СӦСТӦМА, ЮГЫДА ДА ШОНЫД РУӦН...

Бурджыка тӧдмасьӧм могысь вӧзйыси Геннадий Шарипков ордӧ Дырнӧсса мастерскӧяс. Серпасасьысьлӧн уджалан жыръяс быдмӧ уна дзоридз да, ме быттьӧ «тӧвся садйӧ» веськалі.

— Тӧдса художник меным томдырйи на висьтавліс, мый серпасасьысьяслы быть колӧ шойччӧдны синнысӧ, а таын турунвиж быдмӧгъясыд медбура отсалӧны. Та вӧсна ме и быдта-дӧзьӧрита татшӧмсӧ, — паніс мекӧд сёрнисӧ Геннадий Николаевич, кор казяліс шензьӧмӧс, а сэсся нюмъёвтіс да дыркодь висьтасис дзоридзьяс йывсьыс.

А жырйыс збыльысь музей кодь. Сьӧда-еджыда уна снимокысь ӧтиын ичӧт нылӧн на снимайтчылӧма художниклӧн мамыс. Мӧдӧс вӧчлӧмаӧсь 1960 воын, сэтысь аддзан Киров паркын Сыктыв юбокса лыа вылын зэв уна гожйӧдчысьӧс. Стенас жӧ ӧшӧдӧма мача хоккейӧн ворсан клюшка да хоккеистлысь кепысь — вомъёртӧй томдырсяньыс спорттӧ радейтлӧма. Шкапъясыс небӧгӧн тырӧмаӧсь. Уджалан пызан пасьталаыс уна рӧма карандаш. Киас художник буретш вӧлі кутӧ «Чушканзі» журналлӧн 65 вося паслы сиӧм серпас.

— Шӧр геройыс — чушканзі, а серпасалӧмныд клюшкаа ыджыд ош? — юалі Геннадий Николаевичлысь.

— Журналлӧн юбилей пасъян кадыс таво лӧсяліс мача хоккейӧн ворсан сезон воссьӧмлы, та вӧсна и дзоляник чушканзісӧ кӧсъя петкӧдлыны ыджыд ошкӧд орччӧн, — лабутнӧя гӧгӧрвоӧдіс Геннадий Шарипков. — Сыктывкарса гербын сідзжӧ ош серпасалӧма. Чайта, тайӧ уджнас бура нимӧда «Чушканзіӧс», медым сійӧс лыддьысьыс содас.

Та бӧрын серпасасьысь петкӧдліс альбомысь еджыд футболкаа кудриа юрсиа нывбабалысь снимок. Пыр и тӧді нюмъялысь аньын Олимпиадаса нёльысь чемпионка Раиса Петровна Сметанинаӧс. Футболкаыс тшӧтш «Чушканзі» гижӧда. Геннадий Шарипков важысянь нин зільӧма, медым унджыкӧн азыма лыддисны журналысь серамбана да кулитана юӧр-висьтъяссӧ. Та могысь сибӧдӧма и педучилищеын сыкӧд ӧти кадӧ велӧдчысьӧс.

— Кымын во нин Дырнӧсса творческӧй мастерскӧяс уджаланныд?

— Художниклы ас мастерскӧйыс, кӧні сійӧ быд лун вермӧ мӧвпавны да серпасавны, творчествосӧ сӧвмӧдны — медыджыд озырлуныс. Ас мастерскӧяд и стеныс, кыдз шулӧны, отсалӧ уджавны. Дас кӧкъямыс во быд асыв татчӧ локта да медводз дзоридзьяс киськала. Нималана художникъяс пасйывлісны, да и ачым нин казялі, мый быдмӧгъяс шойччӧдӧны серпасасьысьлысь синсӧ. Ме таысь ошка найӧс, а дзоридзьяс сэсся бура быдмӧны, сетӧны меным уджын сӧстӧм ру-аура.

Ме важысянь кӧсъя пыдісянь тӧдмасьны Сыктывкарса историяӧн, та вӧсна чукӧрта тшӧтш чужан каркӧд, сылӧн нималана войтыркӧд, спорткӧд да художествоа творчествокӧд йитчӧм реликвияяс. Важся фотографияяссӧ синмӧс моз жӧ видза. А со тайӧ «85 лет газете «Красное знамя» значоксӧ менам эскиз серти вӧчлісны Финляндияын. Чайта, значокыс артмис мича да бура петкӧдлӧ газетӧ гижысьясӧс, ӧд сэні серпасалӧма перӧ.

— Геннадий Николаевич, тшӧкыда пыравланныд небӧгӧн вузасянінӧ ас серпасъяса книгаяс листавны?

— Ме радейта ветлӧдлыны юркарті, волыны сылӧн быд пельӧсӧ. Куслытӧм биа изэрд дорті восьлалігӧн пыр нин кежавла Печать керкаса «Ордым» лавкаӧ. Варовита вузасьысьяскӧд, видзӧдала выль петасъяс, тшӧтш и челядьлы небӧг-журнал, кӧні эмӧсь и менам серпасъяс. Сьӧлӧм вылын долыд, мый петасъяссӧ ньӧбалӧны карсаяс и сиктсаяс, небӧгъясыс разалӧны республика пасьтала. Вузасьысьяслӧн висьтасьӧм серти, татшӧм петасъясыс колӧны ныв-зонлы да и роч, мукӧд кывъя велӧдчысьяслы коми кывйӧн тӧдмасигӧн. Меным мойвиис уна рӧма серпасӧн мичмӧдны вель уна велӧдчан небӧг. Найӧс ӧні позьӧ аддзыны школаясын, библиотекаясын.

— Пӧжалуйста, висьталӧй: ме некор ог серпасав... Мый?

— Менам карандаш улысь некор эз петавлы и водзӧ оз мыччысь лёкногӧн серпасалӧм ловъя пемӧс, ужас фильмын кодь мисьтӧм морт. Менам туйвизьыс дзик мӧд: шань, мича, сӧстӧм, долыд олӧм петкӧдлан серпасъяс.

Ог ошйысьӧм ради вайӧд вичкоын служитысьлысь кывъяс. Некымын во сайын Коми Республикаса Национальнӧй галереяын сійӧ шуис меным, аттьӧала пӧ челядьлы небӧг-журналын серпасъяссьыд, ӧд найӧ водзсасьӧны телевизор пыр да быдсикас гаджетын петкӧдчан да ныв-зонлысь вежӧрсӧ тшыкӧдан лёкыслы паныд. Татшӧм донъялӧмыс сетӧ меным водзӧ уджавны кӧсйӧм да вын.

— Сцена вылын артист тшӧкыда «сӧльнитчӧ» геройыскӧд, кодӧс ворсӧ. А тіянкӧд татшӧмыс овлӧ?

— Да, кыдз нӧ мӧд ног вермас лоны? Со «Доброта» удж. Сійӧс серпасалігӧн ме быттьӧ тайӧ зонъяс пӧвстас жӧ вӧлі, и ми быттьӧ арлыда нывбабаыскӧд ӧти керкаын олам. Быд лун аддзам, мый сылы сьӧкыд ветлыны туйсайса лавкаӧ, а отсасьысьыс абу. И ми босьтчим отсавны. Серпасалі югыд рӧмъясӧн, медым артмис кыпыда отсасьӧм. Шӧр могыс — петкӧдлыны талунъя зонпоснилы бур пример. Со тадзи ме «пачкайта» еджыд кабаласӧ серпасвывса персонажӧ пырӧдчигмоз. Помнита челядьдырӧс, кор шензьӧмӧн тӧдмалі, мый карандашӧн позьӧ мазйыны-пачкайтны газет-бумага, да сэксянь и понді серпасавны...

— Некымын кывйӧн кӧ корасны висьтавны уджъяс йывсьыд, мый эськӧ шуанныд?

— Ме зіля петкӧдлыны сӧстӧм да яръюгыд серпас, медым быдторйын тыдаліс бурсиӧм. Ме кӧсъя, медым уна рӧма карандашыс сетіс вӧр-ва, пемӧсъяс да орччӧн олысь йӧз дорӧ шоныд ру.

— Геннадий Николаевич, мый ті, ыджыд опыта художник, вӧзъянныд том серпасасьысьяслы?

— Тайӧ юалӧм вылас вочакывйӧй дженьыд: быд лун серпасасьны! Том мортлы, коді сьӧлӧмсяньыс мӧвпалӧ лоны художникӧн, рисуйтчытӧг ни ӧти лун оз позь кольны, мыйкӧ да мыйкӧ быть колӧ вуджӧдны кабала вылӧ. Весиг недыр кӧ он уджав, тайӧ лёк боксянь тӧдчӧ чуньясад, да и творческӧя мӧвпалӧмыд торксьӧ.

— Олӧмад да творчествоад мӧвпъясыд, кӧсйӧмъясыд лӧсялӧны ӧта-мӧдыслы?

— Енмӧн сетӧм сямтӧ пыр колӧ водзӧ сӧвмӧдны, медым сійӧ медвойдӧр мортыслы вайис долыдлун. Менам тадзи и артмӧ, ӧд мойвиис вель унатор вӧчны книжнӧй графикаын да журналъяс серпасалӧмын. Ме уна во «пачкайта» бумага да Коми небӧг лэдзанінкӧд, Коми йӧзӧдчан керкакӧд ӧтув уджала. Окотапырысь босьтча наӧн вӧзйӧм уджӧ да зіля бура серпасавны небӧгъяс, журналъяс. Лыддьысьысьяс, дерт, казялӧны «Коми му» да «Звезда» газетъяслӧн, «Чушканзі» да «Би кинь» журналъяслӧн быд петасысь нимсӧ. Найӧс ме вӧчлі некымын во сайын, и найӧ пыр на мичмӧдӧны петасъяссӧ. Менам став мӧвп-уджӧй йитчӧма художествоа творчествокӧд, и сійӧ нуӧдӧ менӧ водзӧ олӧмас.

— Геннадий Николаевич, ті серпасалінныд челядьлы уна небӧг. Мӧвпыштланныд-ӧ, сувтӧдланныд син водзад, кыдзи зонпосни босьтӧны небӧгсӧ киас?

— Ог соссьы, мый челядьлы сьӧлӧм вылас воӧны менам серпасъясӧй. Ӧд зонпосни сюся видзӧдалӧны найӧс да нӧшта на и видлалӧны ичӧтик чуньяснас — ставсӧ тайӧс тӧда аслам внукъяс серти. Таысь меным зэв нимкодь, и тайӧ ышӧдӧ менӧ. Уджавны окота и, аддзыла кӧ телевизор пыр, кыдзи детсадъясын листалӧны «Би кинь» журнал либӧ челядьлы небӧгъяс, кыдзи томуловкӧд сёрнитӧны менам серпасъяс йылысь, донъялӧны найӧс. Ывлаын ме чӧла да сюся видзӧда, кыдзи зонпосни ворсӧны, сёрнитӧны верстьӧкӧд, ӧта-мӧдыскӧд, и тадзи чужӧны выль серпасъяс.

— Гортад локтанныд да мый медводз вӧчанныд?

— Ас гортын ме кӧзяин, верӧс, бать да дед. Рытнас локта да вочаася, юася дзоньвидзалун йывсьыс. Внукъяс велӧдчӧны юркарса 7-ӧд номера шӧр школаын. Сэні жӧ и ме велӧдчи, и челядьӧй тшӧтш. Таво школаыслысь 60 вося юбилей пасйим, и сэні тӧдӧны, мый внукъяслӧн пашкыр кудриа юрсиа дедыс — художник. Внукъяс радейтӧны рисуйтчыны, и окота эськӧ, медым челядьдырся серпасасьӧмыс туйдіс-ышӧдіс найӧс профессиональнӧй творчествоӧ. Ме ачым ичӧтсянь босьтлі киӧ карандаш да быд прӧст здукӧ рисуйтчи. Сэсся и 1975 воын помалі 1-ӧд номера педучилищеын художественно-графическӧй юкӧн да 4-ӧд номера школаын велӧді ИЗО да черчение. Ӧні меным сизимдас арӧс нин, и пыр на серпасася. Но, а веськыда кӧ, художникъясыд абу уна сёрниаӧсь, на пыдди серпасъясыс висьтасьӧны.

Печать керкаса «Ордым» лавкаын ньӧбасьысьлы вӧзйӧны коми кывъя уна небӧг, учебник, газет-журнал. На пиын эмӧсь и Геннадий Шарипковлӧн серпасъяса йӧзӧдӧмторъяс. Юалі вузасьысь Галина Тарабукиналысь, тшӧкыда-ӧ ачыс художникыс пыравлӧ?

— Волывлӧ нюмбана мужичӧйыс, видзӧдалӧ книгаяс, Коми Республика йылысь выль небӧгъяс. Быд тӧлысь петан лунас жӧ босьтӧ «Чушканзі» да «Би кинь» журналъяс, — вочавидзис Галина Аипаловна. — Сиктсаяс унаӧн, торйӧн нин коми кыв велӧдысьяс, волывлӧны ньӧбасьны миян лавкаӧ. Налы сьӧлӧм вылас воӧны Геннадий Шарипковлӧн мича серпасъяса небӧгъясыс да журналъясыс. Миян лавкаысь куш киӧн некод оз пет, быд пыралысь мыйкӧ да ньӧбӧ.

«Анбур» издательствоын уджалысьяс важысянь жӧ ёртасьӧны Геннадий Шарипковкӧд. Велӧдчан небӧг дасьтан-лэдзан издательствоӧн юрнуӧдӧ Валентина Трошева. Водзті сійӧ зільӧма Коми небӧг лэдзанінын, а тупкысьӧм бӧрас 2007 воын босьтчӧма асшӧр уджӧ да могмӧдӧ республикаса школаяс колана учебникъясӧн.

Валентина Ивановналӧн кывъяс серти, таво, кор Коми Республикаса заслуженнӧй уджалысь Геннадий Николаевич Шарипков пасйис 70 вося юбилей, сыӧн серпасалӧм велӧдчан небӧгсӧ (авторыс Э. И. Полякова) вылӧ донъялісны Россияса йӧзӧс велӧдан министерствоын. Сійӧс пӧ вӧчӧма федеральнӧй стандартъяс серти, да учебникыс лӧсялӧ ичӧт классъясын велӧдчысьяслы.

Геннадий Шарипковкӧд ме зэв нин важӧн ӧтвылысь уджала, ёртасьлім Коми небӧг лэдзанінын зілигӧн на. Сійӧ сэні вӧлі художественнӧй редакторӧн да ачыс серпасаліс уна велӧдчан небӧг. Сылӧн серпасъясыс бура лӧсялӧны челядьлы, торйӧн нин поснияслы, — висьталіс Валентина Ивановна. — Нимкодь, мый миян ӧтувъя уджным — 1–4 классъясын велӧдчысьяслы «Анбур» учебник — республикаса историяын медводдзаысь шедӧдіс Россия тшупӧдын ыджыд вермӧм. Геннадий Николаевич зэв кыпыда уджалӧ, уна рӧма карандашӧн вӧчӧм мича да шань серпасъясыс кажитчӧны посни челядьлы. Зэв ыджыд аттьӧ Геннадий Николаевичлы, и водзӧ кутам сыкӧд ӧтув зільны-уджавны.

* * *

«Коми му» газет лыддьысьяс, посни челядь, велӧдысьяс нимсянь и ассянь сиа Геннадий Николаевичлы крепыд дзоньвидзалун да шуд! Мед уна во на аслас серпасъясӧн миянӧс нимкодьӧдас!