ПАРІЖСА КОММУНА
1870 воын Прантсіјалӧн правіԏеԉство кыпӧԁчіс војнаӧн Гермаԋіја вылӧ. Правіԏеԉство, геԋералјас, чіновԋікјас олісны сӧмын ас-вӧснаныс: гуԍаԍісны, вузалісны коԁ мыј верміс. Сіԇтӧ олігаԁ Гермаԋіја регыԁ і верміс најӧс, веԍіг імператорнысӧ (Наполеон III) пԉенӧ боԍтісны. Прантсузјаслы пом кутіс воны. ԋеметскӧј војскајас матыԍмісны Паріжӧ. Секі прантсузса бӧрјӧм јӧз (ԃепутатјас) ԍеԋԏабса 4 лунӧ імператорнысӧ асԍыныс чӧвтісны, лӧԍӧԁісны Временнӧј Правіԏеԉство. Став јӧзыс кыпӧԁчісны Паріжнысӧ віԇны ԋемечјас боԍтӧмыԍ, ловнысӧ шуісны пуктыны коԍ вылын. Прансузса буржуаԅіја мыјӧн аԁԇіс уҗалыԍ јӧзлыԍ кыпӧԁчӧм ӧружјӧјасӧн — јона повԅіс. Повԅіс сіјӧ влаԍт мырԃԃӧмыԍ. Бурҗык-пӧ ӧтувтчыны ԋемечјаскӧԁ. Сіԇі і кутісны најӧ вӧчны. Ӧԁјӧнҗыка ԋемечјаслыԍ мір кутісны корны. Временнӧј Правіԏеԉство кутіс арестујтавны уҗалыԍјасӧс, суԃітны, лыјлыны, быԏԏӧ најӧ ԋемечјас-ԁор олӧны, еԍкӧ аԍныс гуԍӧԋікӧн јанварса 28 лунӧ-ԋін мір гіжӧмаӧԍ. Сеԍԍа зев зіԉа кутісны чукӧртны Учреԃіԏеԉнӧј собраԋԋӧ мӧԁ карӧ, Версаԉӧ. Паріжӧ полісны чукӧртчыны. Учреԃіԏеԉнӧј Собраԋԋӧ пырыԍ-пыр-жӧ кутіс Паріжса уҗалыԍӧс быԁ-ног ԇескӧԁны, гаԅетјас тупкавны, паԏерајасыԍ вӧтлавны мынтыԍтӧмла. Сеԍԍа март 17 лунӧ кӧсјісны став јӧзыслыԍ мырԃԃавны ӧружіјӧ, нуны пушкајас. Секі паріжса уҗалыԍ јӧз аԁԇісны коԁі вӧлӧма налӧн врагыс, кыпӧԁчісны вермаԍны буржуаԅіјакӧԁ. Аԍнысӧ шуісны коммунаӧн. Быԁлаыԍ кутісны чуксавны уҗалыԍ јӧзӧс ӧтувтчыны і шыблавны буржуаԅіјаӧс. Лӧԍӧԁіс војска ас јӧзыԍ, ԍетіс суԁӧ Учреԃ. собраԋԋӧ, бӧр паԏерајас ԍеталіс јӧзлы, уҗјӧзјас кусӧԁаліс, вічкоӧс јукіс госуԁарствоыԍ, ембурсӧ налыԍ боԍталіс.
Версаԉса Правіԏеԉство ӧтлааԍіс тӧрытја врагыскӧԁ, ԋемечса правіԏеԉствокӧԁ. Ӧтвылыԍ гӧгӧртісны Паріжӧс 142 ԍурс салԁат кык правіԏеԉстволӧн, уԍкӧԁчісны Паріж вылӧ. Паріжса уҗалыԍ јӧз меԁ бӧрја лов петтӧԇныс воԇсаԍісны. Став нывбабаыс щӧщ, веԍіг чеԉаԃныс боԍтԍісны пощны туј, кыскалӧны мыј вермӧны пощан торјас, мытчӧны порок, пуԉа, ԁојмӧмјасӧс ԁӧԅӧрітӧны, пошта новлӧԁлӧны.
Мајса 21 лунӧ пырісны буржуј војскајас і уԍкӧԁчісны ыщкыны, шырны јӧзӧс. Шуӧны, ԋекор-на-пӧ абу вӧвлӧма сещӧм страԍтыс, сіԇі јӧзӧс віалӧмыс. Ԁыр-пӧ Ԍена јуас ваыс, тујјасыс гӧрԁӧн олӧма вірысла. Ӧԏікӧн, чукӧрӧн лыјлӧмаӧԍ јӧзсӧ. Керкајасыԍ коԁӧс аԁԇӧмаӧԍ, віалӧмаӧԍ: пӧрыԍӧс, томӧс, уԅіг костіныс, чеԉаԃӧс ӧшіԋјасӧԁ кокјасӧԁныс шыблалӧмаӧԍ. Ԁыр вір тыра гујасын ԁа канавајасын тупԉаԍісны нывбабалӧн ԁа чеԉаԃлӧн шојјас. Сеԍԍа сы бӧрын суԁӧн кутісны лыјлыны. Клаԁбішще ԁорас лыјлӧмаӧԍ і ӧԏілаӧ гуавлӧмаӧԍ кык ԍурсыԍ унҗыкӧс. Прантсузскӧј буржуаԅіја ӧнӧԇ ез леԇ уҗалыԍ јӧзӧс сетчӧ памјаԏԋік сувтӧԁны. Сӧмын быԁ во сетчӧ волӧны најӧс каԅтывны уҗалыԍ јӧз. Куш Паріжас-пӧ вӧлі секі віӧмаӧԍ 20.000 морт. 48 ԍурсӧс пԉенӧ боԍтлӧмаӧԍ, сетыԍ коԁӧс ԏурмајасын сіԍталӧмаӧԍ, коԁӧс лыјлӧмаӧԍ. Чеԉаԃјасӧс вӧлӧм котӧртны щӧктасны ԁа котӧртіг-костіныс лыјӧны. Во-мӧԁ суԃітӧм ԁа лыјлӧм Коммунарјасӧс муні Паріжын.
Важ коми гижӧд