ТОРЕАДОР

Кольтанлы Чотысь нимыс кӧвъясис ичӧт дырйиыс на. Тӧвъяснас пывсян вывсянь джуджыд лым толаӧ чеччалісны, да сэки коксӧ мутшкыльтліс. А ичӧт сиктад сэки ни бурдӧдчысь, ни веськӧдчысь эз вӧв. Мамыс эськӧ быд пывсигӧн коксӧ ниравліс, но ыджыд гос таысь эз ло. Сэксянь и мӧдіс Кольтан чотны. Мед эськӧ сӧмын тайӧ... Быдмис да бур туй вылӧ эз жӧ пуксьы, а курыд зеллятӧ ёнакодь радейтіс. Та понда быд неминучаас веськавліс. Би пыр и ва пыр, позьӧ шуны, муніс... Гажа юрнас мотора пыжӧн журъялігкості джумйӧ сунгысьліс. Моторыс йирӧ вӧйис, пыжыс гумовтчис. Бур на, ачыс вермис мездысьны. Мӧдысьсӧ, Муму Вань вокыскӧд вадорса сарайын гажъялігӧн жӧ, нымӧнӧ эз сотчыны кыкнанныс. Вина гагсӧ бурпӧт дзулькйӧдлігӧн Кольтан тшынасьысь чигарка помсӧ бокӧ лэбӧдӧма. А кольмӧм юраястӧ вугыр нин босьтӧма...

Медводз садьмис-паляліс Муму Вань, тшын дуксӧ кыліс да. Сійӧ и петкӧдіс ыджыдджык воксӧ ывла вылас.

Ваньыд Кольтанысь во-мӧдӧн ичӧтджык. Сідзсӧ чӧла олысь морт, кор оз ю, сӧмын «му-му» и лэдзӧдлас... Та вӧсна и Мумунас нимтісны. Но юсяс кӧ, вомкаличыс воссьылӧ жӧ. Сэк быд нинӧм абусӧ сӧрас.

И колӧ жӧ бара лоны... Кольтан татшӧмторсӧ нэм оз вунӧд: Муму Ваньлысь чужан лун пасйӧмыс кык воклӧн нюжаліс быдса вежон, некыдз дугӧдчыны оз вермыны курыдторсӧ дучкӧмысь. Гажъялӧны лун и вой. Ӧтарӧ мамнысӧ дӧзмӧдӧны, сьӧм сылысь дзайгӧны ад горшъясыд.

Садьмас ӧти мича асылӧ Кольтан, а юрыс руш-руш, чус сьӧкыд гырнич. Мый вӧчны? Ни сьӧмтор, ни курыдтор абу: юр веськӧдны ни горш пожъявны нинӧмӧн. Мамыс инпӧлын пач дорас месанитӧ-пусьӧ.

— Ма-а-м, — балябӧжсӧ гыжйыштіс Кольтан, — гашкӧ, сё грамм кисьтан, юрӧй ӧд потӧ.

— Этшаджык лак вина гагсӧ, дай оз мӧд висьны, — шыасис мамыс. — Кор и пӧтлан винасьыс? Мудзи жӧ нин эськӧ ме тіянкӧд, ӧслӧпанъяскӧд, да. Гӧтрасинныд кӧ, гашкӧ, кӧть меным кокниджык вӧлі. Да ӧд коді на петас юысьыд сайӧ?

— Дугды нин вутшкынытӧ, — дӧзмискодь Кольтан. — Бурджык лоас, юрӧс кӧ веськӧдан.

— Веськӧда. Кыдз нин ог веськӧд? Асы, укватнас варта бан бокад, ӧдйӧ сайкалан.

— Но, маму-у-к, — бара лэдзӧдіс пиыс, — кисьты сё граммсӧ. Жаль али мый?

Тӧдіс ӧд: мамыслӧн дзебасаинын ӧти дозйыд да век эм. Та вӧсна и дзайгис.

— Кутшӧм сё грамм? Ӧшпиным асывбыд нин горзӧ, сёйны корӧ, — Палэй тьӧт индіс укватнас сёянӧн тыра ведра вылӧ. — Со, петкӧд ӧшкыслы.

— Кисьтан кӧ, петкӧда, а сытӧг ог вермы. Кокъясӧй оз нуны.

— Тьпу! — сьӧвзьыссис мамыслӧн. — Чӧртсьыс кевмысьӧмӧн мынан, а тэысь бурӧн он мын.

Палэй тьӧтлӧн юрыс нин быдсӧн висьмис пиыс дзайгӧм понда. Петаліс посводзӧ да пыртіс сьӧрсьыс водка доз.

— Батьныдлӧн кулан лун кежлас эськӧ заптылі да. Гу вылас колӧ кайлыны, мися, — лӧня шуис мамыс. — На, пальӧдчы, да аски катӧдлы Мыча чой дорас. Турипувйыс таво уна дай гырысь лоӧма. Колӧ кӧть гоз ведра вотны.

Чотысь Кольтанлы мӧдысь шуны оз ков. Ӧтчыдысь лолыштӧмӧн гулькнитіс-кымис водкасӧ быдса румка, кышаліс вылысас чим гӧрд рӧма свитер да сёйӧд тыра ведранас петіс ӧш гидӧ.

А Палэй тьӧт пуксис пызан сайӧ да сьӧкыда ышловзис... Квайт челядьӧс со верӧсыскӧд быдтісны. Гырысь ныв-пияныс семья лӧсьӧдалісны да астырнаныс олӧны, сӧмын медічӧтъясыс — Коляыс да Ваньыс — некыдзи оз кӧсйыны сяммӧдчыны. Некӧн бур ног эз уджавлыны и. Шог ни печаль, ӧти удж вылысь мӧд вылӧ бордтӧм ракаяс моз лэбалӧны. Ыджыд нажӧтка, дерт, оз вайлыны. Со и ковмӧ пӧрысь мамныслы нэмсӧ скӧт видзны: то порсьясӧс тшӧгӧдас начкысян пунктӧ сдайтны, то баляясӧс аслыныс сёйны быдтас. Таво со ӧшпиӧс ньӧбисны. Тшӧгӧдігвыв жӧ. Сдайтасны сэсся. Бара на пенсияыс дорӧ содтӧд сьӧм... Пияныс эськӧ отсасьӧны жӧ да: турунтӧ ытшкасны, гидтӧ весаласны. Дерт, кор абу шома юраӧсь.

Мамыслӧн мӧвпалігкості Кольтан петіс да восьтіс карта ӧдзӧссӧ: сы вылӧ букыша видзӧдіс Буран нима ӧшкыс: гожся луд вылад йирсьӧдӧм да няньӧн-рокӧн быд лун вож выйӧнӧдзыс вердӧм лов вӧлі прамӧй ыджыд. Кольтан чотігтыр матыстчис гид пельӧсас лӧсьӧдӧм-тувъялӧм лясни дорӧ, лэптіс сэтчӧ сёянӧн тыр ведрасӧ.

— Буран, Буран! — чукӧстіс бурысь. — На, сёй!

Но мӧдыс мыйлакӧ зӧм сулалӧ, оз матыстчы лясни дорас.

— Буран, лок, мися... — бара на корис пемӧссӧ Кольтан, сэсся эз нин мӧд виччысьны ӧшлысь нюжмасьӧмсӧ, воськовтіс восьса ӧдзӧслань, медым петны ывлаас. Та кості ёсь, кыз сюръяссӧ увлань лэдзӧмӧн ӧшпи кыдзи тай зырӧдіс Кольтанлань да мый вынсьыс зутшкис кӧзяиныслы небыд бокас. Коньӧр мортыд виччысьтӧмысла путьсӧ воштыліс, эз гӧгӧрво, мый лои. Сэсся казяліс жӧ, мый тайӧ ӧшпиыс.

— Буран! Лешак! Мый нӧ вӧчан? Тайӧ ӧд ме-е! Коля-а! — горӧдіс джодж шӧрӧ усьӧм Кольтан. — Ин тӧд али мый?

А Буранлы, тыдалӧ, морт кывйыд пӧсь ни кӧдзыд — некыдзи оз ӧвсьы: гӧрдӧдӧм синъяссӧ быльӧдӧма, дженьыд сюръяссӧ чургӧдӧма. Бара зутшкис Кольтанлы бокас да кышасис гӧрд свитерас. Свитерыс чашмуні-косяссис, кӧть и кызкодь шӧртысь. Кольтанлӧн кучикыс поті да ыльӧбтіс вир. Ӧш нӧшта на ёнджыка ярмис, тальӧ коньӧрӧс кокъяс улас. Кольтан сэсся весиг ачыс эз тӧдлы, кыдзи тшапкысис йӧймӧм пемӧслы сюръясас да лэбзис-качис пемӧслӧн мыш вылӧ.

Буран дзикӧдз дурмис, кор кыліс мыш вылас вожасьӧмсӧ Кольтанлысь. Том чибӧ моз мӧдіс котравны-чеччавны гид пытшкын, медым шыбитны вылыссьыс ковтӧм седокӧс, сэсся зырӧдіс восьса ӧдзӧслань.

Ывла вылӧ веськалӧм бӧраныс Кольтан усис эжа вылас, тшук керкаӧ пыран сод помас. Пидзӧсчаньӧн кавшасис содъяс кузяыс да ружтӧмӧн пырис гортас. Джодж шӧрас сувтіс: ачыс кельдӧдӧм бобув кодь, киясыс и кокъясыс повзьӧм кӧчлӧн моз тіралӧны. Пызан сайын пукалысь Муму Вань, коді выльӧн на садьмӧма, кыв шуны эз сяммы, а месанитны эштӧдчысь мамыс босьтчис лӧвтны:

— Мый нӧ тэкӧд лои-и? Кодкӧ нӧшаліс али му-уй?

— Лу-лу-лу! Лу-лу-лу! — ӧдва артмис повзьӧм мортлӧн.

— Кутшӧм лулу? — эз гӧгӧрво мамыс.

— Э-э-эсія ӧ-ӧ-ӧшкыс лу-лу-лу-ка-а-ліс, сӧ-сӧ-сӧ-ӧ-тӧнаыс.

— Господьӧ-Енмӧй! Некод вылӧ эз уськӧдчыв да. Мыйысь нӧ тэ вылӧ уськӧдчис? — чуймис мамыс. — Ноко, пӧрччы свитертӧ...

Палэй тьӧт пыраліс ыджыд жырйӧ да вайис сэтысь бинт да йод.

— Тэ ӧні... Тореадор, — шыасис пызан сайын водка чурскысь Муму Вань. — Испанияад тай гӧрд рӧма дӧраӧн ӧшъяссӧ дэлькӧдӧны... Весиг кувтӧдз овлӧ коньӧръяслы. Корридаӧн шусьӧ. Ӧшкыд гӧрд рӧмтӧ оз радейт, со и уськӧдчис тэ вылӧ, гӧрд свитертӧ аддзис да.

— Водка дукыс кӧ эз кажитчы-а, — стӧчмӧдіс мамыс.

Буран улӧ веськавлӧм бӧрын Кольтан весиг мӧсъясысь да куканьясысь повны мӧдіс. Аддзас кӧ ывла вылысь пемӧсъясӧс, ыліті да бокиті мунас.