мунны гортсьыныс-а, — вочавидзис Юрик. — Дугдывтӧг пӧ шковгӧны-лыйсьӧны. Овны пӧ оз позь. Тадзи бать висьталіс. Кывлӧма кысянькӧ да.
Но челядь друг дугдісны сёрнитны ас костаныс тайӧ выльтор йывсьыс. Найӧ аддзисны, кыдзи Юрикъяс керкаысь петіс смоль сьӧд юрсиа, сьӧд синъяса, мугов чужӧма детинка, матыстчис да сувтіс челядьсянь неылӧ на вылӧ зэв видзчысяна синъясӧн видзӧдігмоз. Тӧдчӧ вӧлі, мый нӧшта эськӧ матыстчис, но яндысис либӧ поліс. Ӧд сійӧ тані бокӧвӧй.
Сэки Юрик повтӧг воськовтіс сылань:
— Кыдзи тэнӧ шуӧны?
Но зонка гӧгӧрвотӧма кутіс довкйӧдлыны юрнас. Юрик пыр жӧ гӧгӧрвоис, мый зонкаыс оз куж сёрнитны на ногӧн да тувкис аслыс морӧсас:
— Ме — Юрик, а тэ коді?
Зонкалы, тыдалӧ, воис юрас, мый йылысь юалӧны да нюммунӧмпырысь шуис:
— Алик.
— Кутан ворсны миянкӧд? — бара юаліс Юрик.
Алик воддза моз гӧгӧрвотӧма довкнитіс юрнас.
— Окма, — жалитӧмпырысь гыжйыштіс юрсӧ Юрик. — Тэ жӧ он гӧгӧрво миянӧс. Кыдзи нӧ кутан ворсны?
Сэсся бергӧдчис ёртъясланьыс:
— Сійӧ оз куж миян ногӧн. Мед инӧ, сідзкӧ, бокын сулалӧ да видзӧдӧ.
Но Юрикӧс пыр жӧ торкис Таня:
— Кыдзи тіянлы абу яндзим. Оз жӧ ков ӧтдортны мортсӧ. Мед велӧдчӧ миянлысь.
Сэсся Таня повтӧг матыстчис Алик дінӧ да кыскис сійӧс челядь чукӧр шӧрӧ:
— Лок, Алик, эн пов. Ворсам миянкӧд.
И челядь заводитісны ворсны мачӧн. Талун налы вӧлі торйӧн нин гажа. Ӧд найӧ эз сӧмын ворсны ас костаныс, но и велӧдісны ворсны ас ногныс выль ёртӧс, Аликӧс. Ставӧн казялісны, мый кӧть зонка и оз гӧгӧрво на ног, но на серти абу укшальджык, а гашкӧ, и пелькджык на. Зэв ӧдйӧ котралӧ. Зэв вылӧдз чеччалӧ. И мачсӧ медылӧ вермӧ шыбитны. Регыд мысти нин Алик эз кут ӧтдортчыны челядьысь. И вошис-пакталіс сылӧн синъясысь шоглуныс. А Аликлӧн выль ёртъясыс сӧмын горзісны ас костаныс:
— Алик, ӧдйӧджык! Алик, лок татчӧ! Алик, дзебсьы ме сайӧ!..
Тӧлысь мысти нин Алик велӧдчис гӧгӧрвоны аслас выль ёртъяслысь сёрнисӧ да кутіс, кӧть и сьӧкыдпырысь, мыкталӧмӧн варовитны. Буретш сэки дыр ворсӧм бӧрын ставӧн пуксялісны шойччыны эжа вылӧ да быдтор тӧдны кӧсйысь Толик юаліс Аликлысь:
— Кывзы, Алик, а мыйла ті мунінныд ас чужанінсьыд?
— О-о-о! — друг шога нюжӧдіс Алик. — Быть мун, быть мун. Зэв омӧль сэні. Война. Дугдывтӧг бомбитӧны. Киссьӧны керкаяс. Кулалӧны йӧз. Менсьым виисны пӧльӧс да дзоляджык чойӧс.
И друг Алик лэдзис юрсӧ да кутіс чышкавны синвасӧ:
— Зэв лёк, кор мунӧ войнаыд. Ме ёна полі. Кӧть зэв гажа миян муным, но быть ковмис эновтны сійӧс. Но менӧ кыскӧ сэтчӧ. Быдмышта да бӧр муна чужанінӧ. Чайта, сэк кежлӧ войнаыд помасяс нин.
— Сы вӧсна тіянӧс и шуӧны беженечьясӧн? — бара юаліс Толик.
Но Таня сэтшӧм стрӧг синъясӧн видзӧдліс сы вылӧ, мый мӧдыс тшӧкмуніс.
— Абу-абу, ми абу беженечьяс, — дӧзмӧмпырысь вочавидзис Алик. — Вермим кӧ сэні овны, эськӧ кольччим. Но сэні ӧні збыльысь овны он вермы. Ог кӧсйы, мед и тіянкӧд лои татшӧмторйыс. И миян муным мича да гажа. И тіян муныд гажа да мича. Быдлаын бура позьӧ овны. Мед сӧмын эз лыйсьыны да эз потласьны снарядъяс.
Челядь вомнысӧ паськӧдӧмӧн кывзісны Аликлысь мыкталӧмпырысь сёрнисӧ, коді вӧлі ӧні налы мича музыка шыӧн. Некод нин сэсся сылысь нинӧм эз юась. Быдӧн гӧгӧрвоис аслас челядь сьӧлӧмӧн, мый оз позь дойдны мортӧс, кор сійӧс суис неминуча.
Та бӧрын челядь пиысь сэсся некод нин эз шулы Аликӧс беженечӧн. А сійӧ ачыс лоис нӧшта на матыссаджык ныв-зонлы. Мед кӧть и ылі муын чужлӧм морт.
