КОМІ ОБЛАԌТ

1921 воԍаԋ воԍԍіс Комі автономіја облаԍт. Мыј-нӧ сіјӧ автономіјаыс лоӧ? Автономіја — асногӧн, ас вежӧрӧн олӧм. Мыјла-нӧ Комі облаԍтсӧ воԍтісны, ԁа автономіјасӧ ԍетісны?

Војԁӧр, сар-ԁырјі, роч чіновԋікјас, роч озырјас кеԇовтлісны мукӧԁ ԍорԋіа јӧзӧс, мырԍывлісны пӧртны најӧс рочӧ. Меԁым пемыԁ јӧз кывзіс сарӧс, важ правіԏеԉство повԅӧԁліс најӧс јенјасӧн ԁа віԇіс пемыԁӧн, ез леԇ велӧԁчыны. Коԁ-ԍурӧ-кӧ вӧлі вермасны велӧԁчыны — еновтасны ас јӧзсӧ, чужан мусӧ, мунасны гырыԍ карјасӧ. Комі му боԍтԍӧԁны вӧлі ԋекоԁлы. Комі муын тырыс ем озырлуныс, ԁа сіјӧс перјынысӧ Комі јӧз ез кужны. Важ правіԏеԉство быԁ во нуіс Комі муыԍ бура уна ԍурс кер, воԇӧссӧ ԋекущӧм бур ез вӧчлы.

Сӧвет-влаԍт мӧԁ-ног вӧчӧ. Сіјӧ шуӧ: ме пӧ ԍета тіјанлы автономіја. Ті-пӧ велӧԁчӧј, ԁа озырлунтӧ му пыщԍыныԁ перјыны кутӧј, асԍыныԁ ембуртӧ соԁтӧј, олӧмнытӧ лӧԍӧԁӧј. Ме-пӧ тіјанлы отсавны кута боԍтԍынысӧ.

Кущӧм-нӧ міјан озырлуныс ем: 1) Кӧрт руԁа — Гам ԁорын кыклаын, Зӧвԍӧртын, Ыҗыԁвіԇын (Віԍерын), Кажімын, Ԋувчімын, Морԁінын, Лопыԁінын; 2) Ԍвіԋеч — Ылыч вылын (Печераын); 3) Ыргӧн руԁа — Іԅва-јылын, Немԁін сајын; 4) Зарԋі — Зулӧб јоԉын (Віԍерын), Немԁін ԁорын; 5) графіт — Ылыч вылын; 6) ізшом (каменный уголь) — Јемва вылын, Зулӧб јоԉ вылын (Віԍерын), Савајаг ԁорын (Печераын), Віԍерын; 7) ԋерп — Укваын; 8) асфаԉт — Іԅва-јылын; 9) колчеԁан — Абјачојын, Віԍерын; Ыбын; 10) іԅвеԍԏ — Іԅва-јылын, Ԋобԁін ԉеԍԋічествоын, Мырпона-ыбын, Аныбын; 11) аԉебастр — Помӧсԁінын; 12) фосфорит — Каргортын, Појолын; 13) краска — Віԅін вылын; 14) тӧчіла — Щугур ԁорын, Вашка вылын; 15) сов — Ԍереговын, Укваын.

Сеԍԍа Комі муын ем уна вӧр-ва, трунԁа, ԅверјас, пӧткајас.

Мукӧԁлаын-кӧ вӧлі тамынԁа озырлуныс, важӧн-ԋін еԍкӧ ветлісны кӧрттујјас, щыналісны пабрік-завоԁјас. Куԅаӧн і міјан щынавны кутасны, сӧмын сетчӧԇ ылын-на. Сек-кежлӧ ковмас уна велӧԁчӧм морт: інжеԋерјас, ԏекԋікјас, мукӧԁ пӧлӧс. Најӧс ковмас ӧніԍаԋ-жӧ велӧԁны боԍтԍыны.

Комі му зев ыҗыԁ, сӧмын олыԍыс еща: унҗык местаыс ԋур, овнысӧ оз поԅ. Украінаын быԁ верст вылын 66 олыԍ, міјанын быԁ віт верстын 4 олыԍ.

Меԁым петкӧԁлыны, кущӧм ыҗыԁ Комі му ԁа кущӧм еща олыԍ јӧзыԍ ԁорыԍ, гіжам мукӧԁ респубԉікајаслыԍ ԁа Облаԍтјаслыԍ ыжԁасӧ ԁа јӧз лыԁсӧ.

Кущӧм јӧз Роч Феԃераԏіва Респубԉікаын олӧны автономіјаӧн, паԍкыԁ-ӧ налӧн муыс ԁа уна-ӧ јӧзыс.

	Паԍкыԁ-ӧ муыс. (кв. верст лыԁ).	Уна-ӧ јӧзыс.	1 кв. верст вылӧ уна-ӧ воӧ морт.
Рочјас (39 губерԋа, Ԁон обл., 3 губ. Вој Кавказын) ....	2903491	65751898	22,3
Украіԋечјас(9 губ.) ....	392645	26001802	66
Белоруссјас ....	52398	1634223	31
Уԁморт (воԏак) ....	25430	686049	27
Комі ....	240884	201190	0,8
Калмык ....	86943	126256	1,5
Марі (Черемис) ....	13581	300069	22
Чуваш ....	15111	758161	50
Башкір ....	90945	1268192	14
Татар ....	58415	2852185	48
Крым ....	33881	761600	22
Горетс ....	39189	808480	20
Ԁагестан ....	30902	798181	26
Кіргіз ....	1898198	5058553	2,6
Туркестан ....	12?9168	7201551	5,5
Корел ....	65000	144392	2
Волга ԁорса ԋемеч ....	17275	454368	27

Сеԍԍа ӧтлаавлам мукӧԁ госуԁарствојаскӧԁ:

	Ыжԁа. (ԍурс кв. верст).	Олыԍ лыԁ.	Быԁ верст вылын олыԍ лыԁ.
Комі му ....	240	200000	0,8
Ітаԉіја ....	287	35000000	132
Гермаԋіја ....	541	65000000	128
Прантсіја ....	536	40000000	83
Беԉгіја ....	90	7500000	273
Черногоріја ....	9	425000	54

Комі муыԁ ыҗԁанас Гермаԋіја җын ыжԁа, Беԉгіјаыԍ пӧԍԏі кујім-мынԁа ыҗыԁ, Черногоріјаыԍ 27-мынԁа ыҗыԁ, олыԍ лыԁыс Черногоріјаын ԁорыԍ кык-мынԁа еща, Беԉгіјаын ԁорыԍ 37-мынԁа еща, Гермаԋіјаын ԁорыԍ 325-мынԁа еща.

Комі Облаԍтын віт кар: Сыктывԁін, Віԅін, Јемԁін, Кулӧмԁін ԁа Іԅва. Карувјас (ујезԁјас) ԋоԉ: Віԅін, Јемԁін, Кулӧмԁін ԁа Іԅва. Вӧлӧԍтув — 95. Кӧԅајство — 38856. Олыԍ — 201190; мужчіна — 96441, ныв-баба — 104749.

	Вӧлӧԍт ԋімјас.	Кымын верст ујезԁнӧј карӧԇ.	Кымын верст Областнӧј карӧԇ.	Олыԍ лыԁ.	Мужчінајас.	Ныв-бабајас.	Кӧԅајство лыԁ.
Віԅін карув.		—	—	73868	35552	38316	13901
1	Віԅін	—	93	4888	2442	2446	885
2	Ԅеԉеԋеч	118	25	3168	1528	1640	693
3	Слӧбӧԁа	108	15	1340	683	657	261
4	Кӧԇвыв	93	—	3392	1619	1773	716
5	Сыктывԁін кар	93	—	3203	1575	1628	449
6	Выԉгорт	87	6	3728	1842	1886	749
7	Ԍоԍка	78	20	1971	962	1009	396
8	Ԋувчім завоԁ	61	35	654	321	333	122
9	Пажга	55	38	4272	2079	2193	894
10	Ыб	41	52	4484	2116	2368	904
11	Межаԁор	20	73	2073	995	1078	428
12	Чуклӧм	35	85	1465	679	786	288
13	Волԍа	16	82	3524	1631	1893	710
14	Појол	16	109	3552	1692	1860	613
15	Палауз	46	139	1521	706	815	290
16	Гріва	93	186	1425	664	761	264
17	Ужга	103	196	1207	558	649	215
18	Којгорт	114	207	2378	1150	1228	442
19	Кажым завоԁ	147	240	1147	556	591	228
20	Кібра	27	120	3965	1870	2095	738
21	Паспоруб	93	186	3872	1814	2058	665
22	Чітајево	86	179	1527	724	803	274
23	Абјачој	108	201	3439	1658	1781	582
24	Черныш	122	215	1125	545	580	199
25	Ношуԉ	132	225	3538	1723	1815	668
26	Ԉетка	204	297	2374	1190	1184	458
27	Лојма (Ԉој)	100	203	3293	1583	1710	538
28	Верколуԅје	200	293	1343	647	696	232
Јемԁін карув.		—	—	47333	22533	24800	9402
1	Зӧвԍерт	55	141	2682	1256	1426	564
2	Гам	45	131	1929	921	1008	383
3	Ајкатыла	24	110	5286	2540	2746	1083
4	Час	45	41	1623	775	848	334
5	От	10	76	6048	2846	3202	1232
6	Прокопјевка	48	?	2388	1174	1214	468
7	Паԉ	30	57	3432	1645	1787	722
8	Ԍерегово-Горск.	21	107	1192	596	596	239
9	Ыб	6	92	808	383	425	167
10	Јемԁін	—	86	2438	1173	1265	481
11	Турја	85	171	2535	1221	1314	527
12	Оԋежјӧ	78	164	1238	586	652	248
13	Ԍӧԍка	69	155	1424	666	758	273
14	Кԋажпогост	55	141	1753	855	898	361
16	Ԍерегов	21	107	1095	454	641	196
16	Јовкӧҗ	366	452	1471	686	785	270
17	Вашка пӧгӧст	327	413	2888	1392	1496	564
18	Ԍоԉԁін	195	281	1199	559	640	222
19	Кослан	179	265	1758	835	923	312
20	Јӧртымԁін	249	335	2163	1013	1150	408
21	Слӧбӧԁа	239	325	1983	957	1026	348
Кулӧмԁін карув.		—	—	55308	26678	28630	11007
1	Віԅабӧж	152	24	1617	776	841	337
2	Кӧрткерӧс	132	44	1435	669	766	296
3	Маҗа	140	39	1389	648	741	313
4	Позты	162	74	1041	492	549	226
5	Морԁін	198	110	2078	100	1077	434
6	Пезмӧг	124	52	1653	786	867	333
7	Важкурја	112	64	1347	656	691	275
8	Ԋобԁін	99	77	1883	879	1004	367
9	Шојнаты	85	91	1751	812	939	366
10	Ыҗыԁвіԇ	107	116	1812	887	925	352
11	Віԍер	126	135	1941	953	988	337
12	Оԁыб	164	173	1481	710	771	273
13	Вомын	76	101	1202	554	648	224
14	Пӧԃԃеԉнӧј	64	112	2352	1154	1198	456
15	Аныб	45	131	1065	499	566	182
16	Руч	33	143	2743	1373	1370	499
17	Ԃереваннӧј	23	153	2198	1049	1149	426
18	Кулӧмԁін	—	176	4941	2416	2525	961
19	Воч	70	246	1460	694	766	297
20	Керчомја	34	210	3175	1527	1648	685
21	Немԁін	74	250	2892	1389	1503	704
22	Мыс	94	270	1931	895	1036	342
23	Пожӧг	52	228	2343	1144	1199	430
24	Помӧсԁін	78	254	4114	1987	2127	717
25	Іԅвајыв	188	364	710	339	371	113
26	Мылԁін	212	388	2578	1305	1273	531
27	Щугырԁін	500	676	1141	551	590	273
28	Савајаг	359	535	1035	533	502	258
Іԅва карув.		—	—	24681	11678	13003	4546
1	Уктавом	220	434	723	361	362	136
2	Кеԁвавом	120	534	1374	647	727	284
3	Куԉім	20	634	614	279	335	124
4	Гам	7	647	1114	527	587	202
5	Мокчој	4	658	1879	892	987	375
6	Букур	5	659	1019	460	559	190
7	Ыб	8	662	2020	948	1072	375
8	Іԅва	—	654	2300	1044	1256	436
9	Краснӧјбор	47	701	2295	1084	1211	408
10	Галпі	54	708	1630	788	842	289
11	Щеԉԉајур	51	705	1341	640	701	225
12	Ԋашабӧж	97	751	721	357	364	145
13	Кыԇкар	115	769	996	489	507	192
14	Кіпіјова	137	791	1266	624	642	195
15	Усвавом	318	972	1253	594	659	233
16	Колва	327	981	679	298	351	120
17	Бӧлбан	533	1187	1464	698	766	208
18	Лыжавом	398	1052	735	363	372	136
19	Кӧжва	435	1089	1288	585	703	273

Чужӧм, кулӧм, гӧтраԍӧм Комі Облаԍтын ӧԏі воӧн.

Карувјас.	Гӧтраԍӧм лыԁ.	Бӧр торјӧԁчӧм.	Чужыԍ.		Кулыԍ.		На пыщкыԍ арӧсыԍ посԋі чел.		Быԁ во соԁӧм.		Олыԍ лыԁ.
			Ԃеԏіна.	Ныв.	Муж.	Нывбаба.	Ԃет.	Ныв.	Муж.	Нывбаба.
Віԅін	738	74	975	984	660	604	287	253	315	380	35552	38316
Кулӧмԁін	594	71	841	794	563	546	237	214	278	248	26678	28630
Јемԁін	583	92	969	875	580	555	252	228	389	320	22533	24800
Іԅва	325	29	501	446	282	236	116	88	219	210	11678	13003
Ставыс	2240	266	3286	3099	2085	1941	892	783	1201	1158	96441	104749

Быԁ 1000 морт вылӧ.

Карувјас.	Гӧтраԍӧм.	Бӧр торјӧԁчӧм.	Чужыԍ.	Кулыԍ.	Кулыԍ пыщкас арӧсыԍ посԋі чеԉаԃ.	Јӧз соԁӧм.
Віԅін	10 (1%)	1 (0,1%)	26 (2,6%)	17 (1,7%)	7 (0,7%)	9 (0,9%)
Кулӧмԁін	10 (1%)	1 (0,1%)	29 (2,9%)	20 (2%)	8 (0,8%)	9 (0,9%)
Јемԁін	12 (1,2%)	2 (0,2%)	38 (3,8%)	24 (2,4%)	10 (1%)	14 (1,4%)
Іԅва	13 (1,3%)	1 (0,1%)	37 (3,7%)	20 (2%) 8	(0,8%)	17 (1,7%)
Облаԍт-паԍта	11 (1,1%)	1,2 (0,12%)	32 (3,2%)	20 (2%)	8 (0,8%)	12 (1,2%)

Уна-ӧ Комі муын віԇӧны скӧт:

Карувјас.	Вӧв.	Мӧс.	Ыж.	Кӧза.	Порԍ.	Кӧр.
Віԅін	13127	28915	18373	92	399	—
Јемԁін	7922	10675	11974	10	31	—
Кулӧмԁін	8984	15081	11525	3	296	—
Іԅва	4833	12564	6125	3	6	148131
Ставыс	34866	67235	47997	108	732	148131
Быԁ ԍо морт вылӧ	17	33	23	0,05	0,36	73