«ЧОЛӦМ, ЕДЖЫД САРАПАНА...»


«Бара тӧв» сочиненньӧ вылын, кодӧс тшӧктісны гижны гортын, Геня мырсис рытывбыд. Кык лист бок тыр пӧ мед вӧлі гижӧма, а сылӧн ӧтиыс некыдз оз артмы. Быттьӧкӧ и быдтор йылысь нин казьтыліс: и кыдзи медводдзаысь таво ислалісны лыжиӧн, и кыдзи налӧн кильчӧ дорӧ волывлӧны гӧрд морӧса жоньяс, и кыдзи пышкайяс конюшня дорын лукйысьӧны вӧв куйӧдас, ӧктӧны зӧр тусьяс. Но ичӧт на лоис гижӧдыс, колӧ мыйкӧ нӧшта. Мый нӧ эськӧ? Геня видзӧдӧ ӧшинь пыр рӧмдысь ывла вылӧ, водз пиньяснас ручка помсӧ йирӧ. Мый бара мукӧдыс гижасны-а? Дерт, Коля Лобановлӧн кодь оз артмы сылӧн сочиненньӧыс, но мед эськӧ эз жӧ вӧв медся жеб. Сэсся мыйкӧ Генялы вартіс юрас, бара на содтіс лист бок джын.

Со кыдзи Геня заводитіс ассьыс сочиненньӧсӧ (дерт, Геняӧн вунӧдӧм знакъяссӧ тэчӧм бӧрын): «Кынмис Мозын юным, усис пушкыр лым, да миянӧ бара воис тӧв. Ми сійӧс важӧн нин виччысим, мед пӧттӧдз иславны лыжиӧн да конькиӧн. Тӧрыт физкультура урок вылын медводдзаысь сувтім лыжи вылӧ да котӧртім куим километр...» Шӧрсӧ колям, сэні Генялӧн гижӧма лэбачьяс йылысь, кодъясӧс колӧ вердны. А помыс со кыдзи: «Кольӧм вӧскресенньӧӧ ми исласим конькиӧн. Тӧдлытӧг ме исковті рыӧ, тюпкыси ваас. Матын слӧймис квайтӧд класса велӧдчысь Рыжов Олег. Сійӧ йӧткис меным пӧв пом. Сы кузя ме бӧр кавшаси йи вылас да котӧрӧн кайи гортӧ. Бабӧ пӧрччӧдіс ме вылысь йизьӧм паськӧмӧс, мавтіс спиртӧн да йӧткис паччӧр вылӧ. Ӧні сійӧ рыыс кынмӧма нин, да ми сэті исласям вовсю. Тӧлын зэв гажа».

Водз тӧв — абу на ёна омӧль кад вӧрса звер-пӧткалы. И кӧдзыдъясыс абу на вывті скӧрӧсь, мед пыдӧджык колӧ вӧлі дзебсьыны, и арся сыв-сор вылын чӧжӧм тшӧгыс зверъяслӧн вылысаныс на, но кынӧмпӧт йылысь тӧждысьӧны жӧ нин. Руч петӧ вӧравны. Тайӧ кадӧ сійӧ медсясӧ шыръяс бӧрся кыйласьӧ, тар-дозмӧр вылӧ оз на надейтчы. Ӧні найӧ ичӧт лым вӧсна оз на репасын узьлыны, сьӧкыд на на бӧрся вӧтлысьны. Мукӧддырйи ручлы вичмылас кӧч яйӧн чӧсмасьыштны, но зэв гежӧда. Кӧчыд ас ногыс мудер жӧ, видзӧ дона юрсӧ. Со кок туйясыс висьталӧны, кыдзи кӧч мынтӧдчис руч пиньясысь. Рыжӧйыс вӧтлысьӧма кӧчыс бӧрся вӧрса ю пӧлӧн. Ю шӧрас кольӧма кузь, но векньыдик ры, мый вомӧн кӧчильыс чеччыштны сяммӧма, а мӧдыс абу лысьтӧма. Чеччыштнысӧ ручыс эськӧ вермис жӧ, но сійӧс повзьӧдіс мӧдтор — рыдорса вӧсни йиыс, коді кӧч улын сӧмын рутшнитліс, а руч вермис веськавны кӧдзыд ваӧ. Сійӧ сэсся ветлыштӧма ры дорӧдыс тытчӧ-татчӧ да кайӧма вӧрас.

Водз тӧв — медся лӧсьыд кад вӧралысьяслы. Лун югыдыс абу на ёна дженьыд, да и вӧрӧд ветлыны мортлы кӧть понлы кокни, лымйыс абу на джуджыд да. Сюсь вӧралысьлы ыджыд места позьӧ гӧгӧртны. Урыс таво козъяинӧ овмӧдчӧма, да ӧткӧн кыйӧдны сійӧс зэв сьӧкыд. Понйыс кӧть увтӧ, йӧктӧ пу гӧгӧрыс, а урыс оз тыдав. Мӧд морт кӧ эм, сійӧ ковкнитас чер тышкӧн пучӧрас, да урыс дрӧгмунас места вылас, петкӧдлас асьсӧ. Мукӧддырйи быд ковкнитӧмысь урыс оз на и вӧрзьы. Сэки колӧ гыжъяснад парсыштны кырсьӧдыс. Быд урлӧн сьӧлӧмыс вӧрзяс. Сійӧ чайтӧ, мый тулан сы дорӧ кавшасьӧ, колӧ пышйыны ӧдйӧджык. Быдӧн ассьыс юрсӧ видзӧ, кыдз сяммӧ.

Тӧв заводитчигӧн лӧсьыд и сиктын. Челядьлӧн гажыс бырӧма лымсьыс, да урокъяс бӧрын рытывбыд пуртікасьӧны сэні. Пырасны гортаныс быттьӧ лым тупыльяс, а паськӧмныс йизьӧма. Бать-мамыс видчӧны, а челядь быттьӧ нинӧм оз и кывны — шыбитӧны вылыссьыныс йизьӧм паськӧмсӧ, кайӧны паччӧр вылӧ, ляскӧны гегдӧм кияссӧ-кокъяссӧ подланьыс да со и узьӧны нин. Мамъяс сэсся дыр на шумитасны челядь вылӧ, но найӧ нинӧм нин оз кывны. Урокъяс кольӧны вӧчтӧмӧсь, но ӧд тӧв заводитчис.


lkejrlkelkrgner klrjnelknfrkl ekjnrjkenfrej

1