ПРАԄԊІКЈАС
Важ јӧз ез тӧԁлыны мыј-вӧсна каԁјасыс (тулысыс, гожӧмыс, арыс, тӧлыс) вежлаԍӧ, мыј-вӧсна пыр ӧԏі каԁӧ тулысыс волывлӧ, шонԁіыс ловԅӧԁлӧ мусӧ. Шонԁісӧ лыԃԃісны најӧ јенмӧн. Најӧ чајтлісны шонԁісӧ тӧв-кежас кувлӧмӧн, тулыснас бӧр ловԅӧмӧн, і аскӧԁыс быԁӧнӧс щӧщ ловԅӧԁӧмӧн.
Шонԁі јен вӧлі налӧн бур јен, быԁӧнӧс раԃејтӧ, југыԁ, шоныԁ, ԋаԋ ԍетӧ, быԁтор быԁтӧ. Быԁ пӧлӧс јӧз ас-ногӧн і ԋімтылісны шонԁі јеннысӧ: Оԅірісӧн, коԁ Мітраӧн, коԁ Аԁоԋісӧн, Ԃіоԋісӧн іԉі Бахусӧн. Ставныс најӧ віԍтавлісны ӧԏі тор асланыс јенјас-јылыԍ, быԏԏӧ ставныслӧн ӧԏі јен, сӧмын уна пӧлӧс ԋіма. Быԁӧнлӧн јенныс вывті бур, быԁӧнӧс раԃејтӧ, ачыс җынвыјӧ морт, чужӧма зев сӧстӧм нывԍаԋ, јен баԏԍаԋ. Чужӧма кӧнкӧ зев ылын вӧрын, ԉібӧ ваын, гӧраын, му пыщкын гуын.
Быԁ пӧлӧс јӧзлӧн тајӧ јен чужан праԅԋікныс ӧԏі каԁӧ лӧԍалӧма, ԃекаб тӧлыԍ помын іԉі јанварын; секі бурӧщ лунјас ԋужавны кутӧны, быԏԏӧ шонԁіыс ловԅӧ.
Јегіпԏана шонԁі јенлыԍ чужӧм празнујтлісны јанварса 6-ӧԁ лунӧ. Меԁ воԇԇа кріԍԏіана рӧштволун празнујтлісны јанварса 6-ӧԁ лунӧ-жӧ, ԃекабса 25 лунӧ најӧ празнујтлісны Мітра јенлы. Сеԍԍа најӧ ӧтлаалісны сіјӧ кык праԅԋіксӧ і шуісны рӧштволун празнујтны ԃекабса 25-ԁ лунӧ.
Быԁ пӧлӧс јӧзлӧн Шонԁі јен овлӧма му вылын јӧз костын, кулӧма јӧзӧс спаԍітӧм-куԅа, віӧмӧн (ԉок јӧз вілӧмаӧԍ). Сеԍԍа сіјӧ бӧр ловԅӧма, кајӧма јенежӧ. Сы-вӧсна быԁ јӧз асԍыныс јеннысӧ шуӧны спаԍіԏеԉӧн.
Шонԁі јенлыԍ ловԅан лунсӧ празнујтӧны тулысын, сылы спаԍітӧм-пыԃԃіыс вајӧны вӧлі жертва. Меԁ ԁона жертва вӧлі лыԃԃыԍԍӧ ԋаԋ ԁа вінограԁ. Вінограԁыԍ-пӧ артмӧ шонԁі-коԃ пӧԍ, вір-коԃ гӧрԁ віна. Сіјӧс быԁтігас-пӧ шонԁі јен аԍсӧ ԇоԋнас сетчӧ пуктӧма. Ԋаԋ-пӧ сылӧн јај, віна вір. Сіјӧ кіԍтӧма вірсӧ јӧз грек-куԅа.
Сіјӧ тувсов праԅԋікас жертвеԋік вылын сотлісны шепјас, пӧжалӧм ԋаԋ, кіԍкалісны віна. Быԁ јурбітыԍ пӧттӧԇ ԋаԋ ԍојас, коԁԇытӧԇ віна јуас. Јурбітыԍјас вічкоаныс вӧлі уԍтӧԇ јуасны, сы-куԅа коԁ-ԍурӧ асԍыныс јеннысӧ шулісны коԁалан јенмӧн (Бахус, Ԃіоԋіс).
Та-кынԇі нӧшта вӧлі быԁӧн вајӧны јенлы жертваӧ кущӧмкӧ пемӧсӧс: ыж ԉібӧ кӧза.
Сеԍԍа ԁырӧн коԁалан праԅԋікјасыԁ быріны. Жретсјасыс-попјасыс кутісны јурбітыԍлыԍ вајӧм вінасӧ ԁа ԋаԋсӧ аслыныс боԍтны, гортаныс нуны. Ескыԍјаслы (верујтыԍјаслы) сӧмын вінаӧн кӧтӧԁӧм ԋаԋ торјас ԍетавны кутісны, јӧз кутісны ескыны (верітны) вічко служба-ԁырјі-пӧ ԋаԋ ԁа віна пӧрӧны јајӧ ԁа вірӧ. Ԇік-жӧ таԇі ескісны меԁ воԇԇа кріԍԏіана. Налӧн Крістосыԁ ԁа мукӧԁ јӧзлӧн Шонԁі Јенмыс ԇік ӧткоԃ вӧлӧма. Кріԍԏіаналӧн војԁӧр јенныс вӧлі шонԁі-жӧ, сіјӧн і ӧткоԃ налы кажітчӧ Шонԁіыԁ ԁа Крістосныс. Сӧмын најӧ јенныслыԍ ԋімнысӧ вежісны.
Паскаыԁ, ыҗыԁлуныԁ — јевреј праԅԋік (паска кывјыс јевреј кыв).
Сіјӧ луннас најӧ јегіпетса пԉеныԍ мезмӧмаӧс.
Боԍтам мукӧԁ вічко праԅԋікјас: Іванлун, Јогорејлун ԁа мукӧԁӧс. Ԋекоԁ огӧј тӧԁӧ мыјла сіјӧ лунјассӧ праԅԋічајтам, каԅтылам. Мыј-нӧ најӧ міјанлы віԍталӧны, мыј бур ԍетлӧмаӧԍ најӧ јӧзыслы? Веԍіг-ӧԁ ԋемтор. Гашкӧ абу і вӧвлӧмаӧԍ сещӧм ԋіма јӧзыс, праԅԋікјасыс. Мі сіԇі-ԋін велалӧмаӧԍ, вічко празнујтӧ-ԁа мі щӧщ ԍӧԁас празнујтам. Колӧ-жӧ-ӧԁ коркӧ суртӧ ԁа вінатӧ јуны, мӧԁа-мӧԁ орԁаԁ ветлӧԁлыны. Поп-ԃак празнујтӧны ԁокоԁ воӧм-понԁа. Налы кымын уна вічко праԅԋік — сымын бур, сымын најӧ озырмӧны.
Сеԍԍа боԍтамӧј ӧніја праԅԋікјас ԁа віԁлаламӧј, најӧ мыј віԍталӧны ԁа ԍетӧны міјанлы.
Окԏабса праԅԋік, выԉ ногӧн Нојабса 7-ӧԁ лун. 1918 воын сіјӧ луннас рочмуса уҗалыԍ јӧз, міјан-коԃ-жӧ гӧԉ јӧз, мырԃԃісны озыр јӧз кіыԍ, сар кіыԍ, влаԍт. Сеԍԍа лӧԍӧԁісны „Сӧветвлаԍт“, уҗалыԍ јӧзлӧн ԁа креԍԏанајаслӧн влаԍт лоі. Быԁ јӧз тӧжԁыԍӧ ас вӧсна. Војԁӧр влаԍтыс вӧлі озыр јӧз кіын, секі озыр јӧз-вӧсна і тӧжԁыԍіс влаԍтыԁ, ӧні уҗалыԍа-креԍԏана кіын лоі влаԍтыԁ. Сіԇкӧ ӧніја влаԍт тӧжԁыԍӧ уҗалыԍ јӧз-вӧсна. Креԍԏаналы, уҗалыԍ јӧзлы меԁ ыҗыԁ праԅԋікыс колӧ лоны Нојабса 7 лун. Сіјӧ луныс меԁԍа уна бур, ԋімкоԃ, ԁолыԁ ԍетіс міјанлы. Сіјӧ лунԍаԋыс олӧм ԇікӧԇ бурлаԋ вежԍіс уҗалыԍ јӧзлӧн, ԉоклаԋ озыр јӧзлӧн. Нӧшта-ԋін уна бур ԍетіс Окԏаб праԅԋік нывбабалы, быԁ ас кывја посԋі јӧзлы. Сетчӧԇ нывбабаӧс морттујӧ закон ез пуктыв, сы бӧрын нывбаба закон воԇын ӧткоԃ лоі мужікјаскӧԁ. Ічӧԏік мӧԁ кыла јӧзӧс вӧлі роч озыр јӧзса влаԍт јона кеԇовтӧ, ез леԇлы веԍіг ас кывјӧн ԍорԋітны, велӧԁчыны еԍкӧ кыԍ-ԋін-ԁа, сіјӧ сы-понԁа, меԁ оз гӧгӧрвоны асԍыныс олӧмсӧ, оз ԍуԍмыны мӧԁ кыла јӧзыс. Ӧні асланым влаԍт быԁ-пӧлӧс кыла јӧзлы леԇӧ велӧԁчыны, гіжны аслас кывјӧн, меԁ ӧԁјӧнҗыка сещӧм пемыԁ јӧзыс верміс југԁыны, ԍуԍмыны, јонмыны. Сіјӧн тајӧ праԅԋікыс міјан, коԋӧр јӧзлӧн ловԅан лунным, ыҗыԁлун. Јона і колӧ каԅтывны, ԋімкоԃаԍны, празнујтны, коԁі кыԇі кужас. Таыԍ ыҗыԁ праԅԋік міјанлы оз тӧр.
Сарӧс шыбытан лун бара-жӧ міјан праԅԋік. Важ-ногӧн сіјӧ вӧлі певраԉ тӧлыԍын сіԇі і шуԍӧ „Певраԉса ревоԉутсіја“. Выԉ-ногӧн празнујтам сіјӧ лунсӧ мартса 12 лунӧ.
