ВОТ И ТӦДМАСИМ

Дыртӧ ветлывтӧм бӧрад быттьӧ и чӧс туйӧй нюжалӧма, — мӧвпыштіс Лука Кӧсьта. — Ковмас шойччыштны». Сійӧ сувтӧдіс пищальсӧ пу бокӧ, пуксис сьӧдасьӧм мыр вылӧ. Атом нима понйыс ставсӧ гӧгӧрвоысь синъясӧн видзӧдліс кӧзяин вылӧ да водіс Кӧсьта кок дорӧ. Ачыс Кӧсьта кыскис гач зепсьыс табак кӧшӧльсӧ да лабутнӧя гартыштіс чигарка. Мундштукас сюйис сійӧс. Истӧгыс век вӧвлі кӧшӧляс жӧ, сӧмын мӧд жырйын, бумагаыскӧд ӧтлаын. Сюйис кисӧ кӧшӧляс — истӧгыс абу. Видлаліс зепъяссьыс — абу жӧ. Вӧралан керкаас кольӧм вылӧ лӧсьӧдліс дас кӧрӧб — лазъяс абу жӧ пуктыссьӧма.

— Тьпу! Мамсӧ някалысь! — ас ногыс ёрччыштіс Кӧсьта. — Посводз лабичас ӧд и кольсьӧма. Быттьӧ кодкӧ загреки тэрмӧдлӧ.

Зэв не лӧсьыд лои. Ӧзтывтӧм чигаркасӧ сюйис гач зептас. Лазъясис. «Нинӧм. Керкаын эм». И гораа шуис:

— Сэні нин, Атомӧ, шойччам да тшынасям.

Атом бара котӧртіс Кӧсьта водзвылын, корсюрӧ сувтовкерліс, чожа исаліс сынӧдсӧ: кодӧскӧ кыліс, но эз матысь.

Ордым лэччӧдіс нюраинӧ. Векньыдик нюр вуджӧм бӧрын Кӧсьта да Атом кежисны шуйгавыв. А недыр мысти кык мыльк костті лӧзӧн югнитіс ю. Матыстчиганыс лӧзыс паськалі. Атом сьӧд пельяссӧ чошкӧдіс, мыйлакӧ водзӧ чепӧсйис.

— Кодӧс сэсь казялін?

Кӧзяинлы воча кыв сетӧм пыдди Атом ӧддзис. Сэсся сувтіс кыр йылӧ да увтыштіс кодӧскӧ. Бергӧдчылас, видзӧдлас Кӧсьта вылӧ да бара увтны мӧдас. Оз ёна, быттьӧ полыштӧ: а увтны-ӧ сы вылӧ, коді сэні, кыр горулас? Кӧсьта матыстчис понлань. Водзвыв нин (код тӧдас сэн коді!) пищальсӧ лӧсьӧдіс. Локтіс Атом дінӧдз да аддзис: берегын кутшӧмкӧ зон чери мыськалӧ. Курткаыс, гачыс — брезентысь. Сыкӧд орччӧн — ыджыдкодь пӧрт. Кодлӧнкӧ пыж домалӧма. Пыж шӧрыс мылькъя: брезентӧн мыйкӧ вевттьӧмны.

— Чолӧм, тӧдтӧм зон, — шыӧдчис Лука Кӧсьта.

Зон пуктіс пӧртйӧ бӧръя черисӧ, бергӧдчис да нюммунігмоз вочавидзис:

— Чолӧм, пищаля морт.

Кӧсьта вӧлисти казяліс, мый пищальыс век на киас, да бӧр волысаліс сійӧс пельпом саяс. Зон гумовтіс пӧрт тырыс ва да кыпӧдчис Кӧсьталань. Кӧсьта видзӧдіс матыстчысь зон вылӧ, чуймис: ёна жӧ нин Ӧльӧш пиланьыс мунӧ! «Эн-ӧ нин, Ӧльӧшӧй, мӧдаръюгыдсьыс усь?» — мӧвпыштіс кыйсьысь. Атом ӧні эз нин увт, а, бӧжсӧ легӧдігтыр, видзӧдіс тӧдтӧм морт вылӧ, коді киасис кӧзяиныскӧд да висьтасис:

— Андрей. — Сэсся содтіс: — Торопов.

— Андрей, шуан? А ме Терентьев, Кӧсьтаӧн шуӧны. А батьӧ вӧлӧма Лука. Дедӧӧс, батьлысь батьсӧ, Лукаӧн жӧ шулӧмаӧсь.

— Лукич, сідзкӧ?

— Сідз артмӧ. А тайӧ — Атом.

— Атом?

Атом, тӧдтӧм морт вомысь нимсӧ кыліс да, радысла никӧстліс.

— А эсійӧ керкаыс тіян? — юаліс Андрей.

— Менам. Лука дедӧ и лэптылӧма. Кымынкӧ кер войнаӧдз вежлі. А тэ мый, кодкӧд, кытысь?

— Экспедицияысь ме. Кыкӧн кывтам ӧні ю вомланьыс. Мукӧдыс ю йылас на лоасны.

— Ёртыд кӧн?

— Керкаас.

— Но? Вай инӧсь мунам, сідзкӧ. Виччысьӧ ёртыд.

— Мунам. Юква пуам.

— Вугралін?

— Да, этась, бадь дорсьыс.

— Поводнӧй ёкышъяс тай, — шуис Кӧсьта, но ачыс эз пӧртйӧ видзӧд, а Андрейлы синмас.

Ордым пыртӧдіс козъяинӧ. Веськыдладорас, козъя вӧр ді пельӧсас, быттьӧ ыджыд сьӧд лэбач, топӧдчӧма Лука Кӧсьталӧн керкаыс. Стенӧ вӧчӧм розьӧд пуркйис тшын: горсӧ ломтӧмаӧсь. Атом уськӧдчис, кык водз кокнас йӧткыштіс ӧдзӧссӧ. Ӧдзӧс гурйыв воссис. Но медым керкаӧ веськавны, колӧ ещӧ ӧти ӧдзӧс восьтыны, посводзсяньыс. Сійӧ воссьӧ ывлаладорӧ, та вӧсна Атом восьтыны эз сяммы. Керка пытшкӧссянь юалісны:

— Андрей, тэ сэні?

Атом шыасис: «ув-ву!»

— Кутшӧм «ув-ву» нин локтіс?

Но сэки воисны нин Кӧсьта да Андрей. Кӧсьта ӧшӧдіс пищальсӧ посводзас, ыджыд пу тувйӧ. Сэсся пырисны. Пӧтӧлӧк бердті ветліс-павъяліс лӧз тшын.

— Видза олан, бур морт.

— Чолӧм да здорово!

Киасисны. Тӧдмасисны. Амосов — ыджыд тушаа, олӧма морт, юр пыдӧсыс кушмӧма нин — буретш бритчӧ вӧлі. Бритвасӧ газет торйӧ чышкалігтыр сійӧ мыччыліс веськыд кисӧ. «Менам арлыда, буракӧ, — мӧвпыштіс Кӧсьта. — Чужӧм сертиыс сідз. Юрыс тай кушмӧ нин-а».

Андрей ӧшӧдіс пӧртсӧ крук йылӧ, чӧвтіс сов. Гоз-мӧд пес сюйыштіс горйӧ.

— Вай лок, Андрей, куритчыштам ывлаас. Истӧгӧй менам вунӧма. Но со тай кольлӧма на джаджйӧ.

Петісны. Пуксисны порог вылӧ. Лэччысь шонді мыджсис югӧръяснас налы морӧсаныс. Надёжнӧй мыджӧд!

— Ачыд, Андрей, кытысь рӧднад?

— Сыктывкарын чужсьылӧма. Дедӧ на сэтчӧ овмӧдчылӧма, Койгортысь волӧма.

Кӧсьта меліа-меліа видзӧдліс орччӧн пукалысь зон вылӧ, весиг чукыръясыс здук кежлӧ бырлісны: том ёрт вылӧ видзӧдлӧмыс быттьӧ томмӧдіс и сійӧс. Сылы вӧлі нимкодь, мый орччӧн пукалӧ Андрей Торопов, коді сэтшӧма мунӧ пиыс вылӧ. И синъясыс сьӧдоватӧсь, быттьӧ сьӧд сэтӧр тусь абу на помӧдз кисьмӧма, и нырыс гӧрбакодь. Сӧмын юрсиыс Ӧльӧшлӧн еджговатджык вӧлі. Да шуйга пель дінас пудпас новлӧдліс.

— Бать-мамыд эмӧсь?

— Батьӧ кувлі, — Андрейлӧн синъясыс чусмыштісны. — Война вывсьыс воліс. Уджалыштіс важинас, пароходствоын. Сэсся ранаясыс воссисны. Дыр висис. Выль во водзвылын дзебим. Дас квайт во нин лои.

— Со ӧд, пиӧ, кадыс кыдзи мыськовтӧ! — Кӧсьта тальыштіс сапӧгнас чигарка помсӧ.

Петіс мыссьыштны Амосов:

— Вот и бара том молодеч лои.

Куимнанныс мыссисны керка горулас, берегсянь. Атом, быттьӧ стӧрӧж, ветліс на бӧрся.

— Пырам, нуръясьыштам, Лукич.

— Кад нин, пӧжалуй.

Юква вӧлі пусьӧма нин. Амосов тэчис пызан вылӧ сукар, лӧсьӧдіс паньяс. Ыджыд алюминиевӧй тасьтіӧ лӧдіс юквасӧ, торъя бекарӧ черисӧ лэпталіс.

— Со менам свежӧй шаньгаяс, кӧвдумъяс, — шуис Кӧсьта, лазсьыс кыскалігтыр. — Асывнас гӧтыр пӧжаліс. Кӧнкӧ, важӧн нин небыд няньсӧ эн видлӧй. Андрей, чегышт.

Сэсся Кӧсьта кыскис лазсьыс жӧ ӧти шкальчик:

— Сэтшӧм мода менам: кыйсян сезон заводитігӧн сьӧрысь шкальчик босьтны. Ӧтнам-ӧ керкаын узьны лӧсяла, дасӧн-ӧ — ужын водзвылын «видлыштны», ставкӧд ӧтмындаӧн.

— Миян, Лукич, асланым эм сідз шусяна «НЗ», — Амосов малыштіс бритӧм щӧкасӧ.

— Эм кӧ, позьӧ бӧрвылас. Но войдӧр менсьым. Резон. — Кӧсьта лэдзис джаджйысь стӧкан да кружка. — Ещӧ ӧти доз.

— Но мый нӧ? Тӧдмасьӧм вӧсна, — лэптіс жугалӧм дора стӧкансӧ Амосов.

— Уналы тайӧ керкаас войяс коллявны ковмыліс. На вӧсна, — содтіс Кӧсьта.

Рӧмдіс. Кӧсьта ӧзтіс дзузган би. Ужнайтігӧн кад колис тӧдлытӧг: сёрни-басни дженьдӧдіс сійӧс. Разнӧйлаын, разнӧй кадӧ чужлӧм-быдмылӧм куим морт ӧтлаасисны Лап юбокса вӧр керкаын. На пӧвстысь кыкӧн «лыддьӧны» мулысь тэчасногсӧ, сылысь пытшкӧсса озырлунсӧ тӧдмалӧны. А налӧн выль тӧдса — кыйсьысь Лука Кӧсьта — татчӧс вӧр-валысь олӧмсӧ велӧдӧ.

— Сідзкӧ, Лукич, тшӧтшъяяс ми тэкӧд?

— Сідзи тай.

— А вот миян Кузьмичлы, — Амосов юрнас довкнитіс Андрейлань, — тӧрыт кызь куим тырис.

— Кызь куим? — юаліс Кӧсьта да шуис мӧдысь, но зумыша нин: — Кызь куим... Унатор на, Андрей, аддзылан. Ой, унатор на. Ми со квайтӧд дас каттям. А тэнад став бурыс водзын на.

— И лёксӧ, дерт, паныдавлан, — содтіс Амосов. — Нэмтӧ вуджигӧн быдторйыс овлӧ.

— Медтыкӧ войнаыс эз ло-а, мукӧдторйыс ас саяным. — Кӧсьта ньӧжйӧник тапнитіс Андрейӧс пельпомӧдыс. — Сідз, пиук, резон.

— Тэнсьыд, Лукич, кодӧскӧ войнаыс нуис жӧ? — юаліс Амосов.

— Медыджыд пиӧй, Ӧльӧшӧй, усьлі. Кызь арӧсыс сэні нин, — Кӧсьта ӧвтыштіс пу паня кинас горладорас, быттьӧкӧ тайӧ пельӧсас войнаыс мунліс, — сэні нин тырліс. Сэсся регыд и шог юӧр гортӧ воӧма. Ачым Пруссияӧдз волі-а.

— Батьӧ Пруссияӧдз жӧ волӧма, — ышловзис Андрей.

Тайӧ нӧшта на вӧрзьӧдіс Кӧсьталысь сьӧлӧмсӧ.

— Но-о? — и сэсся сійӧ нинӧм эз сяммы шуны. Сӧмын чери тасьтісӧ матыстіс Андрейлань: — Сёй пӧттӧдзыд.

Амосов, буракӧ, казяліс Кӧсьталысь вежсьыштӧмсӧ, шуис:

— Сёй бурджыка, Кузьмич. Аски бара юр вывтыр удж.

Амосов лэдзис крук йылысь пузьӧм чайниксӧ. Лышкыда заваритіс. Пӧжсьыштіс чайыс, да Кӧсьта кисьталіс кружкаясӧ, стӧканӧ. Вештіс асланьыс турунвиж рӧма кружкасӧ, пуктіс ӧти бӧрся мӧд нёль сакар тор. Зумыштчӧмӧн видзӧдіс, кыдзи сылысь сакарсьыс чай веркӧсӧ посньыдик больяс кайӧны. «Тадзи и мортлӧн лёкторйыс эрдӧ петӧ, а бурыс кӧнкӧ пыдын, оз тыдав. А вот видлы морттӧ колана делӧын — сылӧн бурыс и инасяс», — думыштіс Кӧсьта, да аслыс тешкодь кажитчис татшӧм мӧвпыс: син дорас сутш кежлӧ нюмыс кӧласьліс. Кӧсьта юыштіс чайсӧ — ок, пӧсь на. Пуктіс бӧр кружкасӧ, шуис:

— Ветлӧдла вӧрӧдыс, ӧти и сійӧ жӧ туй таляла, а вӧрыс быд пӧрйӧ аслыспӧлӧс. Мукӧд дырйиыс лӧнь-лӧнь. Сӧмын кок улад кос увторъяс трачкакылӧны. Мунан и мӧвпалан: збыль ӧмӧй коркӧ кӧнкӧ война мунліс? Тышкасим. Кодсюрӧ со и ловйӧн воим. Сэтшӧм ад пыр вуджим, а шоча казьтывлам сы йылысь. Шуйга лопаткаӧ лёкджык поводдянад лыйыштлас — лопаткаам мина осколокӧн шковгыліс — сэк сӧмын и дум вылӧ усьлӧ. «Да ӧні со, Андрей, тэкӧд паныдасим да», — кӧсйис содтыны, но сӧмын мӧвпыштіс Кӧсьта.

— Тыдалӧ, Лукич, век жӧ войнаыд мортыдлы абу главнӧйыс олӧмас. — Амосов гудралыштіс паньӧн стӧканысь чайсӧ. — Кӧвъяліс Гитлер тайӧ «уджсӧ» — ми и паныд сылы сувтім, дорйим чужан мунымӧс, ассьыным главнӧй уджнымӧс. Асьнымӧс дорйим, мед тэ, шуам, и водзӧ вермин рӧднӧй вӧръясӧд ветлӧдлыны, а ми Кузьмичкӧд — тіян Лап ю вылӧ волыны. Тэнад уджыд аслыд главнӧйыс. Миян Кузьмичкӧд уджным — аслыным главнӧй дай.

Андрей разис куртка кизьяссӧ. Синъяссӧ дыркодь эз вештыв Амосов вылысь, быттьӧ сэсь мыйкӧ выльӧс казяліс. А збыль ӧд: татшӧм сёрнисӧ ыджыдджык ёртыслысь эз на кывлы. Амосов абу сёрниа морт. Делӧ вылын стрӧг. А ӧні Амосов водзӧ шуаліс:

— Мыйла быдӧнлӧн уджыс главнӧй? Сы вӧсна, мый оз сӧмын ӧтнаслы вӧчысьыслы ков, а кодлыкӧ и мукӧдъяслы пӧльза лоӧ. Война йылысь мӧвпъясыд и бокӧджык вешйӧны... Дзикӧдз теорияӧ пыри, Лукич. Лекция нин артмыны пондіс, а он и дугӧд.

— Лӧсьыда, другӧ, шуин. Кыдз колӧ шуин. Век ӧд водзӧ овны кӧсъян, войнатӧг овны. — Кӧсьта шеныштіс веськыд кинас, быттьӧ тыдавтӧм сунис орӧдіс. — Резон.

— Сійӧ и эм. Вӧлі война — сапёрӧн лолі. Помалім войнасӧ — бара геологическӧй мӧлӧтӧн му порода сизьда.

Кӧсьта бара горладорӧ кинас ӧвтыштіс:

— Сэні эськӧ, Рытыввылас, пиньнысӧ ёна йирӧны да.

— Нинӧм, Лукич. — Амосов чуньяснас пызан пӧвйӧ торкӧдыштіс: кывъяссӧ вынсьӧдіс. — Держава ӧд миян, дер-жа-ва. А мӧлӧтыс сылӧн ён, личкас, ковмас кӧ, бура сизьдас.

Кӧсьта чукӧртіс чери лыяс, нянь торъяс, петкӧдіс Атомлы. Амосов ӧзтіс сигарет, вешйис нар вылӧ. Андрей пӧрччис курткасӧ: пӧсь лои. Пырис Кӧсьта. Чужӧмвыв чукыръясас, бӧрӧздаясын моз, ва войтъяс югъялӧны.

— Энӧ шогсьӧй. Буситны заводитӧ. — Кӧсьта мыйлакӧ рад вӧлі талы. — Шойччӧй аски ӧти лун. Меным гажаджык и.

— Оз лӧсяв, Лукич. Вежон мысти ӧд Лап ю вомӧ локтас миян экспедицияным. Сэк кежлӧ колӧ помавны уджнымӧс.

— Оз лӧсяв, Лукич, — шуис и Андрей. — График!

— Тэ эськӧ мед чӧв олін. — Бать сяма видзӧдлассӧ Кӧсьта чӧвтліс Андрей вылӧ. — Окота асьтӧ зэр улын мучитны.

— Буситыштас дай кобас. Асылӧдзыс быдса вой на.

— Гӧгӧрвоа, удж эм удж. Но кос поводдя дырйи унджык позьӧ вӧчны.

— Петалам, Андрей, видзӧдлам.

— Курткаась, кынман пӧсялӧм вывсьыд. — Кӧсьта мыччис Андрейлы курткасӧ.

Бӧр пыригас Амосовлӧн чужӧмыс вӧлі жугыльджык. Зумыштчӧма и Андрей. Но Амосов век жӧ ышӧдіс асьсӧ:

— Зэрлӧ да и дугдылӧ.

— Местаӧдзным колӧ нин воӧдчыны, — вынсьӧдіс Амосовлысь кывъяссӧ Андрей. — Пока водлам-а.

Асъявойнас, кор ичӧтик ӧшиньӧд керкаӧ писькӧдчис муртса тӧдчысь югыдыс, Андрей садьмис. Лабичын узьысь Кӧсьта ёна шкоргис. Буракӧ, неладнӧ куйлӧ. «Кобӧма кӧ-а», — нимкодьпырысь думыштіс Андрей. Сапӧгасис да ньӧжйӧник, мед не садьмӧдны узьысь ёртъяссӧ, петіс ывлаӧ. Вевт помысь сылы бандзибас усис кӧдзыд войт. Еджыд ру, быттьӧ вӧр-валӧн арся лов шы, паныдаліс Андрейӧс. Зэрыс, тӧдӧмысь, регыд на дугдӧма. Кокувса нитш бурскакыліс. «Лоӧ, Лукич, торйӧдчыны», — мӧвпыштіс Андрей. А Кӧсьта тайӧ здукас вӧт помсӧ видзӧдіс. Вӧтӧ уськӧдчис Ӧльӧш пиыс. Быттьӧ ӧтлаын вӧрӧд ветлӧдлісны, а сэсся и ӧта-мӧднысӧ воштісны. «Ӧ-ӧ-ӧ!» — Кӧсьталысь горзӧмсӧ сӧмын йӧлаыс нерӧ. Кавшасис Кӧсьта пу йылӧ, гӧгӧрбок видзӧдӧ. Вӧлӧмкӧ, Лап ю неылын. Видзӧдӧ да шензьӧ: ю таладорас и мӧдлапӧлас зэв уна том зон петісны. Локтӧны и локтӧны. Нюмъялӧны. Ещӧ нин чуймис Кӧсьта: став зонмыс — Ӧльӧшъяс! И сійӧ, и эсійӧ, и то... «Ӧльӧш пиӧ, кӧн нӧ тэ?» «Ми ставным, ставным, — ӧтувъя вочакывйысь шызис вӧрыс. — Воштін ӧтиӧс, а ми со кымынӧнӧсь. Та мындаӧн, бать, шогтӧ кокньӧдам. Лок, чай юыштам вӧр керкааным». «Та мынданад кытчӧ тӧрам?» — повзискодь Кӧсьта. Но сэки виччысьтӧг пуыс нюкыльтчис, небыдика лэдзис Кӧсьтаӧс муӧ, да эз кытчӧкӧ, а веськыда керка ӧдзӧс дорас. Ӧльӧш пиыс ӧдзӧс дорас жӧ нин. «Лок, шуӧ, пырам, батьӧ». И пырисны. Кӧсьта шӧйӧвоши радысла: пиыс вӧр керкаын! Ни вӧрзьыны, ни кыв шуны оз вермы Кӧсьта. Сӧмын нюжӧдіс кисӧ, кутчысис ӧдзӧс вугйӧ, и... садьмис. Веськыд киыс джоджӧдзыс лэччӧма. Ӧдзӧс дорын сулалӧ...

— Тэ, Ӧльӧш?

— Ме эськӧ да, сӧмын... Андрей ме, — шуис Андрей да думыштіс: «Ун йывсьыс и нимӧс дзугис».

Кӧсьта дрӧгнитіс, быттьӧкӧ унсӧ пыркнитіс. Пуксис лабичӧ. Пыдісянь лолыштіс:

— Ох-хо-хо... Тешкодь вӧт аддзылі, пиук. Зэрӧ на?

— Кобӧма.

— Вод, узь на. Час, петала да, водла на жӧ.

Унмовсьны Кӧсьта эз нин вермы. Водліс, сӧмын бергаліс бок вылысь бок вылӧ. Сэсся чеччис, пуксис матӧджык ӧшинь дорӧ. Гырддзаяснас мыджсис пызанӧ. Куритчис да дзоргис ӧшинь пыр том коз пу вылӧ. «Со ӧд мыйта быдмӧма гожӧмбыднас, — мӧвпаліс Кӧсьта. — Он и казявлы — верстьӧ коз лоас. Тадзи и кыптӧ томыд, пӧрысьтӧ увлань кыскӧ дай». Сэсся бара вӧтыс уси дум вылас, да видзӧдліс Андрей вылӧ. Андрей узис нар вылын, дорас. Стен бердас нюжӧдчӧма Амосов. А Андрей вылӧ видзӧдӧмысь Кӧсьталы вӧтыс быттьӧ вемӧсӧн лоис.

— Вӧрзьӧдін тэ, зонмӧ, сьӧлӧмӧс, — не то шуис, не то мӧвпыштіс Кӧсьта.

Асывнас, нуръясьыштӧм бӧрын, Амосов да Андрей лӧсьӧдчисны туйӧ. Чӧс туйсӧ кытшовтыштны пасьтасис и Кӧсьта.

— Тайӧ нӧ коді кырымасьӧма? — пельӧсдор тувйысь рюкзаксӧ лэдзигмоз юаліс Андрей.

— Кӧні?

— Со тай. Тӧрыт эг и казявлы. «ТАК». Ой, да кодкӧ важӧн нин кырымасьлӧма ме пыдди. Нелямын кыкӧд воын на.

Кӧсьта кыскис нар улысь черсӧ, веськӧдчис да юаліс:

— Кыдзи тэ пыдди?

— А збыль ӧд, — шыпасъясысь буссӧ сос помнас ниртыштіс Амосов. — «ТАК»...

— Ме коді? — шыпасъясӧ чуткаліс Андрей. — Торопов Андрей Кузьмич.

— Сідзи и эм. Сідзи и эм. На черсӧ, кырымась тшӧтш дай.

Андрей видзӧдліс Кӧсьта вылӧ, гожъялӧм бандзибъясыс кельдӧдыштлісны:

— Позьӧ кӧ, вай...

Андрей ньӧжйӧник босьтіс черсӧ Кӧсьта киысь. Сэсся мыжа морт моз видзӧдліс Кӧсьта вылӧ. Кӧсьта видзӧдліс кырымпас вылас, быттьӧ прӧверитіс, сідз-ӧ кырымасьӧма. Шы ни тӧв лоліс. Чӧв-лӧньсӧ торкис Амосов:

— Пуксьылам инӧсь туйӧ петтӧдз.

— Пуксьылам и эм. Резон, — лабичӧ пуксигмозыс Кӧсьта гурйыв восьтіс ӧдзӧссӧ: югыдджык пӧ. Атом, ӧдзӧсӧн дзуркнитӧмсӧ кыліс да, котӧрӧн локтіс кыськӧ. Чеччыштіс-пырис керкаӧ. Исыштіс кӧзяиныслысь да гӧсьтъяслысь пидзӧсъяссӧ. Амосов малыштіс Атомӧс юрӧдыс:

— Но, другӧ, вӧрзьӧдчим, — и чеччис нар вылысь.

Атом, быттьӧ гӧгӧрвоис, уськӧдчис ывлаӧ. Кӧсьта сюйыштіс черсӧ тасма костас, воськовтіс порог вомӧн. Андрей рюкзакасис, сойборднас топӧдіс тубыртӧм плащсӧ. Амосов ӧзтіс чигарка, тӧждысяна видзӧдлас чӧвтліс горладорӧ. Мышкыртчӧмӧн петіс ывлаӧ, шуис:

— Код тӧдас, гашкӧ, веськавлам на татчӧ, Кузьмич? Лукич, коркӧ юква панявлам на керкаад.

— Морт морткӧд, шулӧны, вочаасьлӧ. Важӧн сідзи шулӧмаӧсь. А ӧні вочаасьны кокньыдджык. Тэрмасянныд тай муннысӧ-а.

Кор найӧ петісны кыр йылӧ, Лап ю мӧдлапӧвса пуяс весьтын кымӧрыс орліс. Мыччысьліс, быттьӧ лёк кытшӧ веськавлӧмысь мыні, шонді. Нюмъёвтіс берегӧ лэччысь йӧзлы: быд бурсӧ пӧ тіянлы.

— Быд бурсӧ тіянлы! — Кӧсьта топӧдліс кияссӧ мунысьяслысь. — Волӧй. Он кӧ таво — локтан во.

Амосов сук синкым увтіыс меліа видзӧдліс Кӧсьта вылӧ:

— Вот и тӧдмасим, Лукич. Мӧдысь волыны туйыс тӧдса нин.

— Волам, Лукич. Уджыс тырмас на и локтан во.

Мотора пыж нырсӧ кывтыдлань бергӧдіс да вочасӧн ылыстіс Кӧсьталысь выль тӧдсаяссӧ.

— Бур туй! — Кӧсьта ещӧ лэптыліс веськыд кисӧ, кор пыж кутіс саявны чукыляинын.

Кӧсьта здук-мӧд дзоргыштіс пыжӧн серӧдӧм ю веркӧсӧ. Кор ю вылыс бӧр шыльыдмис, сійӧ мисьтӧма видзӧдліс кымӧра енэжӧ. Ньӧжмыда кыпӧдчис кыр йылӧ. Мыйлакӧ чегис ордымбокса бадьлысь ӧти ув.

— Мый сэсся, Атом? Мунісны? — Ачыс жӧ и вочавидзис: — Мунісны. Мӧдім сиасьны.