ДОНА КОЗИН

Ефим, сизим арӧса зонка, мӧдӧдчӧ кӧр дорӧ. Кӧръяссӧ гожӧмнас вӧтлывлӧны йирсьӧдны кӧдзыд саридз дорӧ, сэні и ном-гебйыс этшаджык. А тӧвнас вайӧдлывлӧны сиктлань, мед чӧсмӧдлыштны кӧръяссӧ яла нитшкӧн. Сэсся и кӧр видзысьясыслы шойччӧг колӧ, окота ӧд налы гортаныс олыштны, пывсянын шонӧдчыштны. Кӧр дорас ветлӧны Ефимлӧн дедӧыс да бабӧыс. Айыс тундраас и чужлӧма, но ӧні семьянас олӧ сиктын.

Ефим пасьталіс малича, кӧмаліс тӧбӧк (пимы). Айыс дасьтіс ассьыс кӧрт вӧвсӧ, «Бурансӧ», сы дорӧ йитӧм даддяс тэчис кӧр вольяс. Туйӧ петісны югдандорыс, а югдӧ войвылад сёрӧн.

Пукалӧ Ефим пу даддьын, дедӧыс ачыс вӧчлӧма сійӧс, быдсяма ногыс пуртӧн серӧдлӧма-мичмӧдӧма, артмӧма пелькиник да лӧсьыдіник. Сиктын некодлӧн сэсся татшӧм даддьыс абу. Жургӧ-мунӧ «Бураныс» тундраті, нэмӧвӧйся чӧв-лӧньсӧ торкӧ. То ляпкыдик да гежӧдик козъя вӧрӧ пыралас, то кузякодь эрд вывті жвучкас. То збоя кыр йылӧ каяс, то увлань исковтӧдас.

А со и кӧр стадаыс. Быттьӧ лӧзов-руд ловъя саридз. Ӧтарланьӧ гыыштас (котӧртасны тэрыб кӧръясыс) — еджыд эрд воссяс, мӧдарланьӧ гыыштас — бара еджыд эрд. Нимкодясьӧ Ефим тайӧ мича да пельк пемӧсъяс вылас видзӧдіг. А нӧшта сылы любӧ, мый регыд ассьыс дедсӧ да бабсӧ аддзас.

Гӧгӧртісны найӧ кӧръяссӧ да матыстчисны чум дорӧ. Руд гӧна Лыско понйыс радпырысь уськӧдчис на дорӧ, абу вунӧдӧма паськыд тундраті ветлӧдліг.

— Но, мадаяс, воинныд! Гажныд бырӧма! — меліа шыасис бабыс чумысь петіг. Сійӧ турунвижӧн эжӧм мича маличаа, яръюгыд дзоридзьяса сьӧд шаля.

— Бабе, ми тіянла локтім, мед Выль во кежлӧ гортӧ нуӧдны.

— Ветлам, ветлам, шойччыштам. Ми сёрнитчим нин мукӧд кӧр видзысьяскӧд, ӧні миянӧс лэдзласны, сэсся ми найӧс.

Кӧръяса нарт вылын воис дедыс. Нюмыс сылӧн вошӧ рудоват ус-тош пиас, читкыртчӧм лӧз синъяснас мудера видзӧдӧ воысьяс вылӧ.

— Волы, волы, пиук. — Шыасис сійӧ внукыс дорӧ да нуӧдіс чум саяс. Сэні сулаліс ӧтка кӧрпи. — Тайӧ Авкоыс тэнад.

— Менам? Тайӧ мусаникыс?

Ефим кок чунь йылас матыстчис кӧрпи дорӧ, но мӧдыс повзис да вешйис.

— Оз сетчы меным, — нормис зонка.

— Медводдзаысь на аддзис да. Велалас. А ме тэныд вылӧ нин и пасйи. Кор тэ быдман, уна кӧр тэнад аслад лоӧ. Ачыд и видзны мӧдан. Ми пӧрысьӧсь лоам да ог нин мӧдӧ вермыны кӧр дорад ветлыны.

— Дедэ, а тэ кӧр дорад кымын арӧсӧн мунін?

— Дзолядырсянь.

— Ме ӧнісянь и кӧсъя. Тэ менӧ велӧд.

— Велӧда, велӧда, быдмыштан да. Ӧні ӧд мамыд оз на лэдз тэнӧ. Сэсся школаӧ мӧдан ветлӧдлыны, бара некор лоӧ.

— Кытчӧ нӧ вошинныд? — шыасис бабыс. — Ми нин став кӧлуй даддьӧ сӧвтім.

— Айе, меным дедэ кӧрпи сетіс, — ошйысис Ефим.

— Но, тэнад нин аслад кӧр? — шензьыштіс айыс.

— Кыдз нӧ ми сійӧс сиктас нуӧдам? — юасьӧ зонка.

— Тані олас.

— Огӧ кольӧ, аскӧд босьтам, — асланьыс синӧ Ефим.

— Оз позь сиктӧ босьтны. Сылы колӧ кӧръяскӧд ӧтлаын овны, мед велалас тундраас.

— Сійӧ и сідз ӧтнас со чум дорын, — оз сетчы пиыс.

— Авко да сійӧн ӧтнас, мамыс абу сылӧн. Быдмыштас да ставкӧд ӧтлаын мӧдас ветлӧдлыны.

— Ефим, волы, кӧрпиыд меным шеді, сьылітіыс малышт, матісяньджык тӧдмась, — корис дедыс.

Зонка котӧртіс чум сайӧ, меліа инмӧдчыліс кӧрпилы сьыліас, мольӧдыштіс мыштіыс. Авко тіраліс, буракӧ, поліс.

— Эн пов, ме век мӧда тэнӧ дорйыны. Регыд бара на вола, — вашкӧдіс сылы Ефим.

Регыд мысти найӧ тӧвзисны тундраті «Буранӧн», ӧні нин нёльӧн.