СИКТСА ХУДОЖЕСТВОА УДЖ
Кыдзи лӧсьӧдны драмкружок

Ставыс, мый петкӧдлыссьӧ йӧзлы син водзас мичаджык боксянь, — спектакль, сьылӧм, ворсӧм, висьтавлӧм, — ставыс сійӧ шусьӧ художествоа уджӧн. Тайӧ став уджыс сетӧ йӧзыслы кык пӧлӧс бур: ӧти-кӧ, кыскӧ, велӧдӧ найӧс выль оласногӧ, мӧд-кӧ, прӧст кадсӧ коллявны инасьӧны найӧ бур гаж бердӧ.

Миян обласьтын ӧнӧдз на эз вӧв прамӧя кутчысьӧм татшӧм ыджыд удж дінас, сиктъясын та вылӧ унаӧн на видзӧдӧны кутшӧмкӧ медбӧръя удж вылӧ моз — уджыштӧны кыдзсюрӧ да корсюрӧ. Ӧні, культурнӧй революциялань синігӧн, колӧ тайӧ уджас чорыдджыка босьтчыны. Гырысь йӧзӧс югдӧдан удж костас ӧд, ми чайтам, художествоа уджыслы колӧ сувтны воддза радъясасджык, а миян пӧшти бокӧ кольӧма. Сідз водзӧ оз позь эновтны.

Быд пӧлӧс художествоа удж колӧ нуӧдны кружокъясӧ котыртчӧмӧн. Сиктъясын став югдӧдчан уджыс ӧтувтчӧ лыддьысян керкаясын; сэнъясын и колӧ лӧсьӧдны художествоа кружокъяссӧ. Став художествоа удж пӧвстас медводдза местасӧ босьтӧ сцена вывсянь петкӧдлана ворсӧм (спектакль, инсценировка, агит-суд, ловъя газет). Тайӧ уджсӧ нуӧдны колӧ котыртны (организуйтны) драматическӧй кружок. Сійӧ кружок йывсьыс медвойдӧр и лоӧ тані сёрнитны.

Быд сиктын овлывлӧ спектакльыд, сӧмын абу на быдлаын драмкружокыс. Медвойдӧр тані избачлы мог — котыртны ворсысьяссӧ кружокӧ. Комсомолечьяс пӧвстысь да том йӧз костысь пыр сюрасны морт 5–6 бурджыка ворсысьяс, кодъяс оз бӧрыньтчыны котыртчӧмсьыс. Наысь и лоас медводдза ядраыс драмкружокыслӧн. Кружоксӧ вынсьӧдӧ вӧлполитпросветком. Шленъясӧ кружокас вермасны пырны граждана ас вӧляысь, кодъяс кӧсйысьӧны уджавны кружокас. Мед, уна кӧ йӧзыс первойсӧ лоас, сыысь повны оз ков. Бӧрвылас, удж сертиыс, тӧдчыны кутас, быдӧнлӧн-ӧ эм ворсан сямыс. Кодлӧн абу сямыс дай водзӧ велалӧм вылӧ надеяыс оз тыдав, сэтшӧмсьыс, дерт, нинӧм, сэтшӧмыс и ачыс петас.

Кружок аслас шленъяс пытшкысь бӧрйӧ руководительӧс (режиссёрӧс) да сылы отсӧг вылӧ секретарӧс. Тайӧн и помасьӧ кружоклӧн котыртчан боксяньыс медводдза могыс.

Ӧні сэсся ковмас кружокыдлы самӧй ловъя уджас кутчысьны. Быд шленлы колӧ гӧгӧрвоны: художествоа удж вермас бура мунны да мичаа артмыны, кор сы вылӧ бура лӧсьӧдчан, сьӧлӧмсянь зілян да лючки тӧдмалан ас гӧгӧрса олӧмсӧ. Мед вӧліны: дисциплина, кывзӧм, зільӧм да вежӧртӧм. Кружоклы уджавны оз ков ас пондаыс, мукӧд югдӧдчан уджысь орӧдчӧмӧн да лыддьысян керкаысь сайӧдчӧмӧн. Сэки кружокыд оз кут нуӧдны ассьыс веськыд могсӧ, бокӧ коляс.

Куш спектакльяс кежлӧ лӧсьӧдчӧмысь кындзи на кружоклӧн эмӧсь гырысь уджъяс. Медводдзаыс — ӧтув велӧдчӧм. Пьесатӧ босьтан да колӧ первой гӧгӧрбок сійӧс видлавны, тӧдмавны: мый сійӧ петкӧдлӧ, кутшӧм вермасьӧм сэні мунӧ, мыйсяма йӧзӧс сэні мыччӧдлӧма, мый бурсӧ сетас сійӧ видзӧдысьяслы — коми уджалысь войтырлы. Тайӧясӧн тӧдмасьтӧг оз позь петны ворсны сцена вылӧ. Тадзи тӧдмасигас шленъяс велаласны бурджыка ворсны, гӧгӧрвоасны ассьыныс рольяссӧ да дзугсьӧмъясысь оз кутны повны. Репетицияяс вылӧ колӧ волывны став шленъяслы, кӧть эськӧ, гашкӧ, оз быдӧн ворсны сійӧ пьесаас да, — сэки найӧ велӧдчасны тшӧтш мукӧдъясыслысь видзӧдӧмнас-кывзӧмнас.

Некутшӧм зык-шум, мӧда-мӧд вылӧ лёкалӧм репетицияяс дырйи (кӧть кор) оз ков кыпӧдны. Руководитель мый тшӧктас вӧчны — колӧ кывзыны. Дерт, и сылы вывті ыджыдавны да асьсӧ вылӧ пуктыны оз ков — пыр мед вӧлі ёрта-ёртлы моз висьталӧма да индалӧма. Лыбас кӧ вензьӧм кутшӧмкӧ роль нуӧдігӧн, шуам кӧть: кыдзи пӧ сёрнитныс колӧ таті либӧ мӧдлаті. Руководитель, гашкӧ, шуас: тадзи пӧ колӧ, а рольсӧ ворсысьыс мӧд ногӧн шуӧ. Сэки колӧ ӧтвылысь артмӧдны, кыдзи збыльысьсӧ колӧ пьеса сертиыс — сэки регыдӧн ӧти кывйӧ воан.

Кружоклы уджнас колӧ петкӧдлыны и ассьыс водзмӧстчӧмсӧ (самодеятельность). Миян коми репертуар (пьесаяс) зэв на гӧль, оз на тырмы. Кружок вермас босьтны кутшӧмкӧ бурджык сюжет да вӧчны сыысь инсценировка; сӧмын сэтшӧмторъяссӧ, ворстӧдз войдӧр, колӧ бара жӧ видлавны гӧгӧрбок пьесаясӧс моз жӧ.

Ичӧтик статтяад став уджсӧ он вермы индыны — тані сӧмын ме висьталі ӧтувъя гырысьджык туйдӧдъяссӧ. Сэсся кружокъяслы колӧ аслыныс бурджыка велӧдчыны, ёнджыка лыддьыны та йылысь литература, торъя нин журнал «Деревенский театр» — сэтысь зэв уна туйдӧд сюрас. Кутшӧмкӧ мог кӧ суас, колӧ гижны художествоа удж нуӧдысь инструкторлы (Обоно бердын), дай пыр колӧ сыкӧд йитӧд кутны (ӧні инструкторас буретш ме ачым).

Драмкружокса став удж йывсьыс колӧ отчётъяс пыр нуӧдны да ыставны уполитпросветъясӧ. Бурджык опытъяссӧ асланыс уджысь колӧ лючки гижны да ыстыны политпросвет удж кабинетӧ (Сыктывдінкар, совпартшкола).

Таво тӧв чӧжнас быдлаын нин колӧ котыртны драмкружокъястӧ да уджсӧ нуӧдны. Ассьыным зільлуннымӧс пуктӧмӧн вермам кыпӧдны сиктса художествоа уджтӧ. Мӧдысь гижышта мукӧд пӧлӧс кружокъяс йылысь.