ЈОНМӦԀАМ МОЛОЧНО-ТӦВАРНӦЈ ФЕРМАЈАС
ВОԆКЫВ ПЫԂԂІ
Тајӧ војасын колхоз ԁа совхозјас стрӧітан уҗын, коммуԋіст парԏіја веԍкӧԁлӧмӧн лоі перјӧма ыҗыԁ вермӧмјас, коԁјас ԍетӧны міјанлы верманлун, парԏіјаӧн пуктӧм мог — тајӧ воын вӧчны прочнӧј фунԁамент соціаԉіԍԏіческӧј скӧтвіԇӧмлы, — пӧртны олӧмӧ уԍпешнӧја.
Парԏіја ԁа правіԏеԉство історіческӧј інԁӧԁјас ԍерԏі, скӧтвіԇӧм фронт вылын вермім воны ыҗыԁ побеԁајасӧ.
Парԏіја ԁа правіԏеԉство аслас інԁӧԁјасын нӧшта шулісны, мыј јӧла скӧт віԇан пробԉема меԁӧԁјӧн ԁа регыԁ лоӧ разрешітӧма скӧт віԇан совхозјас ԁа колхозјасӧ молочно-тӧварнӧј ԁа кук фермајас оргаԋізујтӧм пыр.
Тӧварнӧј фермајас оргаԋізујтӧмӧн сіјӧ шуӧмыс бура оправԁајтчіс: мыј најӧ пыр лоӧны став вермӧмјасыс ӧԁјӧҗыка ԁа кокԋыԁҗыка соԁтыны лыԁ ԁа качество колхознӧј јӧла скӧтлыԍ, јона кыпӧԁны сылыԍ проізвоԃіԏеԉноԍтсӧ јӧв-прӧԁукт вајӧм куԅа.
Коԉан воӧ лоі сојуз паԍта котыртӧма уна тӧварнӧј ферма, ԁа сетчӧ сувтӧԁӧма уна ԍурс скӧт.
Тӧварнӧј фермајас вылын гырыԍ скӧт лыԁ ԃекабр 1-ӧј лун кежлӧ вӧлі сувтӧԁӧма 2.500.000 унҗык, 1.555.000 кук ԁа с. воԇӧ. Вермӧмјас зев ыҗыԁӧԍ. Та ԁорыԍ уналаын лоі лӧԍӧԁӧма бур кӧрым база. Міјан Комі Молоколхозцентр своԁка ԍерԏі апреԉ 20 лун кежлӧ вӧлі оргаԋізујтӧма 111 тӧварнӧј јӧла ферма ԁа сетчӧ сувтӧԁӧма 8782 скӧт јур, сы піјыԍ 5155 мӧс, 694 јалавіч, 2727 кук ԁа 206 быч.
Ӧтщӧщ качество ԁа лыԁ бокԍаԋ гырыԍ вермӧмјаскӧԁ, тӧварнӧј фермајас стрӧітан уҗын емӧԍ уна суԇԍытӧм торјас, меԁԍа-ԋін качество бокԍаԋ. Меԁԍа ыҗыԁ суԇԍытӧм торјас тӧварнӧј фермајас пыщкӧсса олӧмын лоӧ уҗсӧ пуктӧмыс.
Вывті ԋӧжмыԁа колхозјас вуҗӧԁӧны тӧварнӧј фермајас вылын уҗсӧ ԍԃеԉщіна вылӧ.
Унаыԍ овлӧ ԍԃеԉщінасӧ нуӧԁӧны формаԉнӧја уҗалан чорыԁ нормајастӧг, тајӧ нормајассӧ тӧварнӧј фермаын уҗалыԍ колxоԅԋікјас пӧвсын проработајттӧг, а сы вӧсна щӧкыԁа овлӧ, мыј Обколхозсојузԍаԋ ԍетӧм нормајасыс колхоз правԉеԋԋӧјасӧн ԁа колхоԅԋікјасӧн оз пыԃԃі пуктыԍны.
Уна колхознӧј тӧварнӧј фермајасын став уҗјассӧ ԍујӧны ӧԏі группаӧ, кокԋыԁ, шӧркоԃ, ԍӧкыԁ, кваԉіфіцірованнӧј ԁа с. в. уҗјас вылӧ јуклытӧг. Арталӧны 1 лун уҗӧн, а тајӧ збыԉыԍ вајӧԁӧ уравԋіловкаӧ, сеԍԍа мукӧԁ фермајас вылын уҗсӧ нуӧԁӧны пӧԃенщінаӧн, лунуҗсӧ лыԃԃӧны оз уҗ ԍерԏі, прӧԁукта боԍтӧм ԁа качество ԍерԏі, а скӧт лыԁ ԍерԏі — јурыԍ. Та вӧсна уҗлӧн качествоыс вӧлі вывті ԉок.
Фермајас вылын абу пуктӧма бур учот. Колхоԅԋікјасӧн вӧчӧм лунуҗ лыԁ пасјавԍӧ омӧԉа, кӧн ԍурӧ кӧԏ-і нуӧԁӧны, качество бокԍаԋыс оз-жӧ учітывајтчы.
Уна колхозын тӧварнӧј фермајас вылын нывбаба-колхоԅԋічајаслыԍ уҗсӧ ԁонјалӧны улынҗыка, кӧԏ уҗсӧ вӧчӧны најӧ ӧтмынԁа.
Ӧткымын колхозјасын фермајас вылын уҗсӧ ԁонјалӧны пыр-на шајтӧн, а оз лунуҗӧн.
Нывбабајас піын, коԁјас меԁԍа основнӧј уҗалыԍјасыс тӧварнӧј фермајас вылын, оз нуӧԁԍы колана разјаԍԋіԏеԉнӧј уҗ.
Јӧла скӧт, уҗалан інвентар іспоԉзујтчӧ ԋекытчӧ тујтӧма; парԏіја ԁа правіԏеԉстволыԍ ԃірекԏівајассӧ обезԉічка бырӧԁӧм куԅа уна колхоз ԁа тӧварнӧј ферма ӧнӧԇ-на оз олӧмӧ пӧртны, а кӧн ԍурӧ кӧԏ-і прікрепітӧма торја уҗалыԍјас ԁінӧ, абу-жӧ пуктӧма чорыԁ маԏеріаԉнӧј ответственноԍт убыткајасыԍ. Ставыс тајӧ вајӧԁӧ інвентар кіԍԍӧм-жугалӧмӧԇ. Мукӧԁ тӧварнӧј фермајас вылын (Сыктыв рајонын) мӧсјас лунын вајӧны ӧԏі ԉітрыԍ еща јӧв. Бура уҗалӧмӧн сіјӧ-жӧ условіјӧјасын, сіјӧ-жӧ мӧснас верміс вајны јӧв кујім-ԋоԉ мынԁа унҗык.
Фермајас вылӧ колхоз правԉеԋԋӧјас інԁалӧны мукӧԁлаын кущӧм ԍурӧ јӧзӧс, вежлавлӧны пыр. Та ԁорыԍ, уна колхозын фермајас вылӧ сувтӧԁлісны кущӧм ԍурӧ мӧсјас, сувтӧԁігӧн ез віԇӧԁлыны сіјӧс качество бокԍаԋ, а сы вӧсна мукӧԁ фермајас вылӧ ԍурлісны јона пӧрыԍ, піԋтӧм мӧсјас, омӧԉа јӧв вајыԍјас ԁа с. в. (Јемԁін, Сыктыв ԁа с. в.)
Фермајас вылӧ скӧтлы колхоз правԉеԋԋӧјас ез пӧраын ԁа колана мынԁа лӧԍӧԁны кӧрымјас. Уна колхозын меԁбур кӧрымјас пыԃԃі, ԍетлісны меԁомӧԉсӧ ԁа с. в. Ӧткымын колхозјас вунӧԁісны, мыј ферма сіјӧ ем важнӧј колхознӧј проізвоԁственнӧј јеԃіԋіца, мыј тӧварнӧј ферма јонмӧмыԍ завіԍітӧ котыртчӧм ԁа овмӧс бокԍаԋ колхозлӧн јонмӧм.
Тӧварнӧј фермајасӧс колхозјас ез обеспечітны колана-коԃ скӧтнӧј ԁворјасӧн ԁа ԏеԉаԏԋікјасӧн.
Уна рајонын (Сыктыв, Кулӧмԁін, Шојнаты ԁа с. в.), абу помӧԇ вӧчӧма стрӧітны завоԃітӧм скӧт картајассӧ, сы вӧсна јӧла скӧт ӧнӧԇ-на сулалӧ, мукӧԁ фермајас вылын, важ, омӧԉіка пріспособітӧм картајасын. Најӧ пемыԁӧԍ, ԋајтӧԍ, ԇескыԁӧԍ, тӧвнас кӧԇыԁӧԍ. Веԍіг абу вӧчалӧма колана коԃ прӧстӧј кормушкајас. Уна тӧварнӧј фермајас вылын кӧрым іспоԉзујтчіс шогмытӧма, кок улын таԉаԍԍіс, кӧԇыԁ картајас вылын кӧрым муніс јона унҗык, шоныԁ картајасын ԍерԏі. Кӧԇыԁ картајасын скӧт уна віԇӧ кӧрымсӧ аԍсӧ шонтӧм вылӧ. Прӧԁукта артмӧм вылӧ кӧрымыс воӧ зев еща, сы вӧсна мӧсјас јӧвсӧ ԍетӧны сӧмын ӧԏі ԁа кык кгр. лун. Таԇі ԃерт мӧслӧн верманалун, выныс (поԏенціаԉнӧј возможноԍтыс) іспоԉзујтчӧ оз сполнӧја.
Колхознӧј тӧварнӧј фермајас вылын зев омӧԉа паԍкалӧма соціаԉіԍԏіческӧј уҗ формајас — соцорԁјыԍӧм ԁа уԁарԋічество.
Кӧн ԍурӧ-кӧԏ-і вӧлі, ез бура учітывајтны, уԁарнӧја уҗалыԍјассӧ ез премірујтлыны.
Тӧварнӧј фермајас уналаын-на коԉӧны проізвоԁственнӧј планјастӧг. Тајӧ зев омӧԉ. Местнӧј аграном ԁа жівотновоԁјас зев омӧԉа фермајаслы отсалӧны. Ԃерт, фермајас планјастӧг бура уҗавны оз вермыны. План колӧ быԏ.
Колхозјаслӧн пыщкӧсса рессурсјасыс омӧԉа мобіԉізујтчӧны, а сы вӧсна госуԁарствоԍаԋ леԇӧм креԃітјас іспоԉзујтчӧны омӧԉа. Колхозса правԉеԋԋӧјас тајӧ тор вылас ӧнӧԇ пыр-на віԇӧԁӧны чуԋ пырыс.
Ԃерт, јона ыҗыԁ помка ферма уҗ омӧԉ торјаслӧн ԍԃеԉщіна пуктытӧм. Тајӧ омӧԉ торнас јона пӧԉзујтчӧ классӧвӧј враг — кулак. Сіјӧ быԁлаын агіԏірујтӧ сы вӧсна меԁ фермајас вылын вӧлі обеԅԉічка ԁа уравԋіловка. На пыр сіјӧ кіԍтӧ-пазӧԁӧ налыԍ уҗсӧ.
Тащӧм кулацкӧј вԉіјаԋԋӧлы колана ногӧн отпорсӧ кӧн ԍурӧ ез вӧв ԍетӧма. Ԃерт, колхозса тӧварнӧј фермајас јонмӧԁӧм могыԍ колана уҗ ез ло тырмымӧн вӧчӧма. Тӧварнӧј фермајас уналаын коԉӧны котыртчӧм ԁа овмӧс бокԍаԋ јонмӧԁтӧмӧԍ.
Тӧварнӧј фермајас (МТФ, ФВМ) колхознӧј овмӧсјаслӧн ем зев важнӧј отраԍԉ. Мі тӧԁам, мыј міјан облаԍтувса условіјӧјасын ԍіктса овмӧсын јӧла скӧт віԇӧм лоӧ јурнуӧԁыԍ отраԍԉӧн. І сіјӧс реконструірујтігӧн јона ыҗыԁ значеԋԋӧ фермајаслӧн. Сојузса Совнарком ԁа ВКП (б) ЦК фермајас јылыԍ шулісны таԇі: „колхознӧј тӧварнӧј фермајасӧн ԍурӧма ӧтувтӧм скӧт віԇӧм лӧԍӧԁӧмлы форма, коԁі меԁԍа јона лӧԍалӧ ӧніја арԏеԉнӧј формаа каԁӧ колхознӧј овмӧс течӧмын ԁа коԁјас совхозјаскӧԁ ӧԏі раԁыԍ меԁ регыԁ каԁӧн пӧртасны олӧмӧ гырыԍ тӧварнӧј скӧт віԇӧм лӧԍӧԁан мог“.
Мыј: „воԇӧ вылӧ колхознӧј тӧварнӧј скӧтвіԇан фермајас лоӧны госуԁарстволы вывті важнӧј скӧтвіԇан проԁукціја вӧчыԍјасӧн“.
Тајӧ 1932 воӧ, Комі облаԍт паԍта Молоколхозцентр планјас ԍерԏі колӧ оргаԋізујтны 100 молочно-тӧварнӧј фермаыԍ унҗык ԁа сетчӧ сувтӧԁны 16.800 јур скӧт, на піјыԍ 10.000 јӧла мӧс, ԁа нӧшта том скӧтӧс быԁтан 150 ферма, кытчӧ колӧ сувтӧԁны 15.000 унҗык кук.
Молочно-тӧварнӧј фермајас вылын тајӧ воын јӧв вајӧм колӧ соԁтыны ӧԏік мӧс вылӧ шӧркоԃа облаԍт паԍта 1.500 кгр-ӧԇ ԁа госуԁарстволы ԍетны јӧв прӧԁукціја 60.000 цеԋтԋерӧԇ.
Могјас сувтӧԁӧма зев гырыԍӧс. Меԁым тыртны ԁа нӧшта соԁтӧԁӧн таво кежлӧ лӧԍӧԁӧм планјас, колӧ важ оргаԋізујтӧм фермајассӧ јонмӧԁны, колӧ котыртавны выԉ фермајас.
Оз поԅ јонмӧԁны колхозјасӧс, огӧ-кӧ јонмӧԁӧ сылыԍ јукӧԁјассӧ — главнӧј отраԍԉјассӧ. А мі воԇын інԁылім-ԋін, мыј тӧварнӧј фермајас колхозјаслӧн главнӧј-основнӧј отраԍԉ.
Сіԇі-кӧ колхоз јонмӧԁігӧн тӧварнӧј фермајаслӧн решајушӧј роԉ. Најӧс укрепіттӧг колхоз ставнас укрепітчыны оз вермы.
Фермајас колӧ јонмӧԁны оргаԋізаціја ԁа овмӧс бокԍаԋ. Тајӧ уҗсӧ нуӧԁны оз поԅ фермајас вылын правіԉнӧја уҗ оргаԋізујттӧг, збыԉыԍ ԍԃеԉщіна лӧԍӧԁтӧг, сещӧм ԍԃеԉщіна кӧні вӧлі артавԍӧ проԁукціја лыԁ ԁа кукјаслӧн ловја ԍӧкта соԁӧм.
Бура уҗ оргаԋізујтӧм јона кыпӧԁӧ уҗлыԍ проізвоԃіԏеԉноԍтсӧ, јона соԁтӧ еффекԏівноԍтсӧ тӧварнӧј фермавывса уҗлыԍ. А уҗ проізвоԃіԏеԉноԍт, кыԇ Ԉеԋін јорт шуліс: „сіјӧ меԁԍа важнӧј, меԁԍа главнӧј, меԁым выԉ общественнӧј строј вермас“!
Тӧварнӧј фермајаслӧн бурҗык опытјас міјанӧс убежԁајтӧ, мыј правіԉнӧја вын расстановітӧмӧн, чоткӧја објазанноԍтјас јукӧмӧн ԁа збыԉыԍ ԍԃеԉщіна нуӧԁӧмӧн, уҗлӧн проізвоԃіԏеԉноԍт соԁӧ кыкмынԁаӧԇ. Тајӧ петкӧԁлӧ, кӧні уҗавлісны кыкӧн, сені лӧԍыԁа вермас справітчыны ӧԏі морт. Сіԇ-кӧ, колхозын ԁа фермајас вылын бура уҗ оргаԋізујтӧм міјанлы обеспечівајтӧ тырмымӧн уҗ вын освобоԃітӧм вӧрвӧчан ԁа кылӧԁан фронт вылӧ, коԁі Војвыв крајса, сіԇі-жӧ і міјан облаԍтса нароԁнӧј овмӧсын меԁглавнӧј, основнӧј отраԍԉ.
Возможноԍтјас уҗвын освобоԃітны соԁӧны і сы вӧсна, мыј тӧварнӧј фермајас вылын јона поԅӧ прімеԋајтны нывбабајаслыԍ уҗ. Холмогорскӧј рајонын (Ԍевернӧј крај) ԁас квајт МТФ вылын, коԁјас лыԃԃыԍӧны сојуз паԍта бур фермајасӧн, уҗалӧны сӧмын нывбабајас. Правіԉнӧја уҗ оргаԋізујтӧмӧн тӧԁчымӧн соԁӧ уҗлӧн качествоыс. Качество скӧтӧс віԇӧмлӧн ԁа верԁӧмлӧн, а сіјӧ соԁтас валӧвӧј ԁа тӧварнӧј проԁукціја, соԁас колхозлӧн, сіԇ-кӧ і колхоԅԋікјаслӧн ԁохоԁ. Кор бура оргаԋізујтӧма уҗ ԍԃеԉщіна поԁ вылын, быԁ уҗалыԍ: колхоԅԋік, колхоԅԋіца (скӧтԋіца, ԁојарка, ԏеԉаԏԋіца ԁа с. в.) получајтӧны уҗ лыԁ ԁа качество ԍерԏі. Колхозын ԁа фермајасын бура уҗ оргаԋізујтӧм лӧԍӧԁӧ бур поԁув колхоԅԋікјас костын правіԉнӧја ԁохоԁ јуклӧмлы. Колхозјас ԁа најӧлыԍ фермајас јонмӧԁӧм, колхоԅԋікјаслыԍ правіԉнӧја уҗсӧ котыртӧм лоӧ залогӧн, меԁым воԇӧ нуӧԁны ԁорвыв коԉԉекԏівізаціја, ԁа сы поԁ вылын бырӧԁны кулачествоӧс кыԇ класс.
Кулак ԁа сылӧн отсаԍыԍјас быԁԍама ногыс торкӧны колхозјасын ԁа фермајасын уҗ оргаԋізујтӧмлы: најӧ сувтӧны ԍԃеԉщіналы паныԁ, уҗ нормајас лӧԍӧԁӧм торкӧны, чорыԁа паԁмӧԁӧны соцорԁјыԍӧм ԁа уԁарԋічество кыпӧԁӧмлы ԁа с. в.
Правіԉнӧја оргаԋізујтны уҗ, сіјӧ лоӧ выԃеԉітны ԁа закрепітны фермајас вылӧ тырмымӧн скӧт ԁӧԅӧрітыԍјасӧс ԋе регыԁҗык ӧԏі во кежлӧ, меԁвоԇ сещӧмјасӧс, коԁјас тӧԁӧны ԁа раԃејтӧны тајӧ уҗсӧ; правіԉнӧја јуклыны уҗвын, сіјӧ лоӧ — чоткӧја јукны објазанноԍтјас ԁа інԁыны быԁ колхоԅԋік ԁа колхоԅԋіцалы общӧј уҗыԍ конкретнӧј участок; скӧтӧс закрепітны быԁ уҗалыԍ ԁорӧ ԁа ԇікӧԇ бырӧԁны обезԉічка. Лӧԍӧԁавны быԁ уҗ куԅа уҗ нормајас јӧв лыԍтӧм ԍерԏі, кукјаслӧн ловја ԍӧкта соԁӧм ԍерԏі, ԁа јеԃіԋіца прӧԁукціјаыԍ уҗ лунӧн артавны, вӧчны најӧс кыԇ вермана прӧстӧјҗыкӧс, меԁ гӧгӧрвоіс быԁ уҗалыԍ ԁа лӧԍӧԁны уҗлы пырнуӧԁан учот.
Уҗвылыԍ ԏекучеԍт бырӧԁӧм, уҗ ԁінӧ ыҗыԁҗык срок кежлӧ закрепітӧм, лоӧ важнӧј условјӧӧн тӧварнӧј фермајас вылын бура уҗ оргаԋізујтӧмлы. Уҗалыԍјаслӧн щӧкыԁа вежԍӧм, коԁі ем-на міјан облаԍтса фермајас вылын (Шојнаты, Сыктывԁін, Јемԁін ԁа с. в.), лӧԍӧԁӧ поԁув обезԉічкалы.
Уҗ вылыԍ мунӧм (ԏекучесԏ) лоӧ сы вӧсна, мыј колхоз правԉеԋԋӧјас фермајас вылӧ інԁӧны сещӧм уҗалыԍјасӧс, коԁјас вермӧны і колӧ налы уҗавны мукӧԁ уҗјас вылын.
Опыт петкӧԁлӧ, мыј уналаын колхоз правԉеԋԋӧјас оз кӧсјыны правіԉнӧја расстановітны јӧзсӧ ԁа іспоԉзујтны уҗ вынлыԍ реԅервјассӧ колхоз пыщкыԍ. Сещӧм реԅервнас лоӧны нывбабајас, коԁјасӧс јона колӧ іспоԉзујтны тащӧм уҗјас вылын.
Сіԇ-кӧ, фермајас вылӧ закрепітны, ԋе регыԁҗык ӧԏі во кежлӧ колана мынԁа уҗавны вермыԍ колхоԅԋік ԁа колхоԅԋіцајасӧс — меԁвоԇԇа мог фермајас вылын правіԉнӧја уҗ оргаԋізујтӧмлӧн.
Меԁбур уҗ оргаԋізујтан формаӧн, кыԇ опыт петкӧԁліс, лоӧ брігаԁа. Пракԏікаын (МТФ) котыртчӧны кык ԍікас брігаԁа: спеціаԉіԅірујтӧм ԁа сора (комбіԋірованнӧј). Спеціаԉіԅірованнӧј брігаԁа котыртԍӧ колхоԅԋікјасыԍ, коԁјас нуӧԁӧны ӧткоԃ уҗ ферма вылын: брігаԁајас — лыԍтыԍыԍјаслӧн, скӧԏԋікјаслӧн, кук віԇыԍјаслӧн ԁа с. в. Сора (комбіԋірованнӧј) брігаԁајасӧ пырӧны ставыс, — скӧтԋіцајас, лыԍтыԍыԍјас, пастухјас ԁа. с. в., коԁјас обслужівајтӧны ферма ԉібӧ сылыԍ јукӧԁсӧ.
Ӧніја каԁын, кыԇ тӧварнӧј фермајаслӧн уҗ петкӧԁліс, бурҗык формаӧн лоӧ комбіԋірованнӧј брігаԁајас торја проізвоԁственнӧј участокјас куԅа — тӧвԍа пӧраын скӧтнӧј ԁворјас куԅа, а гожӧмын стаԁајас куԅа.
Ыҗыԁҗык фермајас вылын, кӧні скӧт лыԁ 100 ԁа унҗык, колӧ оргаԋізујтны быԁ скӧтнӧј ԁвор вылын аслыс брігаԁа ӧԏік брігаԃірӧн, фермајасын-кӧ сӧмын 20–40 скӧт јурӧн, колӧ брігаԁасӧ оргаԋізујтны кымынкӧ скӧтнӧј ԁвор вылӧ ӧԏіӧс.
Таԇі брігаԁа оргаԋізујтчӧ проізвоԁственнӧј прінціп ԍерԏі, сы вӧсна, мыј став колхоԅԋікјасӧс (скӧԏԋікјас, лыԍтыԍыԍјас), коԁјас уҗалӧны ԁа ԁӧԅӧрітӧны тајӧ ԉібӧ мӧԁ скӧт группаӧс, ӧтлаӧԁӧ проізвоԁственнӧј іԋԏересјас — тыртны ԍетӧм проізвоԁственнӧј заԁаԋԋӧсӧ інԁӧм скӧт группа куԅаыс.
Таԇік уҗалыԍјас костын лоӧ ӧтувја, взаімнӧј іԋԏерес, сы вӧсна, мыј уҗлыԁ ставлӧн понԁас завіԍітны јӧв прӧԁукт вајӧмыԍ ԁа с. в. Тајӧ уҗалыԍјас костын оз сӧмын ло взаімнӧј ԍвјаԅ, но і уҗлы лоӧ взаімнӧј прӧверка: лыԍтыԍыԍјас віԁлалӧны скӧтԋікјаслыԍ, кущӧма најӧ скӧтӧс віԇӧны, верԁӧны, ԁӧԅӧрітӧны, а скӧԏԋікјас віԁлалӧны лыԍтыԍыԍјаслыԍ уҗ, кущӧма, правіԉнӧја-ӧ ԁа сӧстӧма-ӧ лыԍтӧны мӧсјасӧс.
Ферма вывса (МТФ) брігаԁа вермас бура уҗавны сӧмын секі, кор на піјын лоӧ бура јуклӧма објазанноԍтјас. Сіјӧ, коԁі бура оз тӧԁ асԍыс уҗсӧ, пыр уҗалӧ омӧԉа. Ферма вылын быԁ колхоԅԋіклы, быԁ уҗалыԍлы колӧ тӧԁны асԍыс уҗ места, быԁ уҗалыԍлы колӧ лоны стӧч арталӧм објазанноԍтјас. Ферма вылын ԋекущӧм уҗ меԁ ез вӧв коԉӧма уҗалыԍлы закрепіттӧм.
Објазанноԍтјас јуклігӧн вермас лоны сещӧм вопрос: лыԍтыԍыԍјаслы сӧмын ԉі ԍетны лыԍтӧм, ԉібӧ нӧшта ԍетны кущӧмкӧ уҗ? Фермајаслӧн пракԏіка петкӧԁлӧ, мыј сӧмын лыԍтӧм уҗ нуӧԁігӧн, лунԍа нагрузка лыԍтыԍыԍјаслӧн абу унҗык 5–6 часыԍ. Меԁым лӧԍӧԁны быԁ уҗалыԍ вылӧ шӧркоԃԃем (ӧткоԃҗык) уҗ нагрузка, лыԍтыԍыԍјаслы лыԍтӧм ԁінӧ колӧ соԁтыны ԋеыҗыԁ уҗ скӧтӧс ԁӧԅӧрітӧм ԁа верԁӧм куԅа.
Местнӧј условіјӧјас ԍерԏі, ферма вывса уҗалыԍјас костын објазанноԍтјас поԅӧ јукны мӧԁног, сӧмын колӧ сувтӧԁны могӧн кыпӧԁны уҗлыԍ проізвоԃіԏеԉноԍт ԁа спеціаԉіԅірујтны колхоԅԋікјасӧс торја ԍікас уҗјасӧ. Фермавывса скӧтӧс бура віԇӧм могыԍ фермајас вылын став уҗсӧ колӧ нуӧԁны лӧԍӧԁӧм пӧрајасӧ, сы вӧсна колӧ быԁ ферма вылын лӧԍӧԁны пыщкӧсса распораԁок правілӧјас (
Објазанноԍтјас (торја уҗјас) быԁ колхоԅԋіклыԍ ԁа пыщкӧсса пӧраԁок куԅа лӧԍӧԁӧм правілӧјас, проізвоԁственнӧј совешщаԋԋӧ вылын віԁлалӧм бӧрын ԁа тӧварнӧј ферма јуралыԍӧн ԁа колхоз правԉеԋԋӧӧн вынԍӧԁӧм бӧрын, колӧ ӧшӧԁны скӧтнӧј ԁвор ԍԏенјасӧ, став уҗалыԍлы тыԁаланінӧ.
Воԇын мі інԁавлім-ԋін, мыј фермајас вылын-кӧ уҗалыԍјасыс щӧкыԁа вежлаԍӧны — лоӧ обезԉічка. Вермас лоны обезԉічка і секі, кор лоӧ лӧԍӧԁӧма постојаннӧј уҗалыԍјас, абу-кӧ скӧтӧс закрепітӧма торја уҗалыԍјас ԁінӧ. Сӧмын секі оз ло обезԉічка, кор скӧтӧс лоӧ закрепітӧма быԁ колхоԅԋік ԁінӧ, быԁ группа ԁінӧ, коԁ куԅа понԁасны најӧ нуны ответственноԍт.
Ԋеԉучкіјас овлӧны јӧла скӧтӧс закрепԉајтігӧн. Ӧԏік лыԍтыԍыԍлы ԍетӧны 20 мӧс, мӧԁлы 10-ӧс сӧмын, сы вӧсна, мыј 20 омӧԉік мӧскыс ԍетӧ јӧвсӧ сымынԁа-жӧ, мыјԁа ԍетӧ 10 мӧскыс. Таԇі абу веԍкыԁ. Ԃерт, омӧԉҗык мӧсјасыԍ оз поԅ боԍтны сымынԁа-жӧ, мыјԁа лыԍтӧны бур јӧла мӧсјас.
Лыԍтыԍыԍјас ԁа мукӧԁ ԍікас уҗалыԍјас костын мӧсјасӧс ԁа кукаԋјасӧс колӧ јукны ӧткоԃа, ԍетны ӧткоԃ нагрузка. Мӧсјасӧс группајасӧ јуклігӧн колӧ учітывајтны налыԍ воԍа проԁукԏівноԍтсӧ, кук вајӧм каԁ, ԋуԇа јӧв ԍетӧм (тугоԁојноԍт) ԁа с. в.
Ыҗыԁҗык фермајас вылын ӧԏік скӧтнӧј ԁвор вылӧ колӧ сувтӧԁны ӧткоԃҗык мӧсјасӧс воԍа проԁукта вајӧм ԍерԏі.
Ԍԃеԉщіна лӧԍӧԁігӧн шӧр места боԍтӧ уҗ нормајас лӧԍӧԁӧм: јӧв куԅа — центԋерӧн, кукјас куԅа — ловја ԍӧкта соԁӧмыԍ кілограммӧн.
Уна фермајасын-на ԍԃеԉщінасӧ ӧнӧԇ вӧлі лӧԍӧԁӧма скӧт јурыԍ. Тащӧм ԍԃеԉщіналӧн збыԉ ԍԃеԉщінакӧԁ ԋінӧм тор ӧткоԃыс абу.
Ԍԃеԉщіна ԁырјі оз сӧмын боԍтԍы скӧт лыԁ, но і уҗлӧн качество: уна-ӧ боԍтӧма јӧв проԁукціја, уна-ӧ кукјас соԁтӧны асԍыныс ԍӧктасӧ ԁа с. в.
Сіԇ-кӧ колана уҗ норма лоӧ лӧԍӧԁӧма сӧмын јӧв куԅа центԋерӧн ԁа ловја ԍӧкта соԁӧм кукјаслыԍ кілограммӧн-арталӧмӧн.
Воԇӧ поԁробнӧјҗыка віԁлалам, кыԇі колӧ фермајас вылын оргаԋізујтны уҗсӧ, лӧԍӧԁны уҗ ԁон ԁа уҗ нормајас. Ԃерт, уҗ норма лӧԍӧԁігӧн колӧ поԁ (основа) вылӧ боԍтны сознаԏеԉнӧј колхоԅԋікјаслыԍ — уԁарԋікјаслыԍ показаԏеԉјассӧ.
КЫԆІ МОЛОЧНО-ТӦВАРНӦЈ ФЕРМАЈАСЫН ОРГАԊІЗУЈТНЫ УҖ
Основнӧј мог, молочно-тӧварнӧј фермајаслӧн — вӧчны гырыԍ соціаԉіԍԏіческӧј скӧтвіԇӧм ԁа мыј поԅӧ унҗык лӧԍӧԁны госуԁарстволы, промышԉеннӧј карјас ԁа проԉетаріатӧс снабжајтӧм вылӧ вузалан јӧв проԁукціја. М-товарнӧј фермајас котыртчӧны колхозјасын ԁа лоӧны колхозса торјӧԁтӧм јукӧԁӧн.
Проізвоԁственнӧј план МТФ-јаслӧн лоӧ общӧј колхознӧј проізвоԁственнӧј планлӧн јукӧԁ.
Јурнуӧԁӧ МТФ-јас вылын завеԁывајущӧј, коԁі бӧрјыԍӧ колхоԅԋікјас піыԍ обшщӧј собраԋԋӧ вылын ԁа вынԍӧԁԍӧ облаԍтувса молколхозцентр јукӧԁӧн. МТФ-вылын јуралыԍ бӧрјыԍӧ ԋе регыԁҗык кык во кежлӧ. Вежԍыны воԇҗык вермас сӧмын колхоз правԉеԋԋӧ шуӧм ԁа меставывса (рајоннӧј) МКХ центр уполномоченнӧј щӧктӧм ԍерԏі.
МТФ-ын јуралыԍ уҗалӧ колхоз правԉеԋԋӧ улын ԁа кывкутӧ ферма куԅа. Сіјӧ, колхоз ԁа молколхозцентр уполномоченнӧј воԇын, кывкутӧ ферма уҗ вӧсна, імушщество состојаԋԋӧ вӧсна ԁа с. в.
Јуралыԍ воԇын сувтӧԁԍӧ мог: кыпӧԁны проԁукԏівнӧј скӧт лыԁ фермалыԍ, кыпӧԁны ԁа бурмӧԁны проізвоԁстволыԍ ԏехԋікасӧ, соԁтыны госуԁарстволы вузалан прӧԁукціја ԁа бурмӧԁны сылыԍ качествосӧ, чінтыны проізвоԁствоса віԇӧмјас (затратајас), меԁԍа-ԋін кӧрым куԅа, кыпӧԁны уҗлыԍ проізвоԃіԏеԉноԍт, ферма вылын прімеԋајтны агрозооԏехԋіческӧј меропріјаԏіјӧјас, коԁјас сіԇ-жӧ кыпӧԁӧны ԁа јонмӧԁӧны фермалыԍ вынсӧ.
Ферма вылын колӧ лоны јеԃіноначаԉіјӧ. Јуралыԍӧс кывзӧны фермавывса став уҗалыԍыс. Јуралыԍ бӧрјӧ колхоԅԋікјас піыԍ уҗалыԍјасӧс ферма вылӧ ԁа ԍетӧ ԍпісок колхозса правԉеԋԋӧлы вынԍӧԁны. Уҗ нормајас тырттӧмыԍ, омӧԉ уҗыԍ, труԁԃісціпԉіна ԇугӧмыԍ (нарушајтӧмыԍ), ԁыша уҗалӧмыԍ, омӧԉа ԁа ԉока скӧт бӧрԍа тӧжԁыԍӧмыԍ, кӧрым ԁа інвентар ԉока віԇӧмыԍ фермаын јуралыԍ колхозса правԉеԋԋӧ пыр мыжԁалӧ тащӧм нога уҗалыԍјасӧс ԁа вермӧ ԇікӧԇ ыстыны ферма уҗ вылыԍ.
Фермаын јуралыԍ уҗалыԍјас костын оргаԋізујтӧ соцорԁјыԍӧм ԁа уԁарԋічество.
ПРОІЗВОԀСТВЕННӦЈ ПЛАН ЛӦԌӦԀӦМ
Быԁ соціаԉіԍԏіческӧј формаа овмӧслы колӧ уҗавны план ԍерԏі.
Сіԇ-жӧ МТФ асԍыс уҗ нуӧԁӧ лӧԍӧԁӧм проізвоԁственнӧј план куԅа.
Планын інԁавԍӧ скӧт лыԁ, скӧт соԁӧм, кӧрым колӧм, уҗалыԍ вын колӧм, стрӧітчӧм (строіԏеԉство), оборуԁоваԋԋӧ, істочԋікјас кытыԍ ферма понԁас пӧлучајтны ԍӧм рӧскоԁјас вылӧ, сіԇ-жӧ валӧвӧј ԁа тӧварнӧј прӧԁукціја.
Проізвоԁственнӧј план лӧԍӧԁԍӧ спеціаԉістјас (агроном ԁа зооԏехԋікјас) інԁалӧм ԍерԏі. Фермаын јуралыԍ, плансӧ лӧԍӧԁігӧн кыскӧ уҗ вылӧ став колхоԅԋікјасӧс, планыс віԁлавԍӧ проізвоԁственнӧј совешщаԋԋӧјас вылын ԁа бӧрја помнас вынԍӧԁԍӧ колхозса правԉеԋԋӧкӧԁ, ӧтувја колхоԅԋікјас собраԋԋӧ вылын меставывса МКХЦ уполномоченнӧј ԁырјі. Проізвоԁственнӧј план ԍерԏі лӧԍӧԁԍӧ стојлӧвӧј ԁа гожԍа (пастбіщнӧј) пӧра-кежлӧ уҗалан план.
Уҗалан план ԍерԏі воԇвыв лӧԍӧԁԍӧ проізвоԁственнӧј заԁаԋԋӧјас брігаԁајаслы, быԁ колхоԅԋіклы — ферма вылын уҗалыԍлы ԁа нӧшта тӧлыԍԍа, ԁаслунԍа планјас-заԁаԋԋӧјас.
Проізвоԁственнӧј план лӧԍӧԁігӧн колӧ преԁусмотрітны ԏехԋіческӧј уҗ прімеԋітӧм, кыԇ вермыны унҗык.
УҖ ОРГАԊІЗУЈТӦМ
Фермавывса став уҗлы колӧ мунны брігаԁајас оргаԋізујтӧмӧн ԁа ԍԃеԉщіна, соцорԁјыԍӧм ԁа уԁарԋічество поԁ-вылын. Уҗԁон быԁ уҗыԍ колӧ лӧԍӧԁны уҗлунӧн. Уҗ нормајас ԁа ԍԃеԉнӧј уҗԁон уҗлунӧн колӧ бура віԁлавны колхоԅԋікјаскӧԁ проізвоԁственнӧј совещаԋԋӧјас вылын ԁа вынԍӧԁны общӧј собраԋԋӧјас вылын.
Уҗ нормајас лӧԍӧԁігӧн колӧ быԁ тӧварнӧј фермалы поԁ пыԃԃі боԍтны лыԁ ԁа качественнӧј меԁбур показаԏеԉјассӧ, коԁјас лоіны соцорԁјыԍӧм ԁа уԁарԋічество оргаԋізујтӧм вӧсна. Нормајас лӧԍӧԁлігӧн оз ков вӧтчыны вывті гырыԍ, вермытӧм нормајас бӧрԍа, сіԇ-жӧ оз поԅ боԍтны ічӧт нормајас. Фермалы колӧ боԍтны вермана нормајас, уԁарԋікјаслыԍ нормајас. Ічӧт нормајас вӧсна, уҗалыԍјаслӧн лоӧ ічӧт нагрузка.
Ічӧт, сіԇ-жӧ јона ыҗыԁ нормајас кулаклы ԁа сіјӧ агентуралы ківыв, најӧ вермасны ԇікӧԇ ԇугны ԍԃеԉщіна лӧԍӧԁӧмлы.
Нормајас лӧԍӧԁалігӧн колӧ боԍтны тӧԁвылӧ: кущӧма оборуԁујтӧма скӧтнӧј ԁвор, скӧтлыԍ прӧԁукԏівноԍтсӧ, кӧрымјаслыԍ пӧтӧслунсӧ, сіԇ-жӧ кущӧма мехаԋіԅірујтӧма кӧрым лӧԍӧԁӧм ԁа машінајас прімеԋајтӧм ԁа с. в.
Уҗ нормајас мӧс лыԍтыԍјаслы лӧԍӧԁԍӧ јӧв прӧԁукта лыԍтӧм лыԁ ԍерԏі, коԁӧс інԁӧма контроԉнӧј заԁаԋԋӧын торја мӧс группајас куԅа ԁа періоԁјас ԍерԏі, а сіԇ-жӧ артавны мӧс лыԁсӧ, коԁі ԍетԍӧ лыԍтыԍлы.
Уҗ нормајас лӧԍӧԁԍӧны сіԇік, меԁым лыԍтӧм уҗ (асывԍа ԉібӧ рытԍа) боԍтіс пӧра 1 час ԁа 30 мінут мынԁа.
Меԁ вӧлі мӧс лыԍтыԍјаслы ԍетӧма уҗ нагрузка сполнӧјҗыка, колӧ налы щӧктыны нӧшта скӧԏԋікјаслы отсавны кӧрым лӧԍӧԁӧмын ԁа сіјӧс мӧсјаслы ԍеталӧмын.
Меԁым ԇікӧԇ бырӧԁны обезԉічка колӧ мӧсјасӧс прікрепԉајтны быԁ лыԍтыԍ ԁінӧ. Мӧсјас јукԍӧны сіԇік, меԁым быԁ мӧс лыԍтыԍлы нагрузка лоі ӧткоԃҗык ԁа меԁым быԁ тӧлыԍын ԁа во чӧжӧн быԁ лыԍтыԍлӧн вӧлі ӧтмынԁа кымын-жӧ јӧв. Пԉеменнӧј ԁа бур, уна јӧв вајыԍ, мӧсјасӧс колӧ ԍетны меԁ бур уҗалыԍјаслы, меԁ бура ԁӧԅӧрітыԍлы.
Сіԇ-жӧ мӧсјасӧс јуклігӧн колӧ ӧткоԃа јукны лыԍтыԍјаслы ԋуԇа јӧв ԍетыԍ мӧсјас (тугоԁојкајас) ԁа ещаҗык лыԍтыԍ мӧсјас.
Мӧс лыԍтыԍ ԍетӧ кӧрымсӧ сылы прікрепітӧм мӧсјаслы, кыԇі лыԍтыԍјаслы сіԇ-жӧ і сулалыԍјаслы.
Быԁ мӧс вылӧ лӧԍӧԁԍӧ воԍа, тӧлыԍԍа ԁа ԁаслунԍа јӧв вајӧм планјас. Контроԉнӧј ціфрајас, прікрепітӧм мӧс группа вылӧ понԁас лыԃԃыԍԍыны проізвоԁственнӧј заԁаԋԋӧӧн јӧв вајӧм куԅа
Ӧԏік скӧԏԋіклы ԉібӧ скӧԏԋіцалы колӧ ԍетны став пԉеменнӧј ӧшјассӧ верԁны ԁа ԁӧԅӧрітны.
Ӧԏік пԉеменнӧј ӧш бӧрԍа ԁӧԅӧрітӧм ӧткоԃавԍӧ кык мӧс бӧрԍа ԁӧԅӧрітӧмкӧԁ (сӧмын тӧвԍа пӧраын). Воԇын лоӧ інԁӧма уна-ӧ скӧт јур колӧ ԍетны ӧԏік уҗалыԍлы ԁӧԅӧрітӧм вылӧ ԁа кыԇі на костын лӧԍӧԁны уҗԁон.
Уҗалан нормајас лӧԍӧԁігӧн јуклыны уҗјассӧ группајас вылӧ — кокԋыԁ, ԍӧкыԁ, шӧркоԃ опытнӧј ԁа кваԉіфіцірованнӧј уҗјас вылӧ, расценкајас вӧчны лунуҗӧн Час лыԁӧ арталӧм, пӧԃенщінаӧн ԁа уҗсӧ шајтӧн ԁонјалӧм колӧ ԇікӧԇ бырӧԁны (віԇӧԁ табԉ. 15-ӧԁ ԉістбок).
| №№ Ужјаслӧн ԋімјас | Скӧт лыԁ ӧԏік уҗалыԍлы | Ужлӧн группајас (кокԋіԁ, шӧркоԃ, ԍӧкыԁ, ԁа с. в.) | Лунԍа уҗԁон лунуҗӧн нормаыс-кӧ лоӧ тыртӧма 100 % вылӧ | Соԁтӧԁ | |
| Тӧлын | Гожӧмын | ||||
| 1. Брігаԃір .... | 100 | 100 | Колӧ опыт | 1,50 | |
| 2. Скӧтԋік-фуражір .... | 100 | 100 | Ԍӧкыԁ, опыт | 1,25 | |
| 3. Лыԍтыԍыԍ .... | 10 | 12–14 | Ԍӧкыԁ, опыт | 1,25 | |
| 4. Стӧрӧж (ԃежурн.) .... | 100 | 100 | Ԍӧкыԁ, прӧст. | 1,00 | |
| 5. Молочԋіца-учотԋіца .... | 100 | 100 | Колӧ опыт | 1,35 | |
| 6. Пастух (куш местаінын) .... | — | 100 | Колӧ опыт | 1,25 | |
| 7. „ (вӧрын) .... — | 75 | Колӧ опыт | 1,25 | ||
| 8. Поԁпаскі (выԃеԉајтԍӧ быԁ пастух җын норма вылӧ) .... | — | — | Кокԋыԁ | 0,50 | |
| 9. Ԏеԉаԏԋіца (кукјас 6 тӧлыԍӧԇ) .... | 20 | 20 | Ԍӧкыԁ, колӧ опыт | 1,25 | |
| 10. „ (кукјас 6 тӧлыԍԍаԋ 1 арӧԇ) .... | 25 | 25 | « | 1,35 | |
| 11. „ (кукјас 1 арԍаԋ случнӧј пӧраӧԇ) .... | 30 | 30 | « | 1,25 | |
БРІГАԀАЈАС ОРГАԊІЗУЈТӦМ
Брігаԁа — основнӧј проізвоԁственнӧј ԅвено. Скӧт лыԁ ԍерԏі, скӧт ԁӧԅӧрітӧм могыԍ, во чӧж кежлӧ оргаԋізујтчӧны брігаԁајас. Брігаԁајас оргаԋізујтчӧны комбіԋірованнӧјӧԍ, кытчӧ пырӧны лыԍтыԍјас, скӧтԋіцајас фуражірјас, ԃежурнӧјјас, пастухјас ԁа с. в.
Комбіԋірованнӧј брігаԁајас јукԍӧны фермајас вылын спеціаԉіԅірованнӧј группајас вылӧ (лыԍтыԍыԍјасыԍ, скӧтԋікјасыԍ, фуражірјасыԍ ԁа с. в.)
Брігаԁаын уҗ нуӧԁыԍӧн лоӧ брігаԃір. Абу-кӧ уна ферма вылын скӧт лыԁ, брігаԃір вермӧ лоны ферма вылын јуралыԍӧн.
Брігаԁа јуралыԍԍаԋ боԍтӧ быԁ ԍікас проізвоԁственнӧј заԁаԋԋӧ: уҗ нормајас, правілӧјас верԁчӧм, лыԍтӧм, јуктаԍӧм куԅа ԁа с. в.
Брігаԃір став проізвоԁственнӧј заԁаԋԋӧјас јуралыԍԍаԋ вајӧԁӧ быԁ уҗалыԍ ԁорӧԇ ԁа уҗ завоԃітчігӧн уҗалыԍјасӧс інструкԏірујтӧ. Брігаԃір, брігаԁа уҗыԍ нуӧ ответственноԍт, пыр віԁлалӧ контроԉірујтӧ кыԇ тыртӧны уҗалыԍјаслы ԍетӧм проізвоԁственнӧј заԁаԋԋӧјас, сіјӧ віԇӧԁӧ кыԇі ферма вылын брігаԁаын уҗалыԍјас выполԋајтӧны правілӧјас пыщкӧс пӧраԁоклыԍ, вӧчӧны оз прогулјас, пӧраын-ԉі воӧны уҗ вылӧ, нуӧԁӧ уҗлы учот, быԁ уҗалыԍлы лӧԍӧԁӧ уҗ ԍерԏі (лыԁ ԁа качество ԍерԏі) уҗԁон.
Брігаԃір-жӧ чукӧртлывлӧ проізвоԁственнӧј совещаԋԋӧјас брігаԁа піын, на пыр оргаԋізујтӧ ԁа кыпӧԁӧ творческӧј іԋіціаԏівасӧ ԁа труԁӧвӧј воԇмӧстчӧмсӧ уҗалыԍјаслыԍ соцорԁјыԍӧм ԁа уԁарԋічество вылӧ. Кыв кутӧ проізвоԁственнӧј совешщаԋԋӧјаслыԍ шуӧмјассӧ олӧмӧ пӧртӧм куԅа.
Брігаԁа піын нуӧԁԍӧ уҗалыԍјас костын објазанноԍтјас јуклӧм, меԁым быԁ лыԍтыԍыԍ, скӧтԋіцајас ԁінӧ вӧлі прікрепітӧма колана мынԁа мӧс ԁа кук, ԁа меԁ најӧ нуісны сіԇ-жӧ ответственноԍт прікрепітӧм мӧсјас куԅа.
ФЕРМА ПЫЩКЫН ПЫЩКӦССА РАСПӦРАԀОК
Став уҗ ферма вылын нуӧԁԍӧ лӧԍӧԁӧм пыщкӧсса распораԁок ԍерԏі. Тајӧ правілӧјассӧ лӧԍӧԁӧ фермаын јуралыԍ ԁа вынԍӧԁӧ колхозса правԉеԋԋӧкӧԁ. Воԇын лоӧ петкӧԁлӧма прімернӧј лунԍа распораԁок ферма вылын.
| І. Тӧвԍа пӧра ԁырјі (стојлӧвӧј періоԁ) | |
| Часјас | УҖЛӦН ԊІМЈАС |
| 4½ –5 часӧԇ | Кујӧԁ весалӧм, воԉӧс лӧԍӧԁӧм, вӧра мыԍкӧм. |
| 5–6 „ | Лыԍтӧм. |
| 6–7 „ | Ԉаԍԋіјас чіԍԏітӧм, кӧрым ԍетӧм ԁа јуктаԍӧм. |
| 7–8 „ | Кујӧԁ весалӧм, мӧсјасӧс чіԍԏітӧм. |
| 8–11½ „ | Шојтчӧм (перерыв). |
| 11½–12 „ | Кујӧԁ весалӧм, воԉӧс лӧԍӧԁӧм, вӧра мыԍкӧм. |
| 12–1 „ | Лыԍтӧм. |
| 1–2 „ | Кӧрым ԍетӧм ԁа јуктаԍӧм. |
| 2–3 „ | Скӧтлы прогулка. |
| 3–5 „ | Шојтчӧм (перерыв). |
| 5–6 „ | Кујӧԁ весалӧм, воԉӧс лӧԍӧԁӧм. |
| 6–7 „ | Вӧра мыԍкӧм. |
| 7–8 „ | Лыԍтӧм. |
| 8–8½ „ | Кӧрым ԍетӧм. |
| II. Гожԍа пӧраын (паԍтбіщнӧј періоԁ) | |
| Часјас | УҖ ԊІМЈАС |
| 3–3½ часӧԇ. | Кујӧԁ весалӧм ԁа вӧра мыԍкӧм. |
| 3½–4½ „ | Лыԍтӧм. |
| 4½–4¾ „ | Скӧтӧс пӧскӧԏіна вылӧ леԇӧм. |
| 5–6½ „ | Карта ԁа кујӧԁ весалӧм. |
| 11–12 „ | Мӧсјас чіԍԏітӧм ԁа вӧра мыԍкӧм. |
| 12–1½ „ | Лыԍтӧм. |
| 6–7 „ | Карта весалӧм ԁа воԉӧс воԉсалӧм. |
| 7–7½ „ | Вӧра мыԍкӧм. |
| 7½–8½ „ | Лыԍтӧм. |
Ылын-кӧ пӧскӧԏінаыс, колӧ оргаԋізујтны луншӧрын мӧс лыԍтӧмсӧ места вылас, сы могыԍ колӧ лӧԍӧԁны спеціаԉнӧј загонјас (пощӧм местајас). Омӧԉік-кӧ пӧскӧԏінајас (паԍтбіщӧјас) фермајаслы колӧ лӧԍӧԁны вежтурунӧн ԁа вына кӧрымӧн верԁӧм.
ОБЈАЗАННОԌТЈАС БРІГАԀАЫН УҖАЛЫԌЈАСЛӦН
Брігаԃір (старшӧј скӧԏԋік) — веԍкӧԁлӧ уҗӧн скӧтнӧј ԁвор вылын, јуклӧ уҗјас, нуӧԁӧ нормајас ԍерԏі скӧт верԁӧм, ԍетӧ кӧрым ԁа віԇӧԁӧ пӧраын-ӧ лӧԍӧԁԍӧ ԁа ԍетԍӧ скӧтлы кӧрым. Віԇӧԁӧ случка ԁа кукаԋаԍан каԁ бӧрԍа. Нуӧԁӧ уҗ учот, брігаԁаын уҗалыԍјаслыԍ уҗсӧ лыԃԃӧ качество бокԍаԋ. Отсалӧ аслас уҗӧн скӧтԋікјаслы уҗавны ԁа с. в.
Скӧтԋіца (квајт тӧлыԍӧԇ кукјас бӧрԍа ԁӧԅӧрітыԍ) — јуктӧԁӧ кукјасӧс, верԁӧ, весалӧ кукјаслыԍ оланін, лӧԍӧԁӧ воԉӧс.
Скӧтԋіца (квајт тӧлыԍԍаԋ ԁа ыҗыԁҗык кукјас бӧрԍа тӧжԁыԍыԍ) — најӧс јукталӧ, верԁӧ, весалӧ, віԇӧԁӧ најӧ ԇоԋвіԇалун бӧрԍа ԁа весалӧ кукјаслыԍ оланін.
Лыԍтыԍыԍјас. Быԁ мӧс лыԍтыԍ ԁінӧ прікрепԉајтчӧны колана мынԁа інԁӧм мӧсјас. Мӧс лыԍтӧм уна ԍікас лыԍтыԍыԍӧн нуӧԁны оз поԅ. Меԁ пыр вӧлі постојаннӧј лыԍтыԍ. Лыԍтыԍыԍлы пырӧ тащӧм уҗ: віԇны сӧстӧма лыԍтыԍан ԁа јӧв віԇан ԁозмук. Лыԍтӧм воԇын мыԍкӧ мӧсјаслыԍ вӧрасӧ, лыԍтӧм бӧрын јӧвсӧ нуӧ јӧввіԇанінӧ. Кӧрым, јуан ԍетӧм ԁа мӧсјасӧс прогулка вылӧ леԇлӧм ԁа с. в.
Мӧсвіԇыԍ (пастух) — віԇӧ скӧт, ԁа нуӧ ответственноԍт скӧт вошӧмыԍ, ԍојӧмыԍ ԁа с. в. Віԇӧԁӧ мӧсјас бӧрԍа, коԁкӧ оз-ӧ на піыԍ корԍ бычӧс, мӧс-кӧ корԍӧ бычӧс, пырыԍтӧм пыр колӧ сіјӧс нуӧԁны случнӧј пунктӧ. Віԇӧԁӧ скӧтлыԍ ԇоԋвіԇалунсӧ меԁԍа-ԋін паԍтбішщӧјас вылын ԁа віԍыԍ мӧсјаслы ԍетӧ первој отсӧг віԍӧм бырӧԁӧм могыԍ.
Поԁпаскіјас — мӧс віԇыԍлы отсалӧны скӧт віԇны.
Скӧтԋіца-фуражір — весалӧ карта вылыԍ кујӧԁ, получајтӧ кӧрым ԁа воԉӧс, лӧԍӧԁӧ мӧслыԍтыԍјаскӧԁ кӧрым, јуклӧ кӧрымсӧ скӧт костын, ԁӧԅӧрітӧ бычјас бӧрԍа, кор ферма вылын 2-ԍа абу унҗык, ӧшкӧԁӧ бычјасӧн мӧсјасӧс.
Јӧв арталыԍ — Віԇӧԁӧ ԁа контроԉірујтӧ мӧсјас лыԍтӧм, ԁозмук сӧстӧмлун бӧрԍа, мерајтӧ (веԍітӧ) јӧв быԁ мӧскыԍ, нуӧ учот јӧв віԇӧм куԅа, ԁа с. в.
Ԃежурнӧј. Віԇӧԁӧ скӧт кок улын абу-ӧ чукӧрмӧма кујӧԁ, чукӧрјассӧ леԇӧ кујӧԁ іԁралан інӧ, лӧԍӧԁӧ воԉӧс, віԇӧԁӧ тыра мӧсјас бӧрԍа, мӧсјаслӧн ԁомјасыс местаын-ӧ абу-кӧ местаын лӧԍӧԁӧ, меԁ скӧт ез җагав. Скӧтлы шонтӧ ва.
ԌԂЕԈНӦЈ УҖ ОРГАԊІЗУЈТӦМ
Ԍԃеԉщіна ԁа премірујтӧм уҗлыԍ проізвоԃіԏеԉноԍтсӧ кыпӧԁӧны ԁа уҗсӧ бурмӧԁӧны. Став уҗсӧ фермајас вылын колӧ нуӧԁны іԋԃівіԁуаԉнӧј ԍԃеԉщіна поԁ вылын.
Ԍԃеԉщіна ԁырјі уҗԁон лӧԍӧԁԍӧ лунуҗјасӧн ԁа мынтыԍԍӧ уҗлыԁ ԁа качество ԍерԏі, ԉібӧ кымын унҗыка ԁа бурҗыка уҗсӧ лоӧ вӧчӧма, сымын уна уҗалыԍ боԍтӧ лунуҗ. Скӧт бӧрԍа ԁӧԅӧрітыԍјаслы ԍԃеԉщіна лӧԍӧԁԍӧ јӧв прӧԁукта вајӧм ԍерԏі (кілограммыԍ, центԋерыԍ) ԁа скӧт лыԁ ԍерԏі.
Воԇын лоӧ петкӧԁлӧма кыԇі оргаԋізујтԍӧ ԍԃеԉнӧј уҗ ферма вылын, кӧні 100 мӧс ԁа најӧ віԇԍӧны весалан (выгребнӧј) карта вылын.
| № УҖ | Мортлыԁ | Скӧтлыԁ ӧԏік мортлы |
| 1. МТФ-ын јуралыԍ (бріг.) .... | 1 | 100 |
| 2. Мӧслыԍтыԍјас .... | 8–10 | 10–13 |
| 3. Војԍа ԃежурнӧј .... | 1 | 100 |
| 4. Лунԍа „ .... | 1 | 100 |
| 5. Скӧтԋік фур. .... | 1 | 100 |
| 6. Јӧвлы учот нуӧԁыԍ .... | 1 | 100 |
Брігаԁаӧ нӧшта пырӧны кӧрым ԁа ва кыскалыԍјас, лыԁ лӧԍӧԁԍӧ уҗ нормајас ԍерԏі, кӧрым ԁа ва колӧм ԍерԏі ԁа кытыԍ, ылыԍӧ колӧ вајнысӧ.
Сԃеԉнӧј расценка быԁ уҗалыԍлы брігаԁаын лӧԍӧԁԍӧ сіԇ:
1. Быԁ мӧслыԍтыԍлы мӧсјассӧ јӧв-вајӧм ԍерԏі: ԁа мӧс лыԁ ԍерԏі колӧ лӧԍӧԁны ӧткоԃа, та могыԍ колӧ тӧԁмавны воԇвыв мӧсјаслыԍ кукјаԍӧм каԁ ԁа јӧв лыԍтӧмсӧ. Тајӧ вӧчԍӧ сы вӧсна, меԁым быԁ мӧслыԍтыԍлы вӧлі ӧткоԃ нагрузка.
2. Кӧрым ԁа ва кыскаԍыԍјаслы ԍԃеԉнӧј расценка кӧрым ԁа ва вајӧмыԍ лӧԍӧԁԍӧ тонна-кілометр лыԁыԍ.
3. Быԁ уҗалыԍлы, коԁјасӧс прікрепітӧма мӧс группа ԁінӧ вӧчԍӧ ԁа ԍетԍӧ контроԉнӧј заԁаԋԋӧ јӧв вајӧм куԅа во кежлӧ, коԁі нӧшта јукԍӧ быԁ тӧлыԍ вылӧ. Тӧлыԍԍаыс — вітлунԍа вылӧ.
4. Прікрепітӧм мӧс лыԁ, ԁа контроԉнӧј заԁаԋԋӧ тајӧ группа вылӧ лоӧ уҗ нормаӧн, тајӧ тыртӧм ԍерԏі уҗалыԍјаслы фермајас вылын понԁас пуктавԍыны лунуҗлыԁ. Лунуҗ артавны проԁукціја воӧм ԍерԏі — центԋер — кілограммыԍ.
Кукјаԍӧм міјан мӧсјаслӧн абу ӧткоԃ, кукјаԍӧм јонҗыка овлӧ тулыслаԋӧ ԁа тулысын, мыј вӧсна тӧвԍа пӧра завоԃітчігӧн (окԏабр, јанвар тӧлыԍјасын) јӧв вајӧмыс мӧсјаслӧн ічӧтӧԍ, меԁԍа-ԋін ічӧт сещӧм колхозјасын, кӧні скӧт бӧрԍа ԁӧԅӧрітӧм ԁа верԁӧм пуктӧма омӧԉа.
Та могыԍ оценкасӧ јеԃіԋіца прӧԁуктаԍыс колӧ нуӧԁны быԁ тӧлыԍыԍ торјӧн, а ԋесӧмын стојлӧвӧј періоԁса шӧркоԃ оценка ԍерԏі.
Лунуҗӧн ԁонјалӧм вӧчԍӧ тӧлыԍ вылӧ условнӧ лӧԍӧԁӧм лунуҗјасыԍ, ԁа ԍетӧм контроԉнӧј заԁаԋԋӧыԍ, прімер: контроԉнӧј заԁаԋԋӧ ԍетӧма тӧлыԍ кежлӧ ԉібӧ 30 лун кежлӧ. Быԁлунԍа уҗ норма артавԍӧ 1,25 лунуҗӧ.
30 × 1,25 = 37,5.
Ставыс воӧ сіԇ-кӧ 37,5 лунуҗ. Мӧслыԍтыԍ-кӧ унҗык тӧлыԍнас прікрепітӧм мӧсјасыԍ лыԍтас, норма тыртӧм ԍерԏі пӧлучітас лунуҗлыԁ.
Норма-кӧ оз вермы тыртны лунуҗ лыԁ чінӧ.
Прімер: став стаԁо вылӧ, коԁын 100 мӧс контроԉнӧј заԁаԋԋӧ јӧв вајӧм куԅа февраԉ тӧлыԍ вылӧ ԍетӧма 25,000 кілограм. Тајӧ заԁаԋԋӧ вајӧԁԍӧ брігаԁаса быԁ уҗалыԍӧԇ коԁјасӧс прікрепітӧма тајӧ 100 мӧс ԁінас. Лоӧ таԇі:
| 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 |
| №№ | Уҗалыԍјас | Мӧс лыԁ быԁ ужалыԍлы | Контроԉнӧј заԁаԋԋӧ тӧлыԍ вылӧ центр. | Лун-уҗ лыԁ контроԉнӧј заԁаԋԋӧ ԍерті | Расценка јӧв центԋер вылӧ лунуҗӧн | Лыԍтӧма јӧв тӧлыԍын центԋерӧн | Јӧв вајӧм ԍерԏі окоԋчаԏеԉнӧ лӧԍӧԁӧм лунуҗ тӧлыԍыԍ |
| 1 | Зав. МТФ (брігаԃір).... | 100 | 250 | 45,0 | 0,18 | 253,5 | 45,63 |
| ЛЫԌТЫԌЈАС | |||||||
| 2 | Соколова .... | 10 | 24,5 | 37,5 | 1,53 | 26 | 39,78 |
| 3 | Ԍмірнова .... | 10 | 24,8 | 37,5 | 1,51 | 25 | 37,45 |
| 4 | Трофімова .... | 10 | 25,0 | 37,5 | 1,50 | 25 | 37,50 |
| 5 | Іванова .... | 10 | 25,2 | 37,5 | 1,49 | 24 | 37,76 |
| 6 | Петрова .... | 10 | 25,1 | 37,5 | 1,50 | 23 | 34,50 |
| 7 | Ԍіԁорова .... | 10 | 25,3 | 37,5 | 1,48 | 28 | 41,44 |
| 8 | Карманова .... | 10 | 25,1 | 37,5 | 1,50 | 25 | 37,50 |
| 9 | Габова .... | 10 | 25,2 | 37,5 | 1,49 | 26 | 38,74 |
| 10 | Ԁаԋілова .... | 10 | 24,8 | 37,5 | 1,51 | 25,5 | 38,50 |
| 11 | Ваԍіԉјева .... | 10 | 25,0 | 37,5 | 1,50 | 26 | 39,00 |
| 12 | ССтӧрӧж (лунԍа) .... | 100 | 250 | 30,0 | 0,12 | 253,5 | 30,42 |
| 13 | -„- (војԍа) .... | 100 | 250 | 30,0 | 9,12 | 253,5 | 30,42 |
| 14 | Скӧԏԋік. фур. .... | 100 | 250 | 37,5 | 0,15 | -„- | 37,95 |
| 15 | Молочԋіца-учетԋіца .... | 100 | 250 | 37,5 | 9,15 | -„- | 37,95 |
Бур уҗыԍ ԁа качествоыԍ брігаԃір (зав. МТФ) вермас лунуҗлыԁ соԁтавны, а омӧԉ уҗыԍ (омӧԉ качествоыԍ) лунуҗлыԁ чінтавны. Чінтӧԁ-соԁтӧԁјас гіжԍалӧны табԉіца вылӧ ԁа труԁкԋіжкаӧ быԁ уҗалыԍлы, (табԉіца вӧчӧма выхоԁнӧј лун учітывајттӧг).
Тајӧ табԉіца куԅа кокԋіԁ тӧԁмавны расценкасӧ быԁ лыԍтыԍыԍлы лыԍтӧм јӧв центԋер лыԁ ԍерԏі, мі аԁԇам, мыј лунуҗлыԁ јукԍӧ тӧлыԍԍа заԁаԋԋӧ вылӧ прікрепітӧм мӧс группа куԅа ԁа јӧв вајӧм куԅа резуԉтат (тӧлыԍын ԉібӧ ԁаслунын) умножајтԍӧ јеԃіԋіца прӧԁукта ԍерԏі лӧԍӧԁӧм расценок вылӧ. Уҗалыԍјаслыԍ воԇмӧстчӧмсӧ кыпӧԁӧм могыԍ, лунуҗлыԁ начіԍԉајтны расценка ԍерԏі бурҗык быԁ ԁас лун бӧрын.
Уҗ нормајас ԁа јеԃіԋіцајаслӧн уҗԁон лунуҗӧн меԁ вӧлі вајӧԁӧма быԁ тӧлыԍ, ԁас лун завоԃітчігӧн (сы ԍерԏі кущӧм каԁ кежлӧ заԁаԋԋӧыс ԍетԍӧ), быԁ уҗалыԍ ԁорӧԇ. Ферма вывса быԁ уҗалыԍ меԁ тӧԁіс расценкајас ԁа уҗ нормајас јылыԍ.
Ӧні віԇӧԁлам кыԇ оргаԋізујтԍӧ уҗ кук фермајас (ФВМ) вылын.
КЫԆ ОРГАԊІЗУЈТНЫ ԀА ЛӦԌӦԀНЫ УҖԀОН УҖАЛЫԌЈАСЛЫ КУК ФЕРМАЈАСЫН
ԄԂЕԈЩІНА БУРМӦԀӦ КУК ВІԆӦМ
Јӧла скӧт віԇӧм бурмӧԁігӧн ԁа паԍкӧԁігӧн зев ыҗыԁ значеԋԋӧ колана ногӧн кукаԋ быԁтӧмлӧн.
Колӧ бура пуктыны фермајасын уҗ бур кук быԁтӧм куԅа, меԁым вежны пӧрыԍ мӧсјасӧс ԁа соԁтыны вузалан јај ԁа выј прӧԁукціја. Меԁым тајӧ олӧмас пӧртны, колӧ јона тӧжԁыԍны фермајас вылын бура уҗ пуктӧм вӧсна ԁа уҗалыԍјаслы лыԁ ԁа качество ԍерԏі уҗԁон мынтӧм вӧсна.
Ӧніја каԁӧԇ уна колхозјасын, кук быԁтан фермајасын уҗалыԍјаслы уҗԁонсӧ вӧлі мынтӧны кук лыԁ ԁа ԁӧԅӧрітӧм вылӧ коԉӧм каԁ ԍерԏі. Та вӧсна уҗыс пуктӧма вӧлі зев омӧԉа. Кукјас бӧрԍа бур ԁӧԅӧр ез вӧв, кукјас вӧлі омӧԉа быԁмӧны.
Таԇі воԇӧ коԉтчыны оз поԅ. Колӧ быԁ колхозын кукфермајасын уҗалыԍјаслы лӧԍӧԁны уҗԁон мынтӧм ловја ԍӧкта соԁӧм ԍерԏі.
Та вӧсна колӧ: лӧԍӧԁны куклыԁ ӧԏык уҗалыԍ вылӧ:
а) 6 тӧлыԍ тыртӧԇ — 20 кук,
б) 6 тӧлыԍ коԉӧм бӧрԏі ӧԏік арӧсӧԇ — 15 кук,
в ) ӧԏік арӧсԍаԋ — 30 кук.
Лӧԍӧԁны суткі ԁа тӧлыԍԍа ловја ԍӧкта соԁан нормајас ӧԏік кук вылӧ сещӧмӧс (кілограммӧн):
| Холмогорскӧј мӧсјасыԍ | Местнӧј бурмӧԁӧм мӧсјасыԍ | Местнӧј бурмӧԁтӧм мӧсјасыԍ | ||||
| быч | кукаԋ | быч | кукаԋ | быч | кукаԋ | |
| Первӧј 3 тӧлыԍԍа | 0,77 | 0,62 | 0,55 | 0,45 | 0,45 | 0,37 |
| Мӧԁ 3 тӧлысся | 0,72 | 0,64 | 0,52 | 0,45 | 0,42 | 0,37 |
| Којмӧԁ 3 тӧлысся | 0,74 | 0,66 | 0,53 | 0,46 | 0,42 | 0,38 |
| Ԋоԉӧԁ 3 тӧлысся. | 0,63 | 0,65 | 0,50 | 0,46 | 0,40 | 0,38 |
| Воԇӧ вылӧ | 0,60 | 0,52 | 0,48 | 0,42 | 0,38 | 0,35 |
Тајӧ вајӧԁӧм лыԁпасјасыс суткіса ловја ԍӧкта соԁӧм куԅа прімернӧјӧԍ, вермасны вежԍыны віԇӧм условіјӧјас ԍерԏі. Ловја ԍӧкта соԁӧм-чінӧмыс верԁӧм ԁа ԁӧԅӧрітӧм сајын. Уҗ пуктӧм бӧрын колӧ пыр уточԋајтны контроԉ — аԍԍіԍԏентскӧј гіжӧԁјас ԍерԏі:
Торјӧн быԁ ԁӧԅӧрітыԍлы, уҗалыԍлы колӧ лӧԍӧԁны контроԉнӧј заԁаԋԋӧ ловја ԍӧкта соԁӧм куԅа став прікрепітӧм кукјас вылӧ.
Вајӧԁам прімер пыԃԃі, кыԇі пуктыны налыԍ уҗсӧ:
| Уҗалыԍ №–1 ԁӧԅӧрітӧ 20 кук, напіыԍ: | |
| 4 бычӧ | кујім толыԍӧԇ. |
| 6 кукаԋ | |
| 6 бычӧ | кујім тӧлыԍԍаԋ квајтӧԇ |
| 4 кукаԋ | |
Контроԉнӧј заԁаԋԋӧ ловја ԍӧкта соԁӧм вылӧ воԇԇа табԉіца ԍерԏі лоӧ (шӧркоԃԃем јӧла скӧтыԍ):
| а) 4 быч × 0,55 × 30 лун = 66,0 кілогр. |
| б) 6 кукаԋ × 0,45 × 30 лун = 81,0 „ |
| в) 6 быч × 0,52 × 30 лун = 93,6 „ |
| г) 4 кукаԋ × 0,45 × 30 лун = 54,0 „ |
| Ставыс .... 294,6 кілогр. |
Лӧԍӧԁны уҗԁон быԁ кук ԁӧԅӧрітыԍлы ловја ԍӧкта соԁӧм ԍерԏі кілограм лыԁӧ. Лунуҗ артавԍӧ сещӧм ногӧн: нормаԉнӧј тӧлыԍԍа нагрузкасӧ колӧ јуклыны тӧлыԍԍа контроԉнӧј ловја ԍӧкта заԁаԋԋӧ вылӧ. Прімер: кор ԁонјалам лунԍа норма кук ԁӧԅӧрітыԍлыԍ 1,25 лунуҗӧн, тӧлыԍнас воӧ:
1,25 × 30 ԁн = 37,5 лунуҗ.
37,5 лунуҗ јукӧмӧн тӧлыԍԍа заԁаԋԋӧ вес соԁӧм вылӧ, лоӧ ԁон ӧԏік кілограмм ловја ԍӧкта соԁӧм вылӧ став кукјас куԅа.
Міјан прімерын ӧԏік кілограмм, ловја ԍӧкта соԁӧм вылӧ воӧ
37,5 : 294,6 = 0,136 лунуҗ.
Меԁ тӧԁмӧԁны уна-ӧ соԁісны кукјас тӧлыԍнас ԁа уна-ӧ воӧ лунуҗ кук ԁӧԅӧрітыԍлы колӧ быԁ тӧлыԍ помаԍігӧн кукјас веԍітны вескі вылын, вескіыс-кӧ абу, ловја ԍӧктасӧ поԅӧ тӧԁмӧԁны мерајтӧмӧн, фровејн способ ԍерԏі.
Кук быԁтӧмын колӧ ԇікӧԇ бырӧԁны обезԉічка, колӧ прікрепітны быԁ ԁӧԅӧрітыԍлы кукјассӧ, пасјалӧмӧн, меԁым поԅіс јуавны ԁа корны сылыԍ бур уҗ.
Ловја ԍӧкта соԁӧм ԍерԏі лунуҗ лыԁ лӧԍӧԁігӧн колӧ пуктыны бур разјаԍԋіԏеԉнӧј уҗ, меԁԍасӧ нывбабајас костын, ӧԁ скӧт ԁӧԅӧрітӧмсӧ нуӧԁӧны кызвынсӧ нывбабајас.
Тащӧм ногӧн уҗ пуктӧмлы, ԃерт, јона кутасны кулакјас ԁа налӧн агентјас паԁмӧԁны ԁа торкны. Колхоԅԋікјаслы колӧ котыртӧмӧн ԍетны кулакјаслы ԁа сіјӧ агентјаслы чорыԁ отпор.
Колӧ быԁ колхозлы кук быԁтан фермајасын вуҗӧԁны уҗалыԍјасӧс ԍԃеԉщіна вылӧ ԁа тащӧм ногӧн артавны лунуҗлыԁсӧ. Меԁым бура пуктыны уҗсӧ колӧ тӧԁмаԍны мукӧԁ колхозса фермајаскӧԁ, колӧ вӧчавны екскурԍіјајас.
Тащӧм ногӧн уҗ пуктӧмлӧн опытјас петкӧԁлӧны бур проізвоԁственнӧј показаԏеԉјас. Холмогорскӧј рајонын јона-ԋін паԍкалӧма ловја ԍӧкта соԁӧм ԍерԏі лунуҗ арталӧм ԁа ԍԃеԉщінаӧн уҗалӧм, емӧԍ тащӧм резуԉтатјас:
| КАԀ | Кукјур лыԁ ԁӧԅӧрітыԍ вылӧ. | Лунԍа заԁаԋԋӧ ловја ԍӧкта соԁӧм куԅа, кг. | Соԁӧма кгр-ӧн. |
| 1. Опыт (Шубіна) | |||
| Јуԉ тӧлыԍ .... | 16 | 0,80 | 0,78 |
| Август „ .... | 16 | 0,80 | 0,70 |
| Ԍеԋԏабр „ .... | 16 | 0,80 | 0,83 |
| 2. Опыт (Попова) | |||
| Јуԉ тӧлыԍ .... | 17 | 0,80 | 0,77 |
| Август „ .... | 17 | 0,80 | 0,84 |
| Ԍеԋԏабр „ .... | 17 | 0,80 | 0,80 |
| 3. Опыт (Меԉешԋіна) | |||
| Јуԉ тӧлыԍ .... | 17 | 0,80 | 0,76 |
| Август „ .... | 17 | 0,80 | 0,83 |
| Ԍеԋԏабр „ .... | 17 | 0,80 | 0,78 |
0,80 кілограмм лунԍа соԁӧм зев ыҗыԁ норма, но бура уҗ пуктӧмӧн нӧшта поԅӧ сіјӧс соԁтӧԁӧн тыртны.
ПРЕМІРОВАԊԊӦ
Фермајас вылын бур уҗ лӧԍӧԁӧм могыԍ ԍԃеԉщінакӧԁ ӧтщӧщ колӧ нуӧԁны премірујтӧм.
Премірујтӧм јона кыпӧԁӧ уҗалыԍјаслыԍ уҗ ԁінӧ інԏерессӧ ԁа сыкӧԁ ӧтщӧщ кыпӧԁӧ уҗлыԍ проізвоԃіԏеԉноԍтсӧ.
Уҗалыԍлы преміја ԍетԍӧ секі, кор сіјӧ ԍетӧм заԁаԋԋӧјассӧ пыр тыртӧ ԁа тыртӧ најӧс соԁтӧԁӧн лыԁ і качество бокԍаԋ: јӧв вајӧм ԁа ловја ԍӧкта соԁтӧмыԍ, скӧт ԁа ԁозмук сӧстӧма віԇӧмыԍ, бура ԁӧԅӧрітӧмыԍ, бура ԁа економнӧја кӧрым віԇӧмыԍ ԁа с.в.
Преміроваԋԋӧ нуӧԁӧ колхозса правԉеԋԋӧ, фермаын јуралыԍ гіжӧԁјас ԁа інԁӧԁјас ԍерԏі быԁ тӧлыԍӧ.
Колхозса правԉеԋԋӧјас ферма вылын уҗалыԍјасӧс премірујтӧны 3% преміаԉнӧј фонԁыԍ, коԁі торјӧԁԍӧ валӧвӧј проԁукціјајыԍ.
ПРОІЗВОԀСТВЕННӦЈ СОВЕШЩАԊԊӦЈАС
Быԁ ферма вылын колӧ паԍкыԁа нуӧԁны проізвоԁственнӧј совещаԋԋӧјас.
Проізвоԁственнӧј совещаԋԋӧјаслы фермајас вылын колӧ лоны массӧвӧјӧн ԁа збыԉвылӧ бојевӧј органјасӧн уҗ бурмӧԁӧмын. На гӧгӧр колӧ чукӧртны став уҗалыԍсӧ.
Оргаԋізујтны коԍ — ӧԁјас ԁа уҗлыԍ проізвоԃіԏеԉноԍт кыпӧԁӧм вӧсна, проізвоԁственнӧј заԁаԋԋӧјас (ԁаслунԍа, тӧлыԍԍа, воԍа) тыртӧм ԁа соԁтӧԁӧн тыртӧм вӧсна, фермајаслыԍ товарноԍтсӧ кыпӧԁӧм вӧсна, соціаԉіԍԏіческӧј уҗ формајас вӧсна ԁа с. в.
Проізвоԁственнӧј совещаԋԋӧјас оргаԋізујтԍӧны фермајасын завеԁывајушщӧјјасӧн, а брігаԁа піын — брігаԃірјасӧн.
Ферма вывса проізвоԁственнӧј совещаԋԋӧјас аслас уҗнас јітчӧны общӧј колхозса, совхозса ԁа маслозавоԁса проізвоԁственнӧј совещаԋԋӧјаскӧԁ.
СОЦОРԀЈЫԌӦМ ԀА УԀАРԊІЧЕСТВО
Соцорԁјыԍӧм фермајас вылын колӧ паԍкӧԁны быԁ уҗ вылын, брігаԁајас костын, группајас костын, сіԇ-жӧ ӧтка уҗалыԍјас костын.
Колӧ лӧԍӧԁны ԁоговорјас ԁа меԁ уҗалыԍјас інԁаласны објазаԏеԉствојас заԁаԋԋӧјас соԁтӧԁӧн тыртӧм могыԍ.
Соцорԁјыԍӧм оргаԋізујтны, сещӧм показаԏеԉјас куԅа: скӧт лыԁ соԁтӧм, прӧԁукціја кыпӧԁӧм, колана помещеԋԋӧјас (скӧтнӧј ԁворјас ԁа ԏеԉаԏԋікјас) лӧԍӧԁӧм, оборуԁоваԋԋӧ лӧԍӧԁӧм, ферма јонмӧԁӧм могыԍ пыщкӧсса рессурсјас мобіԉізујтӧм, кӧрым запасјас соԁтӧԁӧн лӧԍӧԁӧм (вына сочнӧј: ԍілос ԁа корԋеклубԋеплоԁјас, грубӧј ԁа с.в.), уҗ нормајас соԁтӧм ԁа с.в.
Уԁарнӧј брігаԁајаслы ԁа уԁарԋікјаслы колӧ петкӧԁлыны быԁ уҗ вылын бур прімер, налы колӧ мунны меԁвоԇԇа раԁјасын: ԍӧлӧмԍаԋыс коԍаԍны уҗлыԍ проізвоԃіԏеԉноԍԏ кыпӧԁӧм вӧсна, кыпӧԁны труԁԃісціпԉіна.
Уԁарнӧј брігаԁајас ԁа уԁарԋікјаслы колӧ быԁног отсавны бӧрӧ коԉтчыԍ уҗалыԍјаслы, оргаԋізујтны общественнӧј букԍір.
Сӧмын Стаԉін јортлыԍ 6 условіјӧсӧ олӧмӧ пӧртӧмӧн ԁа тајӧ меропріјаԏіјӧјассӧ олӧмӧ нуӧԁӧмӧн обеспечітам фермајаслыԍ ԁа колхозјаслыԍ уҗсӧ перестроітӧм, јонмӧԁам колхозјасӧс котыртчӧм ԁа овмӧс бокԍаԋ, нӧшта јонҗыка лептам товарноԍтсӧ МТФ-јаслыԍ, колхозјаслыԍ.
