КЫԆІ КОЛХОԄԊІКЛЫ СӦСТӦММӦԀНЫ, ПЕԈКӦԀНЫ ОЛАН КЕРКА
ӦТУВЈА ОВМӦС ПЫР ОЛАННОГ ВЕЖԌӦ
Сӧвет Сојуз паԍта вежԍӧ ԍіктса овмӧс, креԍԏаналӧн оланногыс (бытыс). Унҗык і унҗык креԍԏана ӧтувтчалӧны колхозјасӧ. Колхоз лыԁ луныԍ-лунӧ соԁӧ. Ӧні ем-ԋін уна ԍурс колхоз.
Колхозјасаԁ кутісны ӧтувтчавны став уҗалыԍ креԍԏанаыс ез сӧмын торја ԍіктјасыԍ, веԍіг торја быԁса рајонјасыԍ, округјасыԍ, облаԍтјасыԍ ԁа крајјасыԍ.
Ӧтувтчытӧм креԍԏаԋін ԁа креԍԏаԋін-колхоԅԋік мӧԁа-мӧԁԍыс јона торјалӧны.
Колхозјасын вежԍӧ ԇікӧԇ, выԉ ногӧн течԍӧ оз сӧмын овмӧсыс, но і креԍԏаԋінлӧн оланногыс. Колхозас пырӧм бӧрын креԍԏаԋін воԇӧ сувтӧны зев уна выԉторјас. Сылы лоӧ велӧԁчыны выԉ ногӧн уҗавны му, велӧԁчыны уҗавны тракторӧн ԁа мувіԇ уҗалан сложнӧј машінајасӧн, перјыны ԍам наука велӧԁӧм ԍерԏі нуӧԁны овмӧс, бурмӧԁны скӧт, гортса пӧткајас, с. в.
Тајӧ еща-на. Сылы колӧ велӧԁчыны вӧчны аслас војԁӧрја посԋі керка-картајас пыԃԃі гырыԍ керкајас, гырыԍ картајас, склаԁјас, коԋушԋајас ԁа мукӧԁтор. Ӧтувја овмӧсыԁ быԁ бокԍаԋ колӧ лоны бурҗыкӧн ӧтувтчытӧм креԍԏаԋін овмӧсјас ԁорыԍ.
І тајӧ-на јешщӧ абу ставыс.
Колхоԅԋікыԁ оз сӧмын бурмӧԁ овмӧссӧ, сіјӧ щӧщ вежӧ асԍыс оланногсӧ, ԍемја пыщса, гортса олӧмсӧ.
Выԉ овмӧс лӧԍӧԁігӧн щӧщ сылы колӧ лӧԍӧԁны выԉ, куԉтураа оланног.
Важ омӧԉік оланногԍаԋ колхоԅԋіклы колӧ вуҗны выԉ, куԉтурнӧј, ԇоԋвіԇаа оланногӧ.
Колхозјас выԉ ԍікт вӧсна, сӧстӧм, ԇоԋвіԇаа ԁа куԉтурнӧј ԍікт вӧсна вермаԍӧмын воԇмӧстчыԍјас. Сывӧсна колхозјаслы регыԁҗыкӧн колӧ лоны быԁ бокԍаԋ воԇынҗык котыртчытӧм креԍԏана ԁорыԍ, налы оз сӧмын ков овмӧссӧ ԉучкі нуӧԁӧм бокԍаԋ петкӧԁлыны бур прімер, но і петкӧԁлыны кыԇі бура лӧԍӧԁны выԉ оланног. Со кущӧмӧн колӧ лоны колхозјасыԁлы. Кущӧм колхоз ез-на во та выјӧԇ, колӧ зіԉны воштыԍны. Колхозӧ пырӧм бӧрын креԍԏаԋінлы важ пӧԉјас ԁырԍа тујтӧм гӧрсӧ ԁа щынаԍан сартассӧ шыбытӧмӧн колӧ еновтчыны важ ковтӧм ԉок оланногԍыс, а меԁвојԁӧр — кутчіԍны бурмӧԁны ԁа сӧстӧммӧԁны гортса олӧмсӧ.
Меԁым ԇоԋвіԇаа ԁа куԉтурнӧј олӧм лоі, меԁвојԁӧр колӧ сӧстӧма віԇны асԍыс оланінсӧ.
Колхоԅԋіклы овны пеԉка ԁа куԉтурнӧја колӧ оз сӧмын ас понԁаыс ԁа ас ԍемја понԁаыс, а став коԉԉекԏівыс вӧсна. Колхоԅԋіклы колӧ тӧԁны — сылӧн бура олӧмыс колхоз бура олӧм сајас, а ԇоԋвіԇалуныс — став коԉԉекԏів ԇоԋвіԇалун сајас. Колхоԅԋіклӧн-кӧ ԍемјаыс віԍмас, сіјӧ-ԋін кучкӧ ӧтувја овмӧсыслы.
Сіԇ-кӧ, быԁ колхоԅԋіклы став вынԍыс колӧ зіԉны лӧԍӧԁны куԉтурнӧј ԁа ԇоԋвіԇаа оланног. Меԁвојԁӧр пеԉка ԁа сӧстӧма віԇны оланінсӧ.
Олӧм ԁа ԁурк оланін чужтӧ быԁ ԍікас віԍӧмјассӧ. Сіԇ-кӧ, керка пыщкӧссӧ, гӧгӧрсӧ-і, колӧ бура пеԉкӧԁны.
Абу став колхозас оланінјасыс ӧткоԃӧԍ. Емӧԍ — олӧны ӧтувја гырыԍ југыԁ керкајасын, а унҗык колхозас-на јешщӧ сещӧм оланінјассӧ стрӧітны ез вермыны, сені колхоԅԋікјас важ олан інјасас-на олӧны.
Ԃерт ӧтувја оланінјасаԁ бурҗык. Ӧтув ыҗыԁ керкаын ԍојны, песлаԍны-коԍтыԍны, уԅлыны, курӧгјасӧс віԇны, емӧԍ торја жырјас. Сывӧсна ӧтувја оланінтӧ кокԋіԁҗык пеԉкӧԁны. Колхозјасыԁлы татчӧ і колӧ рымаԍны, меԁым зіԉҗыка уҗалӧмӧн вӧчны ыҗыԁ, југыԁ, шоныԁ ԁа сӧстӧм оланін.
Сӧмын ӧні унҗык колхозас-на уҗалыԍјасыс, колхоԅԋікјасыс, олӧны асланыс важ керкајасас. Сіԇ-кӧ, быԁ колхоԅԋіклӧн мог — мыј верман сӧстӧммӧԁны асԍыныс оланінсӧ.
Віԇӧԁлам ӧні, мыјӧн омӧԉ вӧлі міјан важ оланінјасным, ԁа кыԇі сіјӧс бурмӧԁны, меԁым ӧтувтчӧм бӧрын олӧмыс лоі сӧстӧм.
МЫЈӦН ОМӦԈӦԌ ВАЖ КРЕԌԎАНА КЕРКАЈАС.
Міјан шӧркоԃԃем креԍԏаԋінлӧн, а меԁԍа-ԋін гӧԉјаслӧн, керкајасыс ічӧтӧԍ, ԁуркӧԍ, лаԁтӧмӧԍ. Пыран тӧлын сещӧм керкааԁ ԁа ныраԁ ԉок ԁук чаткӧ. Варуа, керка пеԉӧсјасыс ватлалӧны. Ӧшіԋ ворјасас тырыс чӧжԍӧма ва. Сещӧм щыкԍӧм сынӧԁа керкаын олігӧн јона омӧԉтчӧ мортлӧн ԇоԋвіԇалуныс.
Сынӧԁыԁ јона колантор мортлы. Сӧстӧм сынӧԁ мортлы колӧ ԍојан-јуан коԃа-жӧ.
Омӧԉа тӧлӧԁӧм керкајасын олыԍ-уҗалыԍјас пыр бԉеԁӧԍ, еща віраӧԍ, унаӧн віԍӧны чакоткаӧн. Ԁурк сынӧԁын олігӧн оз вермыны бура быԁмыны ԁа сӧвмыны ԋі кага, ԋі пемӧс, ԋі быԁмӧгјас. Став ловјаыс сӧстӧм сынӧԁтӧгыԁ коԍмӧны, чікыртчӧны.
Быԁӧн тӧԁӧны — ԋаԋтӧг ԁа ватӧг овны он вермы. Сы вӧсна і тӧжԁыԍӧны воԇвыв заптыны ԋаԋ ԁа ва. Сещӧма-жӧ колӧ тӧжԁыԍны і оланінын сӧстӧм сынӧԁ вӧсна. Сӧмын та куԅа креԍԏанаыԁ пӧшԏі оз і мӧвпыштлыны.
Мыј вӧсна щыкӧ сынӧԁыс креԍԏана керкаын? Ԇескыԁ, ічӧт керкаын ԁа нӧшта тӧлӧԁтӧг куш олыԍјас лолалӧмыс вӧсна-ԋін сынӧԁыс щыкӧ, олыԍјасыслы оз тырмы сӧстӧм сынӧԁыс.
Тӧлын уна јӧза собраԋԋӧјас ԁырјі, рыт пукігјасын керкаас веԍіг лолавнытӧ лоӧ ԍӧкыԁ, јурыԁ коԉмӧ, ԍӧлӧм тіпкӧм ӧԁԇӧ. Унаыԍ ещавірајас јурсаԃсӧ воштӧны, уԍӧны обморокӧ.
Сіԇ-кӧ, уна јӧз лолалан керкаын сынӧԁыс щыкԍӧ, лоӧ ԍӧкыԁ лолавнытӧ.
Сынӧԁыԁ креԍԏана керкајасын оз сӧмын лолалӧм вӧсна щык. Сынӧԁ і щыкӧ ԋајтыԍ ԁа бусыԍ. Ԋајтсӧ керкаас, посвоԇас пыртӧны ывлаԍаԋ кокјаснас. Ԋајтас шоныԁ керкаын регыԁ коԍмӧ, пӧрӧ бусӧ, бусыс кыпӧԁчӧ сынӧԁӧ, пукԍӧ ԍтенјасӧ, җаҗјас, кӧлујјас вылӧ.
Керка сынӧԁын бусыԁ пыр ем. Віԇӧԁлӧј, кор шонԁіыс коԉтаӧн-моз ӧшіԋ пыр пырӧ керкаӧ, сені бусыс тыԁалӧ ԁа быԏтӧ кымӧр моз сіјӧ ԁовјалӧ, кӧԏ чер ӧшӧԁ.
Буса сынӧԁын лолалігӧн бусыс веԍкалӧ ԁа пукԍӧ лолалан горшӧ, тыӧ. Сыыԍ кынԇі, буса сынӧԁӧн тыӧ пырӧны віԍӧм чужтыԍјас, мікробјас. Щӧкыԁа морт віԍмӧ чакоткаӧн (туберкуԉезӧн).
Меԁ-ԋін уна бусыԁ овлӧ сещӧм керкајасын, кӧні вӧчӧны кустара уҗјас. Кущӧмкӧ грезԁјасын, шуам, вӧчӧны пу ԁозјас, печканјас, паԋјас, чӧрсјас; мукӧԁлаын вӧчӧны кӧрта кӧлујјас: пуртјас, томанјас, вілкајас, с. в. Којмӧԁлаын вӧчӧны сынанјас, ԋоԉӧԁлаын — гынԁыԍӧны. Мукӧԁ округјасын ԁа рајонјасын став креԍԏанаыс сещӧм кустара ужјас ужалӧны ԍемјаыскӧԁ олан керкаын. Сещӧм керкајасас сынӧԁыс пыр тырӧма бусӧн, а мукӧԁ ԁырјі кіслотајасԍыс ԁа краскајасԍыс лыбӧны јаԁа рујас.
Јона щыкӧԁӧны керка сынӧԁӧс ԋајт кӧлујјас, ԁӧрӧм-гачјас, кӧмјас, ԍӧԁаԍӧм кага рузумјас, воԉӧсјас, ԋајт ԁозјас, помӧјјас ԁа быԁ ԍікас шыбласјас.
Ԁӧрӧм-гачӧ новлігӧныс кутчіԍӧ ԋылӧм, ԋајт, бус. Ԋајтԍӧм ԁа ԋылӧма ԁӧрӧмԍаԋ, оланінаԁ віԇігӧныԁ, сіԇ-жӧ щыкӧ сынӧԁыс.
Јешщӧ јонҗыка сынӧԁыԁ щыкӧ ԋајт кага рузумјасыԍ, воԉӧсјасыԍ-ԁа. Креԍԏаԋін керкааԁ пыран-ԁа, ԁук ԍерԏіыс і тӧԁан, ем абу сылӧн ічӧт кага. Кагаа керкааԁ сынӧԁыс ԁурк, пыр і ныраԁ чаткас кага рузум ԁукӧн.
Унҗык гӧԉ ԁа шӧркоԃԃем креԍԏаналӧн керкајасыс ӧԏі жырјаӧԍ, ԁај сіјӧ тырӧма ыҗыԁ пачнас, быԁԍікас кӧлујнас-ԁа. Сещӧм ԇоԉа керкаын і олӧ ԍемја, мукӧԁ ԁырјіыс 8–10 мортӧԇ. Шоч керкаыԍ он аԁԇы потан. Сені-жӧ пеԉӧсас ва тыра пеԉса; лӧкаԋ, помӧј ԁоз, јӧв гырԋічјас. Щӧкыԁа керкаас віԇӧны быԁԍікас пріпассӧ — пыԅ, шыԁӧсјас, картупеԉ ԁа мукӧԁ пуктасјас.
Кӧԇыԁјас ԁырјі керкаӧ пыртӧны веԍіг пемӧсјасӧс: кукаԋ, баԉа, порԍпіјан, с. в. Најӧ леԇӧны сетчӧ асмогсӧ, ԁуркԍӧԁӧны, щыкӧԁӧны сынӧԁсӧ. Пемӧсјас керкааԁ віԇігӧныԁ керкатӧ пеԉкӧԁны ԁа сӧстӧма віԇны он вермы; он вермы сӧстӧммӧԁны сынӧԁсӧ. Сещӧм керкаын регыԁ верман воштыны ԇоԋвіԇалунтӧ.
Керка пыщса сынӧԁ јона щыкӧ пачԍаԋ. Ԍојанјас пуігӧн ԁа ԋаԋ пӧжалігӧн пачыԍ петӧ ԍојан ԁукыс. Торјӧн-ԋін омӧԉ, кор кущӧмкӧ ԍојан пачаԁ пуԅас ԉібӧ кыскігас пачас кіԍкаԍас. Кіԍԍӧм ԍојаныс пачас сотчӧ, сотчӧм ԁукыс, чаԁыс, бара-жӧ керкаӧ петӧ. А сещӧм чаԁа сынӧԁыԁ зев ԉок.
Олан керка пачын ԍојан тыра ԁа ва тыра гырԋічјас ԁа чугунјас віԇӧмла, керкаын сынӧԁыс пыр ва руа, меԁԍа-ԋін тӧлын. Сіԇсӧ, віԇӧԁігӧн быԏтӧ оз тӧԁчы, кор воԍтан керка ӧԇӧстӧ ԁа пырас ывлаыԍ керкаас кӧԇыԁ сынӧԁыс, секі ԍінмыԁлы тӧԁчӧ быԁӧн сынӧԁын сукмӧм ва руыс.
Керкаын ва руыс нӧшта-ԋін уна чукӧрмӧ песлаԍігјасын, новлан кӧлуј керкаын коԍтігӧн, кӧтаԍӧм кага рузумјас, улӧсјас коԍтігӧн, паччӧр вылын ԋамӧԁјас, гынкӧмјас коԍтігӧн.
Ва руа сынӧԁысла керка ԍтенјасыс ԁа јіркыс ватлалӧны, бакшаԍӧны. Ванас бусыс ԋајтԍӧ.
Креԍԏана керкајасын тӧвнас щӧкыԁа коԉмывлан. Коԉмӧм вӧсна веԍіг кулӧны. Коԉмӧмыс лоӧ со кыԇі: мортлы вір пыщкас веԍкалӧ коԉмӧԁан газ, угарнӧј газӧн шуԍӧ. Сіјӧ газыс артмӧ пачсӧ вајмытӧԇыс, шомас лӧз бі быртӧԇыс пӧԁлалӧм вӧсна. Лӧз біа-на-кӧ пачас ӧгырыс, секі пӧԁлавны пачтӧ оз-на поԅ.
Коԉмӧм мортлӧн јона јурыс віԍӧ, сіјӧс шогӧԁӧ, восӧԁӧ. Јона коԉмӧмла веԍіг кулӧмӧԇ волывлӧны, ԉібӧ ԁыр кежлӧ торкԍылӧ ԇоԋвіԇалуныс.
Щӧкыԁа коԉмалӧм вӧсна морт лоӧ еща віра, вірсӧнјасыс (ԋервјасыс) щыкԍӧны.
Уна креԍԏана керкаын оз тырмы лунја југыԁыс. Креԍԏаналӧн керкаыс пемыԁ, ӧшіԋјассӧ посԋіӧс вӧчалӧны-ԁа, сеԍԍа унҗыкыԍсӧ ӧԏі банас ӧшіԋјасыс. Сывӧсна шонԁі југыԁыс ӧтар бокԍаԋ і сӧмын пырӧ. А војбана ӧшіԋӧԁыԁ шонԁіыс оз і пырав.
Меԁеща лунјугыԁыс креԍԏана керкаӧ веԍкалӧ тӧвнас, ӧшіԋ ԍԏеклӧјас кыза јіԅӧмысла.
Керка пыщкын меԁ вӧлі југыԁ. Мортлы југыԁыԁ ԍојан ԁа сынӧԁ коԃа-жӧ колӧ. Југыԁтӧг ԇоԋвіԇалун-ԋі, олӧмыс-ԋі оз вермы лоны. Веԍіг быԁмӧгјас југыԁтӧг кулӧны. Кӧԇаԁ-кӧ пемыԁінӧ кущӧмкӧ кӧјԁыс, сіјӧ оз чуж, кӧԏ і чужас, пыр-жӧ бӧр кулас. Ԃерт, шуам, картупеԉ гуын віԇігӧн нырԍалӧ, но-ӧԁ сіјӧ јеҗыԁ нырјасыс ԋӧԏі абу быԁмӧг коԃӧԍ.
Југыԁ тырмытӧмыс понԁа сіԇ-жӧ уԍӧ ԇоԋвіԇалуныс і мортлӧн, торјӧн-ԋін посԋі чеԉаԃлӧн. Пемыԁ керкаын олігӧн чеԉаԃ быԁмӧны бԉеԁӧԍ, омӧԉӧԍ, гуын картупеԉ нырјас коԃыԁӧԍ-жӧ.
Пемыԁ ԁа ва руа керкаын олігӧн чеԉаԃлӧн щӧкыԁа овлӧ рахіт (лыјасыс ԋебԅӧны, чукыԉтчӧны).
Колӧ југыԁҗык біӧн овны і рытын. Меԁ-ԋін омӧԉ сартаса біӧн овны. Сіјӧ југыԁсӧ еща ԍетӧ, а щыныс ԁа ӧгырыс сыыԍ зев уна. Сіјӧ щыкӧԁӧ сынӧԁсӧ, ԍојӧ ԍінјастӧ ԁа тыјастӧ віԍмӧԁӧ. Сартас ԁорԍыԁ бурҗык овны лампаӧн. Сӧмын і сетыԍ-на саа щыныԁ петӧ ԁа сынӧԁаԁ ԁук леԇӧ. Меԁбур лоӧ еԉектрічество. Сомын сіјӧ јона на еща ԍіктын ем.
Наԍекомӧјјасӧс колӧ віјавны керкаыԍ. Ԍіктаԁ пӧшԏі быԁ креԍԏана керкаын олӧны тӧрӧканјас, гутјас, луԁікјас, пыщјас.
Тӧрӧканыԍ оз і мынлыны унҗык креԍԏана керкаас. Оз-пӧ-тај јона ӧбӧԃітчыны тӧрӧканјасыԁ, — јешщӧ шуасны олыԍјасыс. А збыԉыԍсӧ еԍкӧ тӧрӧканјасыԁ зев ыҗыԁ ԉоктор вӧчӧны: ԍојӧны, щыкӧԁӧны ԋаԋтӧ ԁа мукӧԁ ԍојанторјас, ԉакӧԍтӧны керка ԍтенјас, пӧтӧлӧк, пач, ԍојан-јуан ԁозјас. А војнаԁ і морттӧ на најӧ куртчалӧны. Тӧрӧкан куртчалӧмԍыс јај вылын лоӧны гӧрԁ пјатнајас. Сеԍԍа-ӧԁ і уԅнытӧ бура оз леԇны куртчалігас.
Гутјас тӧрӧканјас ԁорԍыԁ-ԋін ԉокӧԍ.
Гутјас щӧкыԁа пукԍывлӧны кујӧԁ вылӧ, морт асмог вылӧ ԁа ԉакԍӧмнас пырӧны керкаӧ. Керкаын најӧ пукԍӧны мортјас вылӧ, ԋаԋ вылӧ ԁа мукӧԁлаӧ. Сіԇі гутјас мортӧс ԁа ԍојанјас ԉакӧԍтӧны, ԋајтӧԍтӧны, пыртлӧны керкаӧ віԍӧмјас.
Гут пыр вуҗӧ брушнӧј ԏіф, вірӧн мыԏітӧм ԁа уна мукӧԁ пӧлӧс віԍӧмјас.
Меԁјона ӧбӧԃітӧны мортӧс тојјас, пыщјас ԁа луԁікјас.
Сӧмын тајӧјас оз быԁ керкаын овны. Олӧны најӧ ԇескыԁ, ԁурк ԁа буса керкајасын. Сӧстӧм, пеԉк креԍԏана керкајасын, кӧні щӧкыԁҗыка мыԍкавлӧны җоҗсӧ, пеԉкӧԁлӧны гӧгӧрбок бусԍыс, вежлавлӧны ԁӧрӧм-гачсӧ ԁа уԅлан кӧлујсӧ — сені тајӧ вреԁнӧј олыԍјасыс абуӧԍ.
Став параԅітјас пыщԍыс меԁԉокыс тојјас. Најӧ оз сӧмын куртчавны мортӧс, но новлӧԁлӧны сыпнӧј ԁа возвратнӧј ԏіф.
Кӧні абу тојыс, сені абуӧԍ тащӧм віԍӧмјасыԁ.
КЫԆІ БУРМӦԀНЫ, СӦСТӦММӦԀНЫ КЕРКА ПЫЩКӦС.
Креԍԏанакӧԁ-кӧ кутан ԍорԋітны, кыԇі лӧԍӧԁны куԉтурнӧја, бура оланногсӧ, кыԇі колӧ віԇны керка пыщсӧ, коԁі ԍурӧ шуасны:
— Ставыс еԍкӧ сіјӧ бур, сӧмын міјан зев ԍӧкыԁ сіјӧс олӧмас вајӧԁны. Карын — мӧԁ ԍорԋі. Сені поԅӧ пеԉкӧԁчынытӧ, поԅӧ сӧстӧма овны. Сені-ӧԁ абу скӧтыԁ, абу скӧт картајасыԁ, уԉічјас вылаԁ абу ԋајт-і. Сеԍԍа і керкајассӧ мӧԁногӧн вӧчӧма. Олӧны гажа жырја керкајасын. Кукԋаас пуԍӧны-пӧжаԍӧны, мыԍкаԍӧны. А міјан ԍіктын — ставыс ӧԏілаын, ӧԏілаын олӧны, пӧжаԍӧны, сені-жӧ песлаԍӧны, сетчӧ-жӧ тӧвнас і скӧтсӧ ԁа курӧгјассӧ пыртӧны. Тащӧм керкааԁ он вермы сӧстӧма овны.
Ԃерт, ԍӧкыԁ пеԉкӧԁны тащӧм керкатӧ. Сӧмын і тані поԅӧ лӧԍӧԁны бурҗык ԇоԋвіԇаа условіјӧјас.
Ӧтувја овмӧс вылӧ вуҗӧм јона кокԋӧԁӧ тајӧ могсӧ.
Ӧԁ креԍԏана керкаын меԁыҗыԁ тырмытӧмторјыс — сіјӧ омӧԉ, ԍӧкыԁ сынӧԁ. Сіԇ-кӧ быԁ олан керка пыщкыԍ меԁвојԁӧр колӧ сынӧԁсӧ бурмӧԁны, меԁ вӧлі сӧстӧм ԍвежӧј, ԇоԋвіԇаа сынӧԁ.
Кыԇі сіјӧс вӧчнысӧ?
Меԁвојԁӧр колӧ тӧжԁыԍны керка пыщкӧстӧ ывласа сынӧԁӧн тӧлӧԁыштавлыны. Кӧԏ кущӧм-ԋін пеԉк керкаыԁ, а сынӧԁыԁ мортјас лолалӧмӧн ԁа керка пыщса быԁԍама руалӧмјасӧн век-ԋін щыкӧ. Сы понԁа колӧ щӧкыԁа тӧлӧԁлывлыны оланінтӧ тӧлын і гожӧмын.
Быԁ олан керкаын колӧ лоны форточка. Шоч керкаын ԍіктаԁ ем форточкаыԁ. А абу-ӧԁ еԍкӧ і ԍӧкыԁ ӧшіԋаԁ форточкатӧ вӧчыштны. Быԁ колхоԅԋіклы колӧ зіԉны форточка вӧчӧм вӧсна. Меԁбур вӧчны форточкатӧ ӧшіԋӧ.
Форточкатӧ колӧ воԍтывлыны унҗыкыԍ луннас. Торјӧн-ԋін колӧ воԍтывлыны форточкатӧ асывнас, секі керка пыщса сынӧԁыс вој бӧраԁ јона ԁука-ԁа. Сіԇ-жӧ колӧ воԍтывлыны форточкатӧ і рытын, уԅны воԁтӧԇ ԁа лунын керка пеԉкӧԁіг-чышкігјас кежлӧ.
Јона бур ічӧԏіка воԍтӧм форточкатӧ коԉыштны војбыԁ кежлӧ, меԁ кӧԏ і кӧԇыԁ ывлаыс. Мукӧԁ странајасын (шуам, Амерікаын) — унаӧн уԅӧны воԍса форточкаӧн тӧлын і гожӧмын — во чӧж. Сыпонԁа сеԍԍа сені ещаҗыкӧн і чакотканаԁ віԍӧны, керка пыщса сӧстӧм сынӧԁ вӧсна тӧжԁыԍтӧмінјасын ԁорыԍ.
Меԁым форточкаԍаԋыс оз боԍт прӧстуԁа, колӧ, ԃерт віԁчіԍыштны сыыԍ. Кор воԍса форточка, секі оз ков воԍсӧн віԇны ӧԇӧс, меԁ керка пырыс толыс ез ветлы. Оз ков форточка воԇын пукавны пӧԍалігјасӧн, шуам, щај јуігӧн, ԍӧкыԁ уҗ бӧрын-ԁа. Віԇны колӧ керка пыр ветлан тӧлыԍ (сквоԅԋакыԍ) і посԋі чеԉаԃӧс.
Кӧԏ і веԍіг форточкаыс керкаын абу, поԅӧ вежны сынӧԁтӧ керкаԍыԁ ӧшіԋјас, ӧԇӧсјас ԉібӧ пач струбатӧ воԍтӧмӧн.
Ԋекор оз ков вунӧԁны — олан керкајасыԍ сынӧԁсӧ вежлалӧмӧн јона поԅӧ віԇны ԇоԋвіԇалунтӧ.
Колӧ бура ломтыны ԁа ԁӧԅӧрітны ломтыԍігас пачтӧ, меԁ ез вӧв чаԁ ԁа коԉман ԁука.
Меԁ пачыс вӧлі справнӧ, меԁ кыскіс бура щынсӧ. Пескыс омӧԉа ломтыԍӧ ԁа пачыс щынӧԁӧ меԁԍасӧ саӧн струба тырӧм понԁаыс.
Ічӧт, ԇескыԁ керкаын мукӧԁ ԁырјіыс пачыс омӧԉа ломтыԍӧ керкаас сынӧԁ тырмытӧмысла. Воԍтыштан-кӧ секі ԋеуна ӧԇӧстӧ, ӧшіԋтӧ ԉібӧ воԍтан форточкатӧ — пескыс бура мӧԁӧтчӧ ломтыԍны.
Меԁ ез коԉмӧԁ пачыԁ, струбатӧ колӧ тупкыны кор-ԋін пачас абу лӧз біыс, сіјӧ лӧз біԍыс і коԉман, газыс пач тупкӧм бӧрас лоӧ-ԁа.
Пач струбатӧ колӧ весавны быԁ тӧлыԍӧ еща вылӧ ӧтчыԁ.
Пуԍан-пӧжаԍан пачыс-кӧ омӧԉа шонтӧ керкатӧ, колӧ течны кірпічыԍ ічӧт пач. Кӧрт пачтӧ оз ков пуктыны, сіјӧ ломтыԍігӧн керкаын сынӧԁыс омӧԉ, ԁај регыԁ кежлӧ шоныԁсӧ сіјӧ ԍетӧ.
Сеԍԍа кӧрт пачԍаԋыс щӧкыԁа сотчывлӧны посԋі чеԉаԃ.
Мі віԍтавлім-ԋін, міԍа, пачԍаԋ керкаын сынӧԁыс щыкӧ, ԍојанјасыс пачас сотчӧны-ԁа, пакталӧны-ԁа. Олан керкаын абу бур пуԍынытӧ. Важԍа ԍіктын мӧԁногӧныс ԍӧкыԁ і вӧлі вӧчнысӧ. Креԍԏаԋін ԍемјалы сыыԍ кыԋԇі ԋекӧн пуԍынысӧ вӧлі. Ԇік-ԋін мӧԁнога ӧтувја овмӧс вылӧ вуҗігӧн. Сені-ӧԁ поԅӧ лӧԍӧԁны ӧтувја пуԍан-пӧжаԍанінјас, ӧтувја ԍојанінјас. Таԇінас ԍојӧм-јуӧмыс вылӧ ещаҗык прӧԁуктајас мунасны, ещаҗык каԁыс мунӧ ԍојан-јуансӧ пуӧм-пӧжалӧмыс вылӧ, ԁај олан керкаыԁ сӧстӧмҗык лоӧ.
Креԍԏана керкаын пуԍігӧн, кӧԅајкалы колӧ ԁӧԅӧрітны, меԁ ԍојаныс пачас пуігӧн ез сотчы, ез пактав. Ԍојӧм бӧрын керкаԍыԁ сынӧԁсӧ колӧ вежны.
Щыкӧ сынӧԁыс і керка пыщтӧ ԁурка віԇӧмла.
Оз поԅ пыркӧԁны ԁа весавны керкаын паԍкӧм. Паԍкӧмтӧ пыркӧԁны-весавны колӧ ывлаын ԉібӧ посвоԇын, меԁ сетыԍ пыркӧԁӧм бусыс ез ԍур керка пыщ сынӧԁӧ.
Віԍтавлім-жӧ-ԋін — керкаӧ уна ԋајт пыртлӧны і кӧмкотјаснас, кокјаснас. Гожӧмын і тӧлын колӧ чышкыны керкаӧ пырігӧн коктӧ ԉібӧ кӧмкоттӧ ԋајтԍыс ԁа бусԍыс.
Сы могыԍ посвоԇӧ пыранінӧ ԉібӧ пос помас лӧԍӧԁны кок чышкан кӧрт, гартӧм іԇас ԁа мукӧԁ сещӧмтор.
Тӧлын кокыԍ лымсӧ пыркӧԁны, а гожӧмын буссӧ чышкыны колӧ керкаӧ пыранінӧ лӧԍӧԁны кос рос ԉібӧ веԏек, а меԁбур лоӧ сапӧг весалан щӧтка.
Кӧт кыԇі ен віԁчіԍ, а керкааԁ век-жӧ-ԋін бусыԁ мыјкӧмынԁа ем. Сіјӧс колӧ щӧкыԁҗыка чышкавны керка пыщса кӧлуј вывԍыԁ. Керка колӧ быԁлун чышкыны ӧԏікыԍ-кыкыԍ ва роскӧн ԉібӧ щӧткаӧн. Бур секі җоҗӧ кіԍкыштавны кӧтӧԁӧм піԉнӧј пыԅ.
Ԍԏенјас, лабічјас, сунлабічјас (залавкајас) ԁа мукӧԁлаті колӧ чышкавлыны кӧтӧԁӧм веԏекӧн. Кос роскӧн ԁа кос веԏекӧн чышкігӧн бусыс сынӧԁас кајӧ, коԉӧ керкаас ԁа сіјӧ буса сынӧԁнас-жӧ і лоӧ лолавны.
Тајӧ быԁлунја пеԉкӧԁчӧмыс кынԇі колӧ еща пырыԍ вонас кыкыԍ пеԉкӧԁны бура став керка пыщкӧстӧ. Меԁбур тајӧс вӧчны тулыс завоԃітчігӧн (кор боԍтавԍӧны тӧвԍа мӧԁ пӧвса рамајас) ԁа гожӧм помын. Тајӧ пеԉкӧԁчігјасас керка пыщкыԍ петкӧԁлыны колӧ став кӧлујсӧ — пызанјас, лабічјас, крӧваԏјас, ԁозјас, паԍкӧм, уԅлан кӧлуј. Пуа кӧлујјас ԁа ԁозјас мыԍкалӧны, а ԋебыԁ кӧлуј пыркӧԁӧны, весалӧны ԁај тӧлӧԁӧны (ывлавылын).
Став керка пыщсӧ — ԍтенјас, җоҗ, пӧтӧлӧк, ӧшіԋјас, лабічјас, пӧлаԏјас колӧ чышкыны ԁа мыԍкыны пӧԍ ваӧн, а јешщӧ бурҗык кунваӧн (пач пӧім сорӧн пуӧԁӧм ваӧн). Пачсӧ колӧ беԉітны мелӧн ԉібӧ іԅвеԍԏӧн, ԁа штукатурітӧма-кӧ, і ԍтенјассӧ щӧщ. Та бӧрын керка пыщтӧ колӧ коԍтыны — бурҗыка пач ломтыны ԁа ԁырҗык віԇны воԍсӧн ӧшіԋјас ԁа ӧԇӧс (а кӧԇыԁ ԁырјі сӧмын форточка воԍтыны). Таԇі пеԉкӧԁӧмӧн керкаыԁ лоӧ сӧстӧм, оз ло ԁурк, буса, ԋајт.
Оз ков віԇны олан керкаын ԍӧԁ беԉјӧ, ва ԁа ԉакӧԍԍӧм кага рузумјас, ԋајт ԁозјас, помӧјјас ԁа быԁԍа пӧлӧс шыбласторјас.
Ԍӧԁ беԉјӧ, кага рузумјас колӧ пыр-жӧ петкӧԁны олан керкаԍыԁ чуланӧ, посвоԇӧ ԉібӧ чарԁак-вылӧ.
Посԋі кагајасӧс ԁӧԅӧрітӧмын сіԇ-жӧ гӧгӧр колӧ сӧстӧма віԇны.
Коԁ ԍурӧ креԍԏанкајас піыԍ шуӧны, он-пӧ вермы сещӧм сӧстӧма овны, меԁым еԍкӧ кага рузумјасԍыԁ ԁукыс ԋӧԏі ез пет. Сіԇі-ӧ? Пырӧј карса ԋоԋпом кагајасӧс віԇан керкаӧ ԉібӧ бурҗык јаԍԉіӧ. Сені уна ԁас кага олӧны, а „чеԉаԃ ԁукыԁ“ сынӧԁԍыс оз кыв, ԉібӧ муртса-муртса кылӧ. А сені-ӧԁ унҗыкыԍсӧ сіјӧ-жӧ креԍԏанкајас кагајассӧ ԁӧԅӧрітӧны, ԁај быԁ мортлы лоӧ ԁӧԅӧрітны оз ӧԏі кагаӧс, а унаӧс.
Мыјла-нӧ креԍԏана керкаын кагаԍыс петӧ ԉок ԁукыс, а ԃетԁомјасын ԁа јаԍԉіјасын оз пет кагајасԍыс ԁукыс?
А со мыјла:
Ԃетԁомјасын ԁа јаԍԉіјасын оз олан керкаас віԇны кӧтаԍӧм ԁа ԋајт кага рузумјассӧ, а пыр-жӧ сіјӧс петкӧԁӧны чуланӧ ԉібӧ посвоԇӧ; оз мыԍкавны ԋі оз коԍтыны кага ԁӧрӧмјастӧ ԁа рузумјастӧ кагајас оланінас, віԇӧԁӧны, меԁ кагајасыс оз кујлыны кӧтаԍӧм воԉӧсјас вылын. Кӧтаԍас-кӧ ԉібӧ ԋајтԍас, ԉакԍас, пыр-жӧ вежӧны кага воԉӧсјастӧ ԁа рузумјастӧ. Кагалыԍ воԉӧссӧ вевԏԏӧны кԉејонкаӧн, меԁ сіјӧ ез кӧтаԍ ԁа лакԍы кагаԍаԋыс.
Кагајасӧс быԁлун купајтӧны ԁа вежӧны налыԍ беԉјӧсӧ. Ԋоԉԅӧ-кӧ кагаыс, ԋоԉԅанінсӧ кіԍкышталӧны порошкіӧн (таԉкӧн шуԍӧ).
Быԁ колхозӧ колӧ лӧԍӧԁны јаԍԉі, ԁај оз сӧмын гожӧм кежлӧ, а во гӧгӧр чӧж кежлӧ.
Јаԍԉі мезԁӧ нывбабаӧс кага вӧсна пыр тӧжԁыԍӧмыԍ, велӧԁӧ мамјасӧс ԉучкі ԁӧԅӧрітны, віԇны кагајассӧ. Јаԍԉіын кагаӧс віԇігӧн олан керкаыԁ сӧстӧмҗык лоӧ-і.
Оз ков коԉны ԍојӧм бӧраԁ ԍојан ԁозјастӧ мыԍкытӧг. Сыԍаԋ олан керкаын ва руыс соԁӧ, сынӧԁын ԉок ԁукыс унҗык лоӧ. Сеԍԍа мыԍкытӧм ԁозјас берԁаԁ гутјас ԁа тӧрӧканјас јонҗыка воӧны. Ԍојӧм бӧрын ԁозјас пыр-жӧ колӧ мыԍкыны ԁа бура косӧԁны.
Быԁ кӧԅајка тӧԁӧ, ԋајт ԁозјыԁ-кӧ ԁырҗык мыԍкытӧгыԁ сулалас, коԍмас, секі ԍӧкыԁҗык мыԍкавнытӧ, озҗык мын сетыԍ ԋајтыс.
Ԍој ԁозјас мыԍкӧм бӧрас колӧ коԍтыны — тӧлын пачын, а гожӧмын шонԁі воԇын (ещапырыԍ-ԋін ӧтчыԁ вежоннас).
Торјӧн-ԋін колӧ тащӧм коԍтӧмыс јӧв гырԋічјаслы, јӧлыс јіҗӧ гырԋічас-ԁа, шоммӧмысла гырԋічԍыс ԁук завоԃітӧ петны-ԁа.
Коԉас ԍојанјассӧ, помӧјсӧ колӧ чукӧртны веԁраӧ ԁа щӧкыԁҗыка петкӧԁлыны керкаыԍ. Помӧј веԁрајас, лӧкаԋјас, тазјас колӧ щӧкыԁҗыка мыԍкавлыны ԁа тӧв јылын коԍтыны.
Олан керкаын ԋекущӧм јогӧԍԍан уҗ оз ков нуны. Меԁбур лоӧ, сещӧм уҗјассӧ нуны-кӧ шонтан нарошнӧ сы вылӧ помешщеԋԋӧ.
Ԍіктын, шуам, кущӧмкӧ ӧԏі ремеслӧӧн унаӧн уҗалӧны. Секі колхозлы сіјӧ уҗсӧ нуны поԅӧ лӧԍӧԁны нарошнӧ помешщеԋԋӧ. Ӧтувја вынӧн сіјӧс зев бура поԅӧ вӧчны.
Оз ков мыԍкавны ԁа коԍтыны олан керкаын беԉјӧ. Гожӧмын, ԃерт, поԅӧ песлаԍны-коԍтыԍны посвоԇын, сарајын. Сӧмын тӧвнаԁ ԋекӧнҗык овлӧ-а. Но уна креԍԏаналӧн емӧԍ тӧвјан ԁа гожјан керка. Поԅӧ гожјан керкасӧ шонԁывны, ԉібӧ пывԍанын песлаԍны. А коԍтыԍны пыр поԅӧ посвоԇын, сарајын ԉібӧ чарԁак вылын.
Колхозлы ӧтувја пывԍан вӧчігӧн колӧ вӧчны торја вежӧс беԉјӧсӧ пеславны ԁа коԍтыны.
Мыјкӧ понԁа-кӧ быԏ лоӧ олан керкаын песлаԍны, оз ков резны, кіԍкавны песлаԍігас, бӧрас җоҗсӧ бура мыԍкавны ԁа керкасӧ тӧлӧԁыштны.
Олан керкаын оз ков віԇны скӧтӧс ԁа курӧгјасӧс. Керкаын-кӧ олӧны гортса пемӧсјас — кукаԋ, ыж, порԍ ԁа курӧг — сӧстӧма олан керкатӧ он вермы віԇны. Пемӧсјас ԋајтԍӧԁӧны, ԁуркԍӧԁӧны керкатӧ, сынӧԁсӧ щыкӧԁӧны. Скӧтӧс олан керкаын віԇігӧн гіԁԋа коԃ-жӧ і керка пыщкыԁ лоӧ.
Пемӧсјасӧс керкаын віԇӧм колі важӧн-ԋін ԇікӧԇ бырӧԁны.
Пемӧсјасыԁлы-кӧ ем бура шонԁӧм гіԁ, сіјӧ бур-ԋін. Тащӧм гіԁтӧ поԅӧ вӧчны ԋіщ вылын срубјыԍ.
Меԁбур вӧчны ӧԏі помешщеԋԋӧ пачӧн. Сетчӧ і јӧртлывлыны скӧтӧс ԁа курӧгјасӧс верԁнысӧ.
Гырыԍ колхозјасын колӧ лоны нарошнӧ помешщеԋԋӧјас скӧт ԁа курӧгјас віԇны.
Оз ков ԍӧлавны җоҗӧ. Ԋекор оз ков ԍӧлавны ԁа суԉны зырым җоҗӧ. Сіјӧ зев омӧԉтор. Сіјӧ җоҗтӧ ԍӧԁӧԁӧ. Сеԍԍа-ӧԁ і мукӧԁ олыԍјасыслы сыԍаԋ вермас вуҗан віԍӧм ԍурны.
Шуам, чакоткаӧн віԍыԍ морт ԁуԉын, шыжын, емӧԍ чакотка віԍан мікробјас. Җоҗԍыс шыжыс, ԁуԉ-зырым коԍмӧны, налӧн коԉасјасыс ԁа на пыщкыԍ бакԏеріјајасыс сорлаԍӧны бусыскӧԁ ԁа кајӧны буснас сынӧԁӧ.
Сынӧԁыскӧԁ пырӧны тыӧ. Сіԇі ԇоԋвіԇа морт віԍмӧ віԍыԍ мортԍаԋ вуҗан віԍӧмјасӧн. Мукӧԁыс-ӧԁ ԇік веԍшӧрӧ, прівычка куԅа ԍӧлалӧны. Сещӧм ԉок прівычкатӧ колӧ шыбытны.
Ԍӧлавны ԁа зырым суԉны колӧ усчышкӧԁӧ ԉібӧ сӧстӧм рузумӧ. Усчышкӧԁтӧ ԉібӧ рузумтӧ кӧлӧ щӧкыԁҗыка вежлавны, меԁ ез уна чукӧрмы ԋајтыс ԁа мікробјасыс (заразаыс).
Чакоткаӧн віԍыԍлы поԅӧ кашеԉсӧ леԇны сӧмын торја, сы вылӧ лӧԍӧԁӧм ԁозјӧ, заразасӧ віыԍ жіԁкоԍԏ сетчӧ пуктыны-ԁа. (Кыԇі віԇны чакоткаӧн віԍыԍ мортӧс, кыԇі віны заразасӧ кашеԉԍыс — колӧ јуавны врачлыԍ, пеԉшерлыԍ, ԉібӧ ԍестралыԍ).
Керкаын меԁ вӧлі тырмымӧн лунја југыԁ ԁај рытын бі југыԁ. Меԁым лунын ӧшіԋ пыр југыԁыс бура пыріс, ӧшіԋјастӧ колӧ чышкавлыны бусԍыс, ԋајтԍыс. Гожӧмын ӧшіԋјас јона тырлывлӧны гут тујӧн. Сіјӧс колӧ ва веԏекӧн ӧшіԋԍыԁ весавны. Еща вылӧ-ԋін ӧтчыԁ вежоннас колӧ мыԍкавны ӧшіԋјастӧ пӧԍ ваӧн, бурҗык кунваӧн.
Ԍԏеклӧ меԁбура југԁӧ сывԁӧм мелја ваӧн. Первој колӧ став ӧшіԋјастӧ сіјӧ сораснас мавтны, ԋеуна коԍтыштны мавтӧм бӧрас, бӧрԏінас мічаӧ чышкыны кос веԏекӧн.
Јона колӧ ԇоԋвіԇалун кутӧм бокԍаԋ і рытја бі југыԁ. Мі шулім-ԋін, мыј меԁбур лоӧ еԉектрічество бі. Сіјӧ оз щыкӧԁ сынӧԁсӧ, ԍетӧ гӧгӧр ӧткоԃа бур југыԁ, ԁај пӧжарјас бокԍаԋ абу полана еԉектрічество бі.
Сы понԁа, кӧні поԅӧ еԉектрічествотӧ ԋужӧԁны, колӧ ԋужӧԁны сіјӧс.
Колхоз берԁын-кӧ матын ем фабріка, завоԁ, ыҗыԁ меԉԋіча ԉібӧ кӧрттујса маԍԏерскӧј ԁа сені ем еԉектрічествоыс, колхоз кокԋіԁа вермас еԉектрічествоӧн біаԍны. Колӧ сӧмын ԍорԋітчыны преԁпріјаԏԏӧыскӧԁ колхозас еԉектрічествосӧ нуӧԁӧм јылыԍ; сіјӧ оз јона ԁона сувт. Кӧԏ і первојсӧ рӧскоԁыс ыҗыԁҗык кажітчас, повны оз ков, регыԁ вештас став рӧскоԁсӧ еԉектрічествоыԁ.
Колхоз-кӧ вӧчӧ выј вӧчан, кракмал ԁа патӧка вӧчан ԉібӧ кущӧмкӧ мукӧԁ пӧлӧс завоԁ еԉектрічество вынӧн уҗалӧмӧн, колӧ еԉектрічество установкасӧ вӧчны сещӧмӧс, меԁ еԍкӧ тырміс еԉектрічествоыс і бі вылӧ.
Кӧні абу еԉектрічествоыс ԁа лоӧ овны лампаа біӧн, меԁ лампаыԁ ез щынӧԁ; колӧ быԁлун лампа ԍԏеклӧсӧ весавны ԁа шомалӧм фіԏіԉсӧ вунԁыны. Сіԇі лампа бура понԁас ломтыԍны ԁа југыԁҗык лоӧ.
Колхоԅԋік керкаын меԁ ез вӧвны наԍекомӧјјас. Ԁурка олан керкајасын щӧкыԁа олӧны быԁԍа наԍекомӧјјас — тӧрӧканјас, гутјас, луԁікјас, пыщјас ԁа тојјас. Ставыс тајӧјас — віԍӧмјас новлӧԁлӧны.
Колхоԅԋіклы колӧ тыш кыпӧԁны ԇоԋвіԇалун бокԍаԋ тајӧ ӧпаснӧј наԍекомӧјјасыскӧԁ. Колӧ весавны наыԍ оланінтӧ.
Креԍԏана шулывлӧны, он-пӧ вермы наыԍ мыннытӧ.
А збыԉ вылӧсӧ еԍкӧ кокԋі наыԍ мынтӧԁчынытӧ. Абу-ӧԁ быԁ керкаын сещӧм наԍекомӧјјасыԁ, мукӧԁлаас веԍіг коктујыс налӧн оз овлы.
Меԁрегыԁ ԁа кокԋыԁа мынан наыԍ сӧстӧма, пеԉка олігӧн. Колӧ быԁ 7 лун мыԍԏі мыԍԍыны пывԍанын ԁа быԁ 7 лунӧ жӧ вежны беԉјӧ. Меԁ вӧлі пеԉк керкаыԁ, сӧстӧм уԅлан кӧлујыԁ.
Гӧгӧр-кӧ сӧстӧм ԁа пеԉк, наԍекомӧјјасыԁ оз лоны, оз кутны рӧԁјыны најӧ.
Кыԇкӧ-кӧ тӧрӧканјасыԁ, луԁікјасыԁ бокыԍ пырасны, пыр-жӧ колӧ најӧс віавны, вермаԍны накӧԁ кытчӧԇ оз бырны ԇікӧԇ.
ОЛАННОГ ԀА КЕРКА ПЫЩКӦС БУРМӦԀӦМ — КОЛХОԄԊІКЛӦН МОГ.
Керкајас пеԉка віԇӧм вӧсна ԁа оланног бурмӧԁӧм вӧсна колӧ тӧжԁыԍны оз сӧмын быԁ ԍемјалы, но ставнас колхозыслы. Тајӧ колхоз воԇын зев ыҗыԁ общественнӧј мог.
Кыԇі вермас колхоз нуӧԁны тајӧс олӧмӧ?
Та могыԍ быԁ колхозын куԉтурно-бытовӧј коміԍԍіја шԉенјас піыԍ колӧ бӧрјыны саԋітарнӧј поԁкоміԍԍіја. Тајӧ поԁкоміԍԍіјаыс кутас тӧжԁыԍны колхозас сӧстӧм, пеԉка олӧм лӧԍӧԁӧм вӧснаыс. Понԁас віԁлавны, меԁ сӧстӧма ԁа пеԉка віԇісны торја олан керкајас, общественнӧј керкајас — столовӧјјас, клубјас, гӧрԁ пеԉӧсјас, јаԍԉіјас, плошщаԁкајас, песлаԍанінјас, пывԍанјас ԁа мукӧԁлаті.
Коміԍԍіјалӧн могыс абу сӧмын віԇӧԁны, меԁ сӧстӧма ԁа пеԉка віԇісны олан керкајас ԁа общественнӧј керкајас, а сылы-жӧ колӧ ышӧԁны колхозса војтырсӧ орԁјыԍны сӧстӧм олӧм лӧԍӧԁӧм куԅа, пеԉкӧԁчан вежонјас нуӧԁӧм куԅа, наԍекомӧјјаскӧԁ вермаԍӧм куԅа ԁа мукӧԁ сещӧм уҗјас нуӧԁӧм куԅа.
Колхозса војтырлы оз ков вунӧԁны — овмӧс ӧтувтӧмкӧԁ щӧщ налы колӧ олӧмсӧ бергӧԁны куԉтуралы банӧн. Куԉтурнӧја олӧм вермас лоны сӧмын сӧстӧма олігӧн. Сіԇ-кӧ сӧстӧма олӧм вӧсна, сӧстӧма, пеԉка керка пыщ віԇӧм вӧсна колхоԅԋіклы колӧ јона, јона тӧжԁыԍны.
Важ коми гижӧд