Пуӧм-пӧжалӧм
Колӧ тӧԁны быԁ ԍојан торјыԍ пӧтӧссӧ, ковтӧм торсӧ, сеԍԍа најӧс торјӧԁны, меԁ пӧтӧсыс сӧмын ԍојанас коԉас, ковтӧм торјыс шыбытчас пуігас. Сещӧм шыбытасԍыс сӧмын морт омӧԉтчас јонмӧм-пыԃԃі. Сіјӧн быԁ пуктасыԍ ԍојан лӧԍӧԁігӧн колӧ јона пуны, жарітны. Сӧмын јона пуӧм, жарітӧм ԍојан бур, пӧтӧса, чӧскыԁ лоӧ.
Чері-јај нӧшта-на јона колӧ пуны-жарітны, меԁ ӧԏілаті оз коԉ уԉ пыщкӧсыс. Чері-јај зев пӧтӧса, сӧмын јона пуӧм-жарітӧмӧн. Уԉ јајјасыԍ вермас вуҗны уна пӧлӧс віԍӧм мортлы (скӧтыԁ-ӧԁ віԍӧ-жӧ): ковјас, чакотка, порԍ јајыԍ трікіна. Јона пуӧмыԍ-жарітӧмыԍ быԁ віԍӧм паԍкӧԁыԍјас бырӧны. Сеԍԍа пӧтӧс кынԇі-на меԁ еԍкӧ і чӧскыԁ ԍојаныԁ. Быԁӧн тӧԁанныԁ: чӧскыԁ ԍојаныԍ ԍӧлӧм бурмӧ. Кужыԍ пуыԍ-пӧжалыԍ ԋінӧм абуыԍ лӧԍӧԁас вывті чӧскыԁ ԍојан, кужтӧм — емԍыс оз вӧч чӧскыԁтӧ. Кужыԍыԁ ԍојанаԁ соԁтас перечсӧ, лаврӧвӧј кортӧ, луктӧ і мукӧԁ тор, ԍојаныԁлӧн ԇікӧԇ вежԍас кӧрыс. Сеԍԍа пуан пӧжаԍан інтӧ колӧ зев пеԉка, гажаа віԇны. Ԁозмукыԁ, таԍті-паԋыԁ, гырԋічјасыԁ меԁ пыр сӧстӧмӧԍ, мыԍкалӧмаӧԍ, ԇім-ԇурк.
Шыԁјас пуӧм.
Мӧска јӧзлы поԅӧ пыр чӧскыԁҗыка ԍојантӧ лӧԍӧԁны, сӧмын оз ков ԁышӧԁчыны. Ещаԋік јӧлыԍ, нӧкјыԍ поԅӧ пӧтӧс чӧскыԁ ԍојан лӧԍӧԁны. Тулысын, гожӧмын, јӧрса пуктас быԁмытӧԇ том пещӧрыԍ, шома корјыԍ, рӧсаԁа коԉасјасыԍ зев чӧскыԁ шыԁ поԅӧ пуны. Со кыԇі пуԍӧ.
Быԁ морт вылӧ пунтҗын пещӧр іԉі мукӧԁ тор боԍтӧны (меԁ ԇік ԍвежеј). Мыԍкӧны мічаа, сеԍԍа пуан ва пыщкӧ леԇӧны. Ԋебԅӧм бӧрын пож вылӧ сӧԇӧԁны кіԍтӧны. Сӧԇалӧм-мыԍԏі шырӧны, ештан-кӧ бурҗык пож пыр леԇны. Сы бӧрын кущӧмкӧ ԁозјӧ пуктӧны, поԅӧ сетчӧ пуктыны јај, гос, щак, поԅӧ і ԇік аԍсӧ. Ԇік асԍыс-кӧ пуны, секі колӧ пуктыны — пыԅ, выј, нӧк, меԁ пӧтӧсҗык і чӧскыԁҗык лоӧ. Јај-кӧ ԉібӧ гос пуктан, секі поԅӧ соԁтыны пыԅ, јӧв іԉі нӧк. Щак ԁінӧ соԁтыԍӧ выј ԁа пыԅ. Тащӧм шыԁтӧ став пӧлӧссӧ лӧԍӧԁӧны жарітӧм лукӧн ԁа пыԅӧн. Зев чӧскыԁ кӧра лоӧ, нӧшта-кӧ пызан вылаԁ вајігӧн кіԍкыштан укропӧн.
Мыј колӧ быԁ шыԁ пыщкӧ пуктыны.
Быԁ пӧлӧс шыԁӧ колӧ пуктыны пыԅ. (Ԃерт јеҗыԁ пыԅ бурҗык, поԅӧ і ԍу пыԅ.) Кымын уна шыԁӧ пуктан выј ԁа нӧк, сымын ԃерт чӧскыԁ, пӧтӧса лоӧ. Поԅӧ шыԁ лӧԍӧԁны пыԅӧн ԁа јӧлӧн, јӧв-кӧ оз ло, поԅӧ ваӧн. Ԃерт ванаԁ оз ло-ԋін пӧтӧс ԋі сещӧм чӧскыԁ еԍкӧ-ԁа, куш шыԁ-ԁорыԍ чӧскыԁҗык-жӧ-на.
Выјӧн ԁа пыԅӧн шыԁ лӧԍӧԁӧм.
Ӧԏі паԋтыр выј паԋтыр пыԅкӧԁ гуԁраԍԍӧ, сеԍԍа пӧԍ шыԁнас кіԅертчӧ, меԁ сук шԉівкі-коԃ сукԍыс лоӧ. Сіјӧ ставыс шыԁ пыщкӧ кіԍтԍӧ і пуԍӧ. Пызан вылаԁ вајігӧн пуктыԍԍӧ паԋтыр нӧк. (Та мынԁаыс боԍтԍӧ ԋоԉ мортлы.)
Нӧкјӧн ԁа пыԅӧн шыԁ лӧԍӧԁӧм.
Ӧԏі паԋтыр пыԅӧ пуктыԍԍӧ 2 паԋ нӧк, зев јона гуԁраԍԍӧ, сеԍԍа пӧԍ шыԁнас бара кіԅертԍӧ, сы бӧрын пуктыԍԍӧ шыԁӧ і пуԍӧ.
Пыԅӧн ԁа ваӧн.
Ԇік-жӧ сіԇі паԋ пыԅӧ пуктыԍԍӧ кык паԋ кӧԇыԁ ва.
Кослунја шыԁ лӧԍӧԁӧм.
Ԇік-жӧ сіԇі, сӧмын выј нӧк, јӧв-пыԃԃіыс боԍтԍӧ кослунја выј.
Комі аԋјас, мі ԍојаннымӧс огӧ кужӧ вежлӧԁлыны, уна пӧлӧсӧс лӧԍӧԁны. Ԍојам ӧԏі пӧлӧс аԅа шыԁ, кушман, куш ԍӧԁ щак ва, пареԋча.
Јаја шыԁ-кӧ пуам, ԋемтор-жӧ огӧ пуктӧј: куш јај ԁа ва. Јукваыԁ сіԇі-жӧ. Абу мі велалӧмаӧԍ чӧсмаԍныс, ԍојан лӧԍӧԁӧмсӧ огӧ уҗ пыԃԃі пуктӧј. Чӧскыԁ-пӧтӧса ԍојан-помын ԇоԋвіԇалунным еԍкӧ асланым вӧлӧма. Кынӧм віԍӧмјасыԁ ԉок ԍојанԍыԁ і овлӧ. Быԁ нывбабалы колӧ велӧԁчыны чӧскыԁ, пӧтӧс ԍојан пуны-пӧжавны. Мукӧԁ госуԁарствојасын емӧԍ нароԍнӧ пуны-пӧжавны велӧԁан школајас. Быԁ школаын ем пуны-пӧжавны велӧԁны торја урӧкјас. Прӧста-ӧԁ сещӧм госуԁарствојасас јӧзыс абу гырыԍӧԍ, јонӧԍ, ԇоԋвіԇаӧԍ. Мі-кӧ огӧ тӧжԁыԍӧј чӧскыԁ ԍојан-јуан-вӧснаыԁ, аԍным-жӧ вывті жебӧԍ, посԋіӧԍ, омӧԉӧԍ, віԍлӧсӧԍ.
Ӧнӧԇ міјан комі креԍԏана омӧԉа пуктас вӧԃітӧны, сӧмын пуктыласны картупеԉ, лук, кушман. Быԁӧнлы колӧ јӧраԁ нӧшта-на пуктавны — морков, ԍвекла, огуртсы, капуста, галан, ԍоркԋі, укроп (зев чӧскыԁ турун, пуктыԍӧ капустаӧ, шыԁӧ). Јӧрса пуктасыԁ-кӧ ем, сеԍԍа поԅӧ-ԋін мӧска јӧзлы ԍојантӧ быԁлун вежлӧԁлыны чӧскыԁыԍ чӧскыԁӧ.
Ԍвекла-моркова шыԁ.
5–6 морта ԁозјӧ колӧ боԍтны ӧԏі ыҗыԁ ԍвекла, ічӧт-кӧ — кыкӧс, ԋоԉ кымын морков, віт кымын шӧркоԃԃӧм картупеԉ. Морков чӧлавны вӧсԋіԃіка, ԍвекла, картупеԉ вунԁавны куԅмӧсӧн посԋіԃіка. 4–5 лук шырны, паԋтыр выјӧн жарітны гоз-мӧԁ лаврӧвӧј кор ԁа ӧтлаавны. Сеԍԍа пуктыны пуны. Боԍтны кітыр кык пыԅ, кӧԇыԁ ва піӧ гуԁравны меԁ шԉівкі-коԃ сукԍыс лоӧ, пуӧм шыԁ пыщкас леԇны пыԅсӧ гуԁраліг-моз. Поԅӧ пыԅ-пыԃԃі пуктыны зӧр шыԁӧс, сіјӧ ԃерт озҗык сещӧм чӧскыԁ ло. Пызан вылӧ вајігӧн таԍтіӧ пуктыны кык-кујім паԋ нӧк.
Тајӧ-жӧ шыԁӧ поԅӧ пуктыны нӧшта јај, поԅӧ пуктыны щак.
Капуста шыԁ.
Шыԁ гырԋіч җынјыс шырны ԍвежеј капуста. Сетчӧ пуктыны јӧв, поԅӧ шԉівкіув јӧв. Кык кујім лук шырӧмӧн выј пыщкын жарітыштны ԁа сетчӧ-жӧ ӧтлаавны, сеԍԍа пуны. Кык кітыр мынԁа пыԅ ва піын гуԁравны ԁа пуан шыԁ пыщкас леԇны, поԅӧ ԍојігас нӧкјыштны, поԅӧ і сіԇ.
Сола капуста шыԁ (кослунја).
Сы-мынԁа-жӧ шырны капуста, кітыр кык-кујім зӧр шыԁӧс, кујім ԋоԉ кын картупеԉ вунԁавны, тырыс ва пуктыны і пуны. Поԅӧ сола чері тор соԁтыштны кӧр вылӧ.
Ԍвекла-моркова рок.
Ворјын шырны ԍвекла, морков, картупеԉ, — ставсӧ ӧтмынԁаӧн, меԁ пуан ԁоз тырыс ԇік лоӧ, щӧщ лук кык-кујім шырны, солыштны. Паԋ кык-кујім выј пуктыны, зев топыԁа вевтавны і пачӧ пӧжны ԍујны пӧжаԍӧм бӧрын.
Галан рок.
Ԍечкаӧн шырны галан, солыштны ічӧԏіка, ԁозјӧ пуктыны тырыс, сетчӧ поԅӧ пуктыны паԋ мӧԁ нӧк, поԅӧ јӧв, поԅӧ јӧв ԁа коԉк, сеԍԍа топыԁа вевтавны ԁа пачын пӧжны. Ԍојігӧн поԅӧ выјавны.
Кӧԇыԁ ԍојан.
Пуӧм картупеԉ, ԍвекла вунԁавны, сетчӧ ԍвежеј ӧгурчі вунԁавны, лук, сеԍԍа нӧкјавны і ԍојны. Поԅӧ ӧгурчі-пыԃԃіыс сола щак пуктыны, поԅӧ нӧк-пыԃԃі кослунја выј.
Стуԃен.
Таԍті выԉԉӧв (шомјӧв). Сетчӧ кык-кујім пуӧм коԉк ԁа тӧрытԍа коԉӧм јајтӧ шырны, лук вунԁавны, уԉԉӧлӧн кіԅертыштны і ԍојны. Шомјӧлыс ырӧш-пыԃԃі пуктыԍԍӧ.
Пӧжӧм јај.
Ԍечкаӧн јај ԁа лук шырӧны, пуктӧны переч. Сеԍԍа јајԍыс посԋіԃік јокмыԉјас вӧчавны пыԅ пыщкын тупԉӧԁлӧмӧн (ԃерт еԍкӧ бурҗык јеҗыԁ пыԅ-кӧ). Кашԋік пыщкӧ воԉсалӧны капуста кор, сы вылӧ јај јокмыԉјас лӧԁны ӧԏі пӧвсӧн, сеԍԍа бара воԉсалӧны капуста кор, лӧԁӧны јај јокмыԉјас і сіԇ тырӧԇ. Меԁ бӧрја капуста кор вылас кіԍтӧны кујім-ԋоԉ паԋ нӧк, вевԏԏӧны топыԁа, ԍујӧны пачӧ пӧжны. Зев чӧскыԁ пӧтӧса жаркӧј лоӧ.
Саламат.
Ԍіпожјӧн пожналӧм ԍу пыԅ колӧ скӧвӧрԁа вылын жарітны паԋӧн гуԁраліг-тырјі, меԁ оз сотчы. Сеԍԍа пӧԍ пыԅтӧ пуктӧны кущӧмкӧ ԁозјӧ, сетчӧ пуан ва кіԍтны гуԁраліг-тырјі. Скӧвӧрԁаӧн вевԏԏӧмӧн віԇыштны. Ԁонӧԁӧм скӧвӧрԁа вылӧ пуктыны выј, сеԍԍа кӧтӧԁӧм паԋӧн ԁозјыԍ заварітӧм пыԅтӧ (ԏестасӧ) чуԋкызаӧн пуктавны, разӧԁны мавтӧм скӧвӧрԁа вылӧ-жӧ ԁај жарітны банјытӧԇ, сеԍԍа бергӧԁны ԁа мӧԁарсӧ сіԇ-жӧ банјӧԁны косӧԇ. Пӧԍвывԍыс ԍојны нӧкјӧн мавтӧмӧн іԉі нырӧм рыԍӧн. Ԃерт кымын уна выј пыщкын жарітны, сымын чӧскыԁ і пӧтӧса лоӧ.
Важ коми гижӧд