КЫԆІ СӦВЕТ-ВЛАԌТ ОТСАЛӦ НЫВ-БАБАЛЫ

Ԃеревԋаын креԍԏана гӧтраԍӧны ԁонтӧм уҗалыԍӧс вајӧм-куԅа. Гӧтраԍан-кӧ оз-ԋін ков сеԍԍа уҗалыԍӧс меԁавны. Ԇоԋвіԇа том ічмоԋ быԁ-тор керӧ: вурӧ, вӧчӧ, іԁраԍӧ, му-віԇ уҗалӧ, пачвоԇ ԁорын пуӧ-пӧжалӧ, ԁон оз кор, оз нораԍ, ԃівја. Секі сіјӧ колан тор быԁӧнлы. Мыјӧн-тај ԍӧкыԁ олӧмысла вошӧ сылӧн ԇоԋвіԇалуныс, мустӧммас, ковтӧммас мужікыслы, ԍемјаыслы. Тащӧм олӧмсӧ ныв-бабалы лӧԍӧԁлісны сар-ԁырԍа законјас вічкокӧԁ.

Вічкоын веԋчајтчігӧн лыԃԃӧны вӧлі: «гӧтыр-пӧ меԁ полас аслас верӧсыԍ“ (жена да боится своего мужа). Сіјӧ заповеԃ-куԅа гӧтыр вӧлі аԍсӧ улӧ пуктӧ верӧс-ԁорԍыс. Верӧс вермӧ вӧлі гӧтырӧс быԁ ног нарԏітны, нӧјтны. Воԇԇа закон вӧлі омӧԉа ԁорјӧ ныв-бабаӧс.

Ревоԉутсіјаӧԇ ныв-кӧ вӧлі кага вајас, мыжмас јӧз воԇын, закон воԇын ԁа вічко воԇын ӧтнасӧн, мужікӧс оз веԍіг каԅтыштлыны. Поп кагалы пуктас меԁ міԍтӧм ԋімсӧ: Пуԁ, Ԁаԁӧ, Ӧстап. Сеԍԍа нем-чӧжыс, коԋӧрјас, јӧз ԍерам тујын оласны. Еԍкӧ-ӧԁ кагаыԁ абу-жӧ сетыԍ мыжа-ԁа. Законыԁ вӧлі оз ԍет сещӧм кагајасыԁлы ов-ԋі, віч-ԋі. Сіјӧ-пӧ чурка (незаконнорожденный), закон-пӧ сылы абу щӧктӧма чужны. Мыјла-пӧ законлыԍ јуаԍтӧг лыԍтӧма чужны.

Тајӧ ревоԉутсіјаӧԇ кымын ныв-бабалыԍ немпомсӧ җеԋмӧԁлісны, шуԁтӧм олӧмнысӧ кусӧԁлісны ԉок вежӧрттӧм мужікјасныс. Јукԍыны вӧлі оз поԅ-а. Мунӧмыԁ-кӧ верӧссајӧ — ов, ен лыԍт шыаԍны, воԇсаԍны, меԁ тенӧ віԉӧԁӧны, јірӧны. Пышјан-кӧ вӧлі, тенӧ бӧр закон-ԍерԏі мужікыԁ вермӧ вајӧԁны.

Ныв-бабаӧс воԇԇа законыԁ веԍіг-ԋін ез морт тујӧ пуктыв: ныв-ԁырјіыԁ баԏ-мамлӧн те, верӧссајӧ мунан — лоан мужіклӧн. Ныв-бабалӧн веԍіг овыԁ абу аслас, пыр јӧзлӧн. Ӧні-на-ӧԁ чеԉаԃтӧ мам овнаԁ-кӧ шуан ԍераласны.

Окԏабрса ревоԉутсіја бӧрын, ԃекабр тӧлыԍын, 18 лунӧ 1917 воын, Сӧвет-влаԍт вӧԉіԍԏі мезԁіс ԁом-помыԍ ныв-бабаӧс. Шуіс: „ԋекущӧм веԋічајтчӧм-пӧ оз ков мунігӧн-вајігӧн, сӧмын-пӧ колӧ гіжԍыны“. Ӧні гӧтраԍны, верӧссајӧ мунны оз ков вічко, колӧ сӧмын Ісполкомын гіжԍыны кыкнанныслы бур вӧԉаыԍ. (Ісполкомын гіжԍытӧг мунӧм-вајӧм оз ло законнӧј.)

Гіжԍӧм бӧрын ӧні-на мукӧԁ веԋічајтчӧны вічкоын, оз вермыны-на важ ылавлӧмԍыс мезԁыԍны. Сещӧмјаслы јурвемӧԇыс, ԍӧлӧмӧԇныс јіҗӧма попјаслӧн велӧԁӧмыс. Гіжԍігӧн Сӧвет-влаԍт оз ылӧԁлы, вічко-моз, ныв-бабаӧс мужікԍыс повны. Сені жӧԋіка-ԋевеста ԇік ӧткоԃӧԍ, ӧтыжԁаӧԍ закон воԇын. Ԋекоԁ најӧс оз вермы мырԁӧн гіжӧԁны, гӧтравны. Гозја вермӧны ӧԏі овӧн гіжԍыны, вермӧ ічмоԋ асԍыс овсӧ коԉӧԁны. Чеԉаԃлы кӧԏ коԁныс асԍыныс овнысӧ вермӧны ԍетны. Ӧні поԅӧ пырыԍ-пыр јукԍыны гозја кост олӧм-кӧ торкԍас, оз-кӧ кутны лӧԍавны мӧԁа-мӧԁкӧԁ. Сӧмын мун Нароԁнӧј Суԃԃа ԁінӧ, віԍтав лӧԍыԁтӧм олӧмтӧ, јукԍыны кӧсјӧмтӧ. Нароԁнӧј Суԁ регыԁӧн і јукас. Гӧтыр-кӧ воштӧма асԍыс ԇоԋвіԇалунсӧ, ем-кӧ чеԉаԃ — Суԁ перјас мужікԍаԋ ӧтувја ем-бурсӧ, щӧктас мужікӧс чеԉаԃсӧ верԁны-паԍтӧԁны. Јукԍігӧн-кӧ чеԉаԃ-вӧсна венԅӧм лоӧ, Суԁ гӧгӧр арталас ԁа коԁ орԁас лӧԍыԁҗык овны чеԉаԃлы, сылы і ԍетас.

Сӧвет-влаԍт оз щӧкты мырԁӧн быԁӧнӧс гіжԍыны: окота-кӧ гіжԍы, абу-кӧ — ен. Сылы чеԉаԃыс ставыс ӧткоԃ. Чужас-кӧ кага гіжԍытӧм мамлӧн, сіјӧ віԍталӧм, інԁӧм-ԍерԏі гіжӧны баԏсӧ, щӧктӧны сіјӧс отсавны мамыслы быԁтыны кагасӧ. Сещӧм ныв-бабалы колӧ кујім тӧлыԍ војԁӧр віԍтавны кагалыԍ баԏсӧ Ісполкомӧ. Ісполком ыстӧ сылы воԇвыв гіжӧԁ. Сіјӧ-кӧ кык вежон коԉтӧԇ оз соԍԍы, баԏӧн і гіжӧны.

Вермас ԃерт баԏӧн гіжӧм морт соԍԍыны сіјӧ ныв-бабакӧԁ олӧмыԍ. Секі суԁӧ ԍетӧны. Суԁ јуаԍас јӧзлыԍ: каԅавлісны-ӧ налыԍ щӧщ олӧм, уԅлывлӧм. Сеԍԍа јӧз віԍталӧм-ԍерԏі і суԃітас.

Со-ӧԁ, комі аԋјасӧј, кущӧм ыҗыԁ бур тіјанлы Сӧвет-влаԍт вӧчіс. Ныв-бабалыԍ ԁорӧм кі-коксӧ мезԁіс, мужікјаскӧԁ ӧткоԃаліс, морт-пыԃԃі кутіс пуктыны. Сӧвет-влаԍт ныв-бабалы унҗык бурсӧ вӧчіс мужікјаслы ԁорыԍ-на. Сіјӧн еԍкӧ колӧ ныв-бабалы — Сӧвет-влаԍт берԁас ԍӧлӧмыԍ кутчіԍны. Сӧмын-тај пемыԁлуныс ԍојӧ: асԍыныс бур вӧчыԍсӧ, мезԁыԍсӧ, отсалыԍсӧ, кокԋӧԁыԍсӧ гӧгӧрвотӧм ныв-бабајасыԁ мукӧԁ-ԁырјі віԁӧны, омӧԉтӧны.

Комі аԋӧј, мыјӧн тенаԁ ічӧԏіка ԍінмыԁ воԍԍыштас, каԅалан Сӧвет-влаԍтлыԍ бур вӧчӧмсӧ, віԁӧм-пыԃԃі понԁан ошкыны сіјӧс.