Ԍојӧм-јуӧм

Морт оз вермы овны ԍојтӧг-јутӧг. Мортлӧн олігӧн пыр вошӧ вын, кіԍԍӧ туша. Кіԍԍӧм, вошӧм выныс мортлӧн бӧр соԁӧ ԍојан-јуаныԍ. Морт ловја машіна. Сіјӧ ԋӧтчыԁ оз лӧԋлы ԇікӧԇ, пыр сылы колӧ шонтан тор машіналы-моз. Машіна ломтытӧг сувтас уҗалӧмыԍ, морт ԍојан-јуантӧг кулӧ. Ԇоԋвіԇа морт пыщкын шоныԁ 37°. Морт пыщкӧсӧ чукӧрмӧ суткіӧн 30,72 ԉітр пуԅӧԁӧм валӧн мынԁа шоныԁ. Сіјӧ шоныԁсӧ мі сеԍԍа разӧԁам ас гӧгӧрӧ, возԁукӧ лолалӧмӧн, пӧԍӧн, асмогаԍӧмӧн. Ԍојан мортлы бурӧщ сы-мынԁа і колӧ, мыјԁа сіјӧ ԍетӧ разӧԁӧ ас пыщԍыс.

Кымын уна морт уҗалӧ, сымын уна ԍојан сылы колӧ. Меԁ мі тӧԁам кущӧм ԍојанӧн морт вермӧ јонлунсӧ, ԇоԋвіԇалунсӧ віԇны, колӧ тӧԁны војԁӧр мыјыԍ артмӧма міјан тушаным.

Морт пыщкын меԁ уна ва. Шуам 65,52 кілогр.-кӧ кыскӧ морт, сетӧн 49,14 кілогр. ва-ԋін. Веԍіг лыын ваыԁ ем. Ва-кынԇі уна ем белок, чіпан коԉкса јеҗыԁыс. Јај, шабԁі (сухожилие), вем, артмӧма сіјӧ белокыԍ. Сы бӧрын сеԍԍа гос ем. Мыјкӧ мынԁа сов. Вот кущӧм торјас мортлӧн олігас, уҗалігас пыр бырӧ. Сіјӧ ставсӧ мортлы бӧр колӧ пыщкас ԍујны ԍојанӧн. Уна пӧлӧс ԍојан пыщкын ем сіјӧ став коланторыс мортлы: ва, белок, гос, сов, тракмал. Тракмал меԁ уна быԁман торјасын — ԋаԋын, картупеԉын, шыԁӧсјасын, аԋкыщын, сіјӧ мортлы зев-жӧ колантор, шоныԁсӧ шонтыны ӧԁԇӧԁӧ морт пыщкын. Быԁ ԍојанын ем быԁ пӧлӧс пӧтӧсыс мыјкӧ мынԁаӧн, сӧмын абу ӧтмынԁаӧн: ӧԏі ԍојанын унҗык гос, мукӧԁтор еща; мӧԁын белок уна, мукӧԁтор еща. Сы-вӧсна ӧԏі пӧлӧс ԍојаныԍ морт умӧ, віԍӧмӧ вермӧ уԍны.

Јајын вывті уна белок, веԉ уна гос, тракмал ԋӧԏі абу. Ԋаԋын вывті уна тракмал, еща белок і пӧшԏі ԋӧԏі гос. Сы-вӧсна і колӧ міјанлы ԍојантӧ сорлӧԁлыны, вежлӧԁлыны уԉԉунја, кослунја ԍојанӧн. Сіԇі-кӧ кутам ԍојны, секі міјан пыщкӧ пырас став коланторыс. Белок міјан пыщкыԍ быԁ уҗӧн олігӧн бырӧ, гос — ԍӧкыԁ уҗјасӧн, віԍігӧн. Сов пырӧ лыјасӧ, вірӧ і мукӧԁ кіԅер торјасӧ; петӧ пыщкыԍ пӧԍӧн, ԍінваӧн, асмогӧн. Вӧлӧмкӧ мортлы колӧ меԁ уна ва, сіјӧн меԁ ԍӧкыԁ овлӧ горш коԍмігӧн. Морт ԍојтӧг куш јуӧмӧн вермӧ овны 3–4 вежонӧԇ. Јутӧг і ԍојтӧг ӧԏі вежоныԍ ԁыр ԋекоԁ оз вермы овны. Унаӧн тӧԁӧны, ԁыр ԁубӧн ԍојӧмыԍ морт вермӧ віԍмыны.

Бара-жӧ кӧԇыԁ, шоныԁ ԁырјасӧ абу ӧткоԃ ԍојӧмыԁ. Тӧлын кӧԇыԁ інјасын туша мортлӧн ӧԁјӧ кӧԇалӧ, секі колӧ уна гос ԁа тракмал мортлы, сӧмын-ӧԁ најӧ шоныԁтӧ ԍетӧны міјанлы. Гожӧмын шоныԁ інјасын поԅӧ овны мортлы гостӧг, тракмалтӧг, куш быԁман торјас вылын, јӧв вылын.

Оз ков ԍојантӧ уна лӧԍӧԁны, колӧ бурӧс сӧмын. Ԍојаныԁ меԁ зев бур, ещаҗык ԁа бур. Ԉок ԍојаныԍ — абу-кӧ сы пыщкын гос, сов, сакар, — морт вермас віԍмыны, омӧԉтчыны.

Сеԍԍа вывті уна ем пуӧм-пӧжалӧм сајын. Бура пуӧм-пӧжалӧм ԍојаныԍ сӧмын мортлы пӧԉза лоӧ. Шуам со белок, гос, сов, тракмал, сакар меԁ коланторјас еԍкӧ мортлы-ԁа, боԍтам-кӧ ставсӧ ԁа ӧԏілаӧ гуԁралам, еԍкӧ ԋекоԁ вомӧ оз боԍт сещӧм тортӧ. Сіјӧ-жӧ торјасыԍ морт кужӧ зев чӧскыԁ, пӧтӧс ԍојан пуны-пӧжавны, шуласны-тај — ԁукнас-пӧ ԉі віԇӧԁлӧмнас пӧтан. Сещӧм ԍојаныԍ сӧмын мортлы ыҗыԁ бур лоӧ. Сы-вӧсна быԁ кӧԅајкалы колӧ велӧԁчыны чӧскыԁ, пӧтӧс ԍојан лӧԍӧԁны.