ДОЙМӦМ БӦРТИ МЕДВОДДЗА ОТСӦГЪЯСЫС
Мукӧддырйи, кор кодкӧ кӧ семья пиад доймас ли, мый ли да, врачтӧ пырысьтӧм-пыр судзӧдны он вермывлы. Сы вӧсна быдӧнлы, медся нин ёна мамъяслы колӧ ичӧтика кужыштны доймӧм челядьяслы, врач вотӧдз, отсӧгтор сетны. Сэтшӧм кужыштысь мортыд ӧд миян сиктъясын семья пиад пӧшти некод абу. Ми тані дженьыдика висьталам, кыдзи челядьлысь медвойдӧрсӧ, врач локтӧдз, позьӧ кокньӧдыштны доймӧмсӧ, доймӧмаӧсь кӧ найӧ вир петтӧдз.
Вундысьӧм.
Быд сиктса керкаын колӧ эськӧ лоны йод лекарство. Йодыд колӧ вир петтӧдз кыткӧ вундыссьӧмысь. Сійӧс позьӧ ньӧбны аптекаясысь. Кызь ур дон кымын кӧ ньӧбан, вель дыр тырмас.
Стеклӧторйӧн кӧ, либӧ мукӧдторйӧн челядьыдлӧн кыткӧ вундыссяс, колӧ видзӧдлыны эз-ӧ стеклӧторйыс, мукӧдтор коль дой пиас. Сы вӧсна колӧ дойсӧ ньӧжйӧникӧн, видзчысьӧмӧн мыськавны. Некор некутшӧм ногӧн оз позь дойӧ инмӧдчыны мыськавтӧм киӧн, дойыд вермас пежасьны. Зэв ичӧтик няйттор ли мый ли, весиг синнад он и аддзы, веськалӧ кӧ дояд, сійӧ орӧссяс. Мукӧд пежасьӧм дойыс бӧр бурдлӧ, а мукӧд кувтӧдз морттӧ воштылӧ. Сы вӧсна дойтӧ мыськавтӧдз войдӧр киястӧ колӧ мыськыны майтӧгӧн.
Сиктъясын мукӧд, дойысь вирсӧ дугӧдӧм могысь, пуктылӧны сэтчӧ чераньвез, киськавлӧны муӧн, мукӧдторйӧн. Татшӧмъяссьыд колӧ эновтчыны.
Дойтӧ мыськалӧм бӧрти да мыйкӧ веськалӧма абу сэтчӧ видлӧм бӧрти (веськалӧма кӧ, колӧ перйыны), колӧ сы вылӧ кисьтыштны ичӧтика йод да вевттьыны (пуктыны вылас) сӧстӧм вата, либӧ, абу кӧ ватаыс, кӧртавны сӧстӧм рузумӧн.
Вир петӧм.
Дойсьыс кӧ ёна нин вирыс петӧ, колӧ зэлыдакодь кӧртавны дой бердтіыс, дойсьыс неуна вылітіджык, бинтӧн либӧ сунисӧн. Сӧмын суниснад кӧрталӧмсӧ дыр, часӧн-джынйӧнысь унджык, видзны оз позь. Дыр кӧ видзан, зэлыдысла кӧрталӧминсьыс улынджыкса вир-яйыс вермас кувны, сэсся косьмыны.
Кӧртӧдсӧ дойсьыс оз ков разьлыны дзонь лун дай вой, оз ков дойсӧ вӧрзьӧдны. Уна кӧ нин вирыс дойсьыс петі, зэв бур висьысьсӧ водтӧдны кровать вылӧ да пуктавны туша гӧгӧрыс рузум пиӧ гартлӧмӧн пӧсь ва тыра бутулкаяс. Сэки колӧ сетны висьысьлы лолавны сӧстӧм сынӧдӧн.
Нырысь вир петӧм.
Мукӧд челядьлӧн нырсьыс тшӧкыда вир петлӧ. Сэки найӧс колӧ водтӧдны гатшӧн: водтӧдӧмнад вирыс омӧльджыка петӧ. Ныр вылас да плеш вылас колӧ пуктыны кӧдзыд ваӧн кӧтӧдӧм рузумтор. Сэсся колӧ сетны висьысьлы нырас кыскыны слабиник уксус. Оз кӧ висьысь ачыс вермы, уксуснас колӧ кӧтӧдыштны вата да сюйны нырас, сюйны сідзи, медым вата помыс нырсьыс нюжалыштӧма. Ставнас кӧ ӧд вататӧ нырас сюян, кыскыштнытӧ кинад он вермы. Ватасӧ колӧ вежлавны. Сёрнитны нырысь вир петігкості оз позь.
Сотчӧм.
Кагаыдлӧн кӧ ӧзъяс паськӧмыс ли, юрсиыс ли, пырысьтӧм-пыр колӧ вевттьывны сійӧс шебрасӧн либӧ ыджыдджык паськӧмӧн, мед биыс сэні пӧдӧ, кусӧ. Сотчӧминсӧ пырысьтӧм-пыр колӧ мавтны вазелинӧн либӧ совтӧм уллюнъя выйӧн. Сы бӧрти колӧ пуктыны сотчӧминас содаӧн кӧтӧдӧм рузум. Рузумсӧ оз ков босьтны, кытчӧдз оз ланьт дойыс. Сӧмын мед рузумыс оз косьмы, пыр колӧ сійӧс соданас киськавлыны.
Сотчӧминыс кӧ поркъялас, соданас кӧтӧдӧм рузум пуктытӧдз позьӧ поркъялӧмсӧ сутшкыны емӧн. Сӧмын поркъяланінса кучикыс мед сэки оз кульыштчы, а бӧр ляскысяс яй бердас, емсӧ, поркъяланінсӧ сутшкытӧдзыс, колӧ би вылын донӧдлыны да пожйыштны ваӧн. Он кӧ донӧдлы емтӧ да поркъяланінсӧ сідзи сутшкыштан, дойыс вермас пежасьны.
Кор дойыс ланьтыштас, содаӧн кӧтӧдӧм рузумсӧ позьӧ босьтны да кӧртавны дойсӧ мӧд сӧстӧм рузумторйӧн. Сійӧ рузумторсӧ колӧ лякны кутшӧмкӧ мазьӧн (борнӧй либӧ цинкӧвӧй мазьӧн, вазелинӧн). Абу кӧ некутшӧм мазь, сы пыдди позьӧ мавтны рузумтӧ госӧн, либӧ уллюнъя выйӧн, сӧмын мед сійӧ абу солавлӧма, либӧ кольк еджыдӧн.
А. П. З.
