ԈЕԊІН ԀА ԂІРІЖАБԈ
— Віԁчыԍлам, кор міјан лоӧны асланым ԃіріжабԉјас.
Тајӧ пророческӧј кывјассӧ віԍталіс Ԉеԋін мекӧԁ ԍорԋітігӧн 16 во сајын. Зев јона тӧԁ вылӧ уԍісны меным тајӧ кывјасыс Ԉеԋінлӧн Окԏабрскӧј поԉе вылын „Граф Цеппеԉін“ ԃіріжабԉ воігӧн.
Јона ԍӧлӧмыԍ ме мӧвпалі тајӧ кывјассӧ Іԉԉічлыԍ, ӧԁ „Цеппеԉінлӧн“ воӧмыс вӧлі петкӧԁлӧ сӧветскӧј ԃіріжабԉјас вӧчавны завоԃітӧмсӧ, а сіјӧ Ԉеԋінлыԍ заветсӧ олӧмӧ пӧртны завоԃітчӧм.
Бурещ ӧні, кор мі боԍтԍім-ԋін ԃіріжабԉјассӧ вӧчавны, бур віԍтавны, кӧԏ җеԋыԃіка сы јылыԍ, кущӧм обстојаԏеԉствојас ԁырјі тајӧ кывјассӧ віԍталіс Іԉԉіч. 1914-ӧԁ воԍа август. Імперіаԉіԍԏіческӧј војна завоԃітчіс. Мувылыԍ став јӧзјассӧ мӧԁӧԁісны вір кіԍтан тыш вылӧ. Мӧԁ Інԏернаціоналлӧн јурнуӧԁыԍјасыс іԅмеԋітісны. Шовіԋізм ԁа патріоԏіческӧј коԉмӧм шымыртіс ставсӧ. Ез вермыны зумыԁа сулавны коԁԍурӧ і міјан пыщкыԍ. Чајтан быԏԏӧ став ревоԉуціоннӧјыс, ставмувывса ԁа роԍԍіјаса проԉетаріатӧн ԁас војасӧн ԍӧкыԁ чорыԁ вермаԍӧмӧн перјӧмторјыс вошіс.
Сетчӧ-жӧ сеԍԍа боԉшевікјаслы воіс ԍӧкыԁ јуӧр: Ԉеԋінӧс Гаԉіціјаын арестујтӧмаӧԍ. Ԉок ԁумјас ԍојӧны, јірӧны міјанӧс. Ставным мӧвпалам сы јылыԍ, Ԉеԋін јылыԍ. Пуктыԍԍӧ став выныс, меԁ еԍкӧ мезԁыны Ԉеԋінӧс. Коркӧ воіс бур јуӧр: Ԉеԋінӧс леԇӧмаӧԍ ԁа сіјӧ мунӧма Бернӧ (Швејцаріјаӧ).
А кымынкӧ лун мыԍԏі міјанлы, секі Лозаннаын олыԍјаслы, воісны знамеԋітӧј ԏеԅісјас војналы паныԁ мунӧм јылыԍ. Гіжӧма сіјӧ ԏеԅісјассӧ Наԃежԁа Констаԋԏіновна кіӧн.
Пемыԁ вој пыщкын быԏԏӧ југыԁ кыа міјанлы вӧліны сіјӧ ԏеԅісјасыс.
Ԉеԋін преԁаԏеԉјасӧс кԉејмітӧ позорӧн. Ԉеԋін чуксалӧ тышӧ. Ԉеԋін шыӧԁчӧ став странајасса проԉетаріат берԁӧ, меԁ најӧ веԍкӧԁасны ӧружіјӧсӧ асланыс буржуазнӧј правіԏеԉствојас вылӧ.
Јона ԍӧлӧмыԍ лыԃԃам тајӧ ԏеԅісјассӧ. Мыј ез-на ставыс вош, мыј Ԉеԋін міјанкӧԁ, рабочӧј класскӧԁ — тајӧ мӧвпыс кыпӧԁӧ міјанӧс ԁа быԁӧн міјан пыщкыԍ ԁаԍ пыр-жӧ уԍкӧԁчыны тыш вылӧ. Кӧсјам регыԁҗык аԁԇӧԁчывны Іԉԉічкӧԁ, ԍорԋітыштны сыкӧԁ асланым положеԋԋӧ јылыԍ, ԏеԅісыԍ мукӧԁ пунктјассӧ бура гӧгӧрбок тӧԁмавны.
Ԍеԋԏабр 9-ԁ лунӧ ме ԁа нӧшта кык јорт лозанскӧј ԍекціјаыԍ воім Бернӧ. Мунім Шкловскӧј јорт паԏераӧ, сетыԍ чајтім аԁԇыны Ԉеԋінӧс. Ег суӧ сіјӧс ԁа шуім віԁчыԍыштны.
Віԁчіԍам. Звонок. Шкловскіјлӧн чеԉаԃыс котӧртісны воԍтыны ӧԇӧссӧ ԁа пыр-жӧ кыліс ԍорԋі шыыс Іԉԉічлӧн ԁа чеԉаԃлӧн чоԉԅӧмыс. Мі ӧԁјӧҗык мунім каԉіԁорас Ԉеԋін ԁінӧ, кіаԍім-зԁоровајтчім ԁа пырім вежӧсас.
Міјан воӧмыԍ кущӧмкӧ ыҗыԁтор вылӧ поԁозреԋԋӧ, буракӧ, лоі ԁа ӧԁјӧ јуаліс:
— Но, віԍталӧј, мыј тіјанӧс татчӧԇыс вајӧԁіс?
Сіјӧ вӧлі зев боԁрӧј, еԋергічнӧј, чужӧмвылас ԁолыԁ.
Ме шуі:
— Воім тіјанкӧԁ аԁԇӧԁчывны.
— І ставыс? — шуіс Ԉеԋін, быԏԏӧ ԋеԁовоԉнӧј.
Секі ме соԁті.
— Ег сӧмын аԁԇӧԁчывны, щӧщ і ԏеԅісјас јывԍыԁ ԍорԋітны.
— А вот сіјӧ мӧԁ ԃелӧ. Сіјӧ бур. Жаԉ, мыј тӧрыт ті ен вӧлӧ. Міјан вӧлі ԏеԅісјас куԅа ԍорԋі, ԁа тӧрыт рыт-жӧ Самојлов муніс накӧԁ Роԍԍіјаӧ.
Секі-жӧ віԍталіс Шкловскӧј јортлы, меԁым сіјӧ-жӧ рытнас ԍекціја чукӧртіс.
Сіјӧ-жӧ луннас, 7 час рытын, мі чукӧртчім Ԉенгассштраԍԍе уԉіч вылын ічӧԏік кафеын. Вӧліны: Ԉеԋін, Наԃежԁа Констаԋԏіновна, Шкловскіј, Ԅіна Корнбԉум, Ԁ. З. Шкловскаја ԁа мі, лозансајас.
— Но, віԍталӧј, — шуіс Ԉеԋін.
Мԋеԋԋӧјас вежлаԍӧм бӧрын, боԍті ме кыв ԍіԅімӧԁ пунктын ӧԏі положеԋԋӧ куԅа, кӧні завоԃітчанінас прібԉіԅіԏеԉнӧ віԍталӧма став војујтыԍ арміјајас окопјасӧ војналы паныԁа ԉістовкајас разӧԁӧм јылыԍ. (Тајӧ ԏеԅісјассӧ меԁвојԁӧр пубԉікујтӧма вӧлі Ԉеԋін сочіԋеԋԋӧ XVIII томын „Европаса војнаын ревоԉуціоннӧј соціал-ԃемократјаслӧн могјасыс“, сӧмын тајӧ кывјасыс сені ез вӧвны). Ме чајта вӧлі, мыј міјан условіјӧјасын сіјӧс пракԏіческі оз поԅ нуӧԁнысӧ, ԁа ԍералӧмӧн шуі: „Вот еԍкӧ вӧліны-кӧ міјан асланым ԃіріжабԉјас, ԋемецјаслӧн моз, секі еԍкӧ мі окопјастӧ тыртім ԉістовкајасӧн. А сытӧг тајӧ сӧмын фантаԅіја“.
Секі Влаԃімір Іԉԉіч кіјассӧ ԇептас ԍујӧмӧн вӧлі ветлӧԁлӧ кафе жыр куԅаыс ԁа тајӧ кывјас вылас шпыԋмуніс.
Менам тајӧ шуӧм вылӧ сіјӧ ԋемтор ез шу, ԁа ме чајті, мыј сіјӧ менԍым кывјассӧ ез і пыԃԃі пуктыв.
Вочакывтӧ сіјӧ меным віԇіс, сӧмын тӧлыԍ мыԍԏі вӧԉіԍԏі.
Окԏабр 11 лунӧ Ԉеԋін воіс Лозаннаӧ, меԁым гуԍӧԋік пырны војна јылыԍ Пԉехановӧн вӧчӧм ԁоклаԁ вылӧ, коԁӧс вӧлі вӧчӧны меԋшевікјас на ԁума војтырлы. Сыкӧԁ воісны Ԅіновјев, Інеса Арманԁ, Крыԉенко, Шкловскіј ԁа Роԅміровіч.
Ԉеԋін щӧктӧм ԍерԏі мі вокзалԍаԋыс муналім разӧԁчӧмӧн, меԁ ез гӧгӧрвоны случајнӧ паныԁ ԍурны вермыԍ меԋшевікјас: сіјӧ віԁчіԍӧ вӧлі, меԁым Пԉеханов ез кывлы сіјӧ воӧм јылыԍ ԁа ԁоклаԁԍыс ез ӧткажітчы.
Ме муні Ԉеԋінкӧԁ ӧтлаын. Сіјӧ јона мӧвпалӧ. Буракӧ, Пԉехановкӧԁ паныԁ ԍурӧԁчӧмыԁ волнујтӧ сіјӧс.
Мыјкӧ ԁыра мыԍԏі ме орӧԁі шыԋітӧвлуннымӧс, јуалі:
— Јуӧртлісны ез тіјанлы, Роԍԍіјаын ԏеԅісјастӧ пӧлучітӧм јылыԍ?
Ԉеԋін шуіс:
— Ԁа, Стокгоԉмыԍ јуӧртісны, мыј ԏеԅісјас пӧлучітӧмаӧԍ Піԏірын, — ԁа ԋем віԁчіԍтӧг меным шуіс:
— А тӧԁанныԁ, ме сіјӧ местасӧ кіріті. Сіјӧ тајӧс шуіс, быԏԏӧ панӧм ԍорԋісӧ воԇӧ ԋужӧԁӧм моз. Ме пыр і каԅалі, мыј тајӧ віԍталӧ ԏеԅісјас 7-ӧԁ пункт јылыԍ менам возражеԋԋӧ куԅа, коԁӧс ме віԍталі тӧлыԍ сајын Бернын.
Ԉеԋін віԇӧԁліс ме вылӧ, веԍкыԁ ԍінсӧ чіткыртӧма ԁа ԍерамбанӧн соԁтіс:
— Збыԉ віԁчыԍам, кор міјан лоӧны асланым ԃіріжабԉјас.
Тајӧ кывјасыс јона пукԍісны менам памеԏӧ.
Ӧні, кор мӧвпалан та јылыԍ, тыԁалӧ, мыј веԍіг сіјӧ ужаснӧј каԁас Ԉеԋін геԋіаԉнӧј јурнас щук тӧԁіс, мыј імперіаԉіԍԏіческӧј војна пӧрас гражԁанскӧј војнаӧ; мыј проԉетаріат вермас; мыј влаԍт лоас боԉшевікјас кіын ԁа секі міјан лоӧны асланым ԃіріжабԉјас.
Ԉеԋінлӧн пророчествоыс збыԉміс.
Мі боԍтԍім вӧчавны асԍыным ԃіріжабԉјас ԁа регыԁ Сӧветјаслӧн страна вывті кутасны лебавны гігантјас, јітасны Сӧвет сојузыԍ ылын, бокысса местајасӧс.
Ԉеԋін кулӧмлы 7 во тырігӧн^Стаԏԏасӧ вӧлі леԇӧма „Правԁа“ гаԅетын 1931-ӧԁ воԍа јанвар 28 лунӧ./^, ԃіріжабԉјас вӧчӧм куԅа ԃекаԁа ԁырјі ԁа Ԉеԋінӧн 16 во сајын тајӧ кывјассӧ шуӧм куԅа, тајӧ заветсӧ олӧмӧ пӧртӧм могыԍ міјанлы колӧ боԍтны лӧԍӧԁны гігантјаслыԍ Ԉеԋін ԋіма ескаԁра.
Тајӧ чукӧстчӧмнас ме шыӧԁча міјан Сојузын воԇмӧстчыԍ рабочӧј-уԁарԋікјас ԁінӧ, ԁа креԍԏана-колхозԋікјас ԁінӧ, меԁвојԁӧр Мӧскуаса ԁа Ԉеԋінграԁса проԉетаріат ԁінӧ, гӧрԁзнамјаа ԉеԋінскӧј комсомол ԁінӧ, сылӧн меԁвылысса орган ВЛКСМ IX сјезԁ пырыс, важ поԁпоԉщікјас ԁінӧ — Ԉеԋін сораԏԋікјас ԁінӧ, важԍа боԉшевікјас обществоӧ, ԁа щӧкта уԁарнӧја боԍтԍыны чукӧртны ԍӧм ԃіріжабԉјаслыԍ Ԉеԋін ԋіма ескаԁра вӧчан фонԁӧ.
