ВАРЫШ ВАСЬ
1
Татшӧм сиктыс Коми муын уна, Кытшӧ босьтіс кодъясӧс веж яг. Тӧдмасигмоз первойысь ме муна Тэнад ӧшинь увті, Саваяг. Тувсов войыс сьыланкыв кодь гора, Оз и куслы кыаяслӧн сер, Вежтассянь мӧд вежтасӧдз Печора Павтыртӧма ассьыс эзысь эрд. Асъядорӧдз эг эськӧ и вешйыв, Дзорги вӧр-ва мичлун вылӧ дыр. Кык кузь ниа Саваяг сикт весьтын Пост вылын моз сулалӧны пыр. Накӧд орччӧн, абу и зэв ылын, Кыпӧдӧма юрсӧ ыджыд из. Кыа ворсӧ сылӧн кӧдзыд йылын, Югдӧдӧ важ гижӧдторлысь визь. Уна татшӧм из Печора дорын Казьтылӧны чужан мулысь дой... Кымын пилӧн олӧмыс тан ори Сэк, кор врагкӧд муніс сьӧкыд бой! Ниа бердӧ копыртыштӧм юрӧн Сувтны меным оз ӧмӧй нӧ ков? «В. Шахтаров» гижӧд тӧдчӧ бура, Первойысь на кыла ним да ов. Коді сійӧ? Тэ эн чӧв ов, ниа, Аддзылін мый, — ставсӧ меным восьт, Важӧн кӧть нин мамыс ассьыс пиӧс Татшӧм ылыс пельӧсысь оз корсь. Ловъя ме, и кытшовтны ог вермы Веськодьпырысь ӧти братскӧй гу. Омӧля мӧй врагъяс свинеч шернас Киськалісны менсьым чужан му? Эз вӧвлыны нимъястӧм геройяс, Кыдзи ӧні абу нимтӧм морт… Ой ті, эзысь, вунӧдлытӧм войяс, Вӧрлӧн-валӧн чӧв усьлытӧм гор! Лэччыла Печора берег дорӧ, Кӧні ӧзйӧ бакенщиклӧн би. Гашкӧ, кыкӧн шонді петан дорӧдз Варовитны бара сяммам ми. — Пуксьы, — меным шуас варов дедӧ, — Миянланьӧ ылысь воӧм гӧсть! Юква сёйны, — медась кӧть эн медась, — Ковмас быть, кор сійӧ буретш пӧсь. Тшынасянтор зептысь сэсся перъям, Истӧг пыдди кыскам биысь шом. Ва веркӧсын кыны гӧгрӧс серъяс Асъядорӧдз кутас эзысь ком. Вӧр ді сайысь ньӧв моз тӧвзяс варыш, Сійӧ, лэчыд синма, дыр оз узь. — Вӧвлі менам томдырся тӧварыш... Ловзяс дедӧ: — Сӧмын висьтыс кузь... Лолыштас да здук кежлӧ дзик ланьтлас. — Варышӧн жӧ шулім... — Нимыс Вась... Кадыс сэки вӧлі вывті няньтӧм, Уна морт лов сійӧ нуис тась. — Видзӧдлы со... — индас дедӧ кинас Сылань, кӧні сувтісны кык пу. — Стӧрӧжъяс моз видзӧны кык ниа Миян Васьлысь... Варыш Васьлысь гу… Кынмас лов шы менам морӧс йӧрын, Синъяс водзын вошӧ кыа рӧм, Вунӧда, мый тайӧ здукӧ вӧрын Дзоридзьясӧн воссьӧ ловзьӧм льӧм.
2
— Мыйла Варыш? Збой да зэв пельк вӧлі, Ичӧтдырся миян дона ёрт. Лэбач моз жӧ тӧвзис берег пӧлӧн, Вӧлі кӧ, ме шуа, сылӧн борд. Сьӧкыд кадӧ овны сійӧ чужис, Ыджыдаліс кодыр пемыд вой. Кодкӧ ӧмӧй тӧдліс гӧльлысь нужа, Сылысь синва, сылысь сьӧлӧм дой! Аслам батьӧ вывті гӧля оліс, Васьлӧн батьыс ещӧ вӧлі гӧль. Вит душ вылӧ, гашкӧ, ӧдва воліс Йӧра куысь ӧти киссьӧм вӧль. Ӧні кӧ, дерт, босьтіс зонмыд книга, Школаын тшӧтш лои медся сюсь. Сэтчӧ туйсӧ пыкліс сьӧкыд иган, Коді дыр эз воссьы да эз усь. Грамота ми корсим пемыд вӧрысь, Лыддьыны сэсь велалім быд пу. Сьӧлӧмъясысь тӧдліс ыджыд скӧрлун Сӧмын парма, миян войвыв му. Тадз ми быдмим мам-Печора дорын, Тадзи быдмис миян Варыш Вась… Тувсов гымӧн, Йиркӧдчана горӧн Пырис коми йӧзӧс мездан власть… Ниа бердын сулаліс часовня, Кадыс сійӧс талунӧдз эз видз. Паметьын мед сӧмын кутас овны Саваяглӧн важ серпасысь «мич». Енлы, дерт, ми ичӧтсянь эг эскӧй, Некор сійӧ бурторсӧ эз вӧч. Копрасьлісны пеж чужӧмъяс весьтын Выжывмыны пондӧм дед да пӧч. Варыш Васьӧ быд ворсӧмын нырщик, Тырмывліс тай сылӧн лэчыд сям! Тані ми и мачасьлывлім пырджык, Мам-Печора кодыр эз на ям. Но кор сійӧ нювсис лыа бердын, Пыжӧ ассьыс гыяссӧ эз кой, Колльӧдлім ми ӧтвылысь лӧз эрдын Дзоридзьясӧн ӧвтысь шоныд вой. Ог, ог вунӧд ассьым муса ёртӧс, — Абу ӧд нин ылын нэмлӧн пом! — Синъясас пыр шонді югӧр ворсіс, Ӧзйис быттьӧ сэн кык биа шом. Менам висьтыд, ачыд кылан, кузь ӧд, Сылӧн помыс ваяс сӧмын шог... Пельпомланьӧ инмӧдчис дед: — Узян?.. Бипур вылысь синмӧс вешті: — Ог!.. Висьтав, висьтав, мый нӧ водзӧ лои, Кыдзи усис тэнад Варыш Вась? — Казьтышті нин, кыдзи татчӧ воис Гӧрд Октябрӧн чужтӧм миян власть. Морӧсас гӧрд лента Васьӧ вурис, — Дас вит арӧс эз на кӧть и тыр, — Озыръяслысь эмбур босьтліс бурӧн, Эз кӧ сетны, — сійӧс юкліс мырд; Отсаліс комбедлы юкны муяс, Дӧваяслы вӧрысь вайны пес... Татшӧм смел да татшӧм повтӧм туйӧ Ляб сьӧлӧма эз эськӧ, дерт, пет! Ми кӧть сыкӧд ичӧт дырсянь ворслім, Завидьлунӧн ӧзйис челядь син, Ӧти лунӧ аддзим кодыр ёртлысь Эг ньӧв пищаль — збыльысь карабин. Шуштӧм сёрни сиктъяс пӧлӧн муніс, Вашкӧдчисны: «Энлӧй... воас кад!..» Сійӧ лунсӧ некор ме ог вунӧд, Локтіс кор Тетеринлӧн отряд. Гыаліс Печора еджыд гыӧн, — Ме дінӧ тэ ӧні лэччин кыт, — Варыш Васькӧд медбӧръяысь кыкӧн Колльӧдім водз воӧм кӧдзыд рыт. Дӧзмӧдчигтыр шӧйтіс пуяс костӧд Парма сайсянь ӧвтысь йирмӧг тӧв... Ӧта-мӧдлы тайӧ рытӧ восьтім Олӧм йылысь уна мича мӧвп. — Колӧ мунны... — шуис ниа улын, — Виччысьӧ и тэнӧ шоныд горт... — Сувтны тайӧ войӧ караулӧ Индіс меным тшӧтш Тетерин ёрт. Вешйыштіс и пемыд руас вӧйи, Вошӧ кыдзи бипур весьтысь кинь... Тайӧ войӧ уна-уна кӧин Жергӧдісны ассьыныс ёсь пинь. Кывлінныд, дерт, мый сэк тані лои, Сэтшӧм вӧлі, зонмӧ, сьӧкыд кад! — Кӧин чукӧр гусьӧн пемыд войын Бырӧдіс Тетеринлысь отряд. — Чӧвлы, дедӧ... Лолыштны вай сетлы, Аддза, луныс локтӧ кутшӧм бур! Ӧтвылысь вай гу дорас ми ветлам, Усьӧм йӧзлы копыртлам тшӧтш юр. — Тэ эн тэрмась... Висьтала нин помӧдз, Кыдзи уси смел сьӧлӧма зон, Медым найӧ, кодъяс ӧні томӧсь, Тӧдісны выль олӧмыслысь дон. Тышкасьны мед кужисны и овны, Радейтісны ассьыныс том му... Важӧн киссис миян важ часовня, — Мортлӧн подвиг нэмъясын оз кув! Буретш сэк, кор сиктысь гора лыйсьӧм Кылім тайӧ шуштӧм войӧ ми, Кодкӧ восьтіс важ часовня вывсянь Кӧинъяслы жер воманыс би. Тайӧ вӧлі Васьӧ... Миян Васьӧ, Миян кодь жӧ арлыда збой зон! Рытсяньыс ӧд сылӧн вӧлі дась нин Быд бандитлы тырмымӧн патрон. Но кор ставыс асъядорас быри, Коли ӧтнас тыртӧм карабин, Горӧдіс часовня вывсянь: — Пырӧй, Тіянысь оз лапмун менам син!.. Помнита, кыдз нуӧдісны сійӧс Сэтчӧ, кӧні руаліс сьӧд гу... Татшӧм здукыс некор, дона пиӧй, Мортлӧн зумыд паметьысь оз кув. Варыш Васьӧ вӧлі кӧмтӧм, пасьтӧм, Синмыс лӧглун бинас помтӧг яр. Штыкъяс костын восьлалігӧн Васьӧ Горӧдіс «Интернационал...» «Это есть наш...»— юргис челядь гӧлӧс. — «Наш последний... наш последний бой...» Штыкъяс йылас, кажитчис мен, вӧлі Сьыланкывйысь орӧдӧм кык войт. Вот и ставыс... Ӧні вай жӧ ветлам Сэтчӧ, кӧні куйлӧ менам ёрт. Ӧти шонді му гӧгӧрыс ветлӧ, Шуда овлӧ сӧмын повтӧм морт. Тайӧ шудсӧ колӧ кужны видзны, Дорйыны мед сійӧс быдӧн дась. Миян вылӧ керӧс йывсянь — видзӧд! — Сюся дзоргӧ ачыс Варыш Вась.
Гижӧд
Варыш Вась
Жанр: 

lkejrlkelkrgner klrjnelknfrkl ekjnrjkenfrej

1