ӦТКА ПӦТКАЯС

Ӧтка олӧмыд, висьтавлӧны олӧма йӧзыс, абу пӧ и олӧм. Микӧл Васьлӧн тьӧткаыс тай век норасьліс, со пӧ верӧсӧй кувсис, дай ӧні некодкӧд весиг пинясьны. Телевизорыс кӧ эз вӧв, дзикӧдз йӧйми, сэтчӧ сӧмын и ылавла. Быдсикас сериалсӧ, мексикаса «майтӧг операяссӧ» видзӧдігӧн рытыс и кольӧ. Но гуся мӧвпнас эськӧ сы вылӧ и ликтывліс, мед воча пиыс сэсся гӧтрасяс, семья лӧсьӧдас. Ӧд Васьлӧн и збыльысь гӧтрасян кадыс важӧн нин воис, комын арӧсыс матысмыны мӧдіс.

— Гӧтрасьны? — чуймывліс Васьӧ. — Мый понда? Семья лӧсьӧдан, кага чужас да сыкӧд сӧмын нок, сійӧс вердны, кӧмӧдны-пасьтӧдны колӧ. Посни челядьыд ёна бӧрдӧны, узьны войнас оз лэдзны. О-ог! Ме некор ог гӧтрась.

Збыльвылас семья лӧсьӧдӧм йылысь кӧсйӧмыс сылӧн чужліс важӧн нин. Зонлы ёна воліс сьӧлӧм вылас аскӧдыс ӧти классын велӧдчысь Валя нима нывка. Сыкӧд и кӧсйыліс ӧтувтны ассьыс олӧмсӧ. Но армияӧ ветлігкості муса нылыс петӧма верӧс сайӧ. Татшӧм юӧрсьыд коньӧр Васьыд быдсӧн весьӧпӧрліс, весиг овны эз кӧсйы. Да кадыс тай дойястӧ бурдӧдӧ. Ӧнӧдз на Микӧл Вась ни ӧти ныв вылӧ оз видзӧд. Ставныс пӧ найӧ ӧткодьӧсь.

Вась лесопунктын шопералӧ, сьӧмтӧ вайыштӧ, да сійӧ мама-пиалы бура тырмӧ. Мамыс вермысь на, варов нывбаба, став уджсӧ ачыс на вӧчӧ, пусьӧ-пӧжасьӧ, школаын на идрасьӧ. А Васьӧ, позьӧ шуны, век дась вылын олӧ, гортас нинӧм оз вӧч. Батьсяньыс Васьыд некор отсӧгтӧ эз аддзыв. Батьыс — Дӧрӧш Микӧл — эновтіс семьясӧ да овмӧдчис карын, кор дзоля Васьӧ, позьӧ шуны, пызан увті на котраліс. Зонмыс айсӧ бурногӧн оз и помнит. Дай оз и кӧсйы туйтӧм батьсӧ тӧдны. Ай дай медбур ёрт пыдди сылы вӧлі дай лоӧ мамыслӧн вокыс — Коля дядь, Николай Иванович Тутшныров, кодӧс Вась шуӧ вежайӧн. Коля вежайыс олӧ карын жӧ, ыджыд чина. Карысь чужан сиктас том гӧтырыскӧд тшӧкыда волывліс чойыс ордӧ то командировкаӧ, то отпускӧ, да чойыслы да вежапиыслы век козинторъяс вайлывліс. Васьлы кызь вит арӧс тыригас Коля дядьыс козьналіс суйӧрсайысь вайӧм видеомагнитофон, коді сӧвет власьтлӧн воясӧ ни ӧти лавкаын эз вӧв. Со пӧ тэныд, гӧтыртӧмлы, эротика да секс йылысь кассетаяс ньӧби. Васьыд, кӧть и медводдзаысь на кыліс татшӧм тӧдтӧм кывъяссӧ, вежайыслысь эз лысьт юасьны. Мӧмӧтӧн ли, мыйӧнкӧ нӧшта на сиктса олысьтӧ нимтас дай.

Со и лои Микӧл Васьлы мыйӧн кадсӧ колльӧдны. Быд рыт то америкаса боевик-триллеръяс, то мусукасян-окасян кинофильмъяс видзӧдӧ да ёна и чуймалӧ. Со пӧ олӧмыс суйӧр саяд кутшӧм! А миян сьӧд вӧр шӧрын олысь зонъяслы ныв дорӧ матыстчыны он лысьт, весиг окыштны полан. Некутшӧм яндзим суйӧрсаясыдлӧн абу. Тьфу! Видео дорад том зон вӧвлӧм муса ныв йывсьыс дзикӧдз вунӧдіс. Дугдіс шогсьыны. Весиг сиктса клубӧ туйсӧ вунӧдны пондіс. Ни кино видзӧдӧм, ни йӧктӧм-гажӧдчӧм сійӧс сэтчӧ эз кыскы. Гортас гажӧдчанторйыс эм да.

Ӧти рытӧ пырис Васьӧяс ордӧ суседканыс — Мария Ивановна, шӧркодь тушаа, енэж кодь лӧз синма статя нывбаба. Во джын сайын сійӧ воӧма тайӧ сиктас да овмӧдчӧма тьӧткаыс ордын, сельпоын бухгалтерӧн уджалӧ. Йӧзыс сёрнитлісны, нывбабаыс юысь верӧс дорсьыс мунӧма, торйӧдчӧма сыкӧд. Ӧні — ӧтка пӧтка, кыдз шуласны. Пач ни рач аслас абу. Вась ичӧтик вежӧсас буретш видео пыр эротика фильм видзӧдіс да эз и казяв, кор на ордӧ мича суседкаыс пырӧма.

— Васюк, — зон дорын орччӧн кыліс нывбаба гӧлӧс, — мамыд тай гортас абу-а, гашкӧ, тэ менӧ могмӧдан? Меным эськӧ неуна совтор колыштӧ да, луннас вунӧді ньӧбны. А ӧні сёр нин. Лавкаясыс пӧдсаӧсь.

Микӧл Вась быдсӧн шай-паймуніс виччысьтӧмысла.

— Нач кань моз ветлӧдланныд да, весиг кок шынытӧ эг кыв, — кывлысис Васьӧ.

— Дерт, он кыв, — нюммуніс Мария Ивановна, — телевизорад шысӧ сэтшӧм гораа лэдзӧмыд, мӧдлапӧлӧдзыс юргӧмыс кылӧ.

— Тайӧ ӧд абу телевизорса кино, — ошйысьыштіс зон. — Татшӧм киноыс видеомагнитофонын, вежайӧй меным чужан лун кежлӧ козьналіс, гранича сайысь вайис.

— Но-о! — чуймис ань. — Позьӧ, ме видзӧдышта?

— Позьӧ. Мыйла оз позь? Видзӧдӧй кӧть рытывбыд, — кассетасӧ магнитофонсьыс вежигӧн нюммуніс Микӧл Вась. — Ме кухняӧ тшай юны петала.

Мария Ивановна пуксис-лажгысис телевизор дорын сулалысь небыд креслӧ вылӧ. Но киносӧ недыр видзӧдыштӧм бӧрын тюрӧдіс-петіс ичӧт вежӧсысь да сьӧласигтыр уськӧдчис Вась вылӧ:

— Тьфу! Тэ ме вылын смекайтчан али мый? Мыйся кино магнитофонас пуктӧмыд, зывӧк видзӧдны. Яндзимныс абу! Вай меным совтӧ да ме гортӧ пета, — торгис суседкаыс. — А тэныд колӧ ӧдйӧджык гӧтрасьны, а то татшӧм кинояснад дзикӧдз тшыксян.

— Ме некод вылын ог смекайтчы, — вочавидзис скӧрмӧм суседкаыслы Микӧл Вась. — Кыдз йӧзыс олӧны, сійӧс и петкӧдлӧны. Эротика тайӧ, секс. Гӧгӧрвоинныд?

— Ме эськӧ гӧгӧрвоа да, олӧмас быдтор нин паныдавлі. Но тэныд бурджык лоас, пиук, гӧтрасян кӧ ӧдйӧджык, а то нэм кежлад ӧтнад колян.

— А ме, Мария Ивановна, татшӧм фильмъясӧн и велӧдча ӧні овнысӧ, — эз шӧйӧвош Микӧл Вась. — Вот кор велала, сэки и гӧтрася. И тіянлы оз жӧ сор велӧдчыштнысӧ. Верӧсныд тай абу жӧ, оланныд ӧтка пӧтка моз.

— Эн велӧд! Ачыд на чипан, а курӧгӧс кӧсъян велӧдны. Эн пов, ме ӧткӧн ог коль, — нывбаба юрсӧ чатӧртӧмӧн петіс Васьяслӧн керкаысь. Но недыр кад мысти мича суседкаыд бара на воис.

— Мый нӧ лои? — нюмдіс Микӧл Вась. — Бара солыд быри?

— Эз эськӧ да, совсӧ ньӧби нин, — век на нюмъялӧ Мария Ивановна, — менам ӧні мӧд мог. Гашкӧ, лэдзан эсійӧ эротикасӧ видзӧдыштны, воддза дырйиыс кыдзкӧ яндзим лоис да эг видзӧд. Гортын талун ӧтнам, гажтӧм лоис да, вай, мися, петала ті ордӧ, видеонытӧ видзӧдышта.

Васьӧ паныд эз ло. Ачыс петіс ичӧт вежӧссьыс, мед пӧ ӧтнас видзӧдӧ. Но бурджык эськӧ вӧлі, эз кӧ лэдз Васьӧыд вельмӧм нывбабатӧ. Та бӧрын варов аньыд пӧшти быд рыт Васьӧяс ордын мӧдіс коллявны да ӧтарӧ кино видзӧдны. Микӧл Вась весиг дӧзмис нин суседкаыс вылӧ. А мича аньыд и дзикӧдз яндзимсӧ воштіс. Ӧтчыд пырис на ордӧ да меліа шуӧ:

— Васюк, талун менам чужан лун, гӧсьтъяс воисны да вайлы недыр кежлӧ видеомагнитофонтӧ. Кӧсъя, мед найӧ эсійӧ мусукасьӧмъяссӧ видзӧдасны. Некор на ӧд абу аддзылӧмны.

Микӧл Васьлы ӧти рыт кежлад суйӧрсайса аппаратураыд эз ло жаль, сетіс. Но та бӧрын зонлӧн олӧмыс нач нин гугӧн бергӧдчис. Вежон эз кольлы, медым сійӧс суседкаыс эз дӧзмӧд. Век Васьӧлысь видеомагнитофонсӧ корӧ недыр кежлӧ да и шуӧ на, мынтыся пӧ сійӧс уджӧдӧмысь. Микӧл Вась некыдзи оз вермы вельмӧм нывбабасьыд мынтӧдчыны. Он сет магнитофонсӧ — аньыд лёкӧдчас, сетан — жугӧдны вермас. Гӧгӧр мат. Бур, карысь воис Коля вежайыс, коді ӧні, позьӧ шуны, ӧтка пӧткаӧн жӧ оліс: том гӧтырыслӧн сы дорысь мунӧм бӧрын Коля вежайыс гӧтрасьӧм йылысь эз жӧ мӧвпав. И некод вылӧ эз видзӧд.

Васьӧлӧн мамыс школаын идрасьӧ. А мужичӧйяс аддзысьлӧмсӧ пасйӧны, кодалӧны вежая-пиа. Триньӧбтіс ӧдзӧс звӧнок.

— Э-э! Эсія йӧй бабасӧ, тыдалӧ, мутиыс йӧткалӧ, — дӧзмӧмпырысь шуис Микӧл Вась.

— Кодӧс? — чуймис вежайыс.

— Да суседканым, Мария Ивановна, велаліс менсьым магнитофонӧс гортас кыскавны. Кытыськӧ выль видеокассетаяс судзӧдӧма и. Пыр корӧ. Вайлы пӧ да вайлы. А жугӧдас кӧ, кысь сэсся выльсӧ ньӧбан, — шогсьӧ Васьӧ. — Мый вӧчны? Мый вӧчны, вежайӧй?

— Ог тӧд. Ачыд мыйкӧ думышт, жаль кӧ видеомагнитофоныд.

— Тӧдан мый, — воис Васьӧлы юрас мӧвп, — ме ӧні пыра-дзебся гардеропас, а тэ мун ӧдзӧссӧ восьт да висьтав, мый ме абу гортын.

Николай Иванович сідзи и вӧчис, кыдзи тшӧктіс вежапиыс. Восьтіс ӧдзӧссӧ да кыв-ворсӧ воштіс. Сы водзын сулаліс шӧркодь арлыда, рудов чиклясьысь юрсиа, лӧз синма мичаник нывбаба да нюмъялігмоз меліа кывлысис:

— Чолӧм. Васяыс гортас?

— Э-э-э! Ме-э-э! Ме-э ог тӧд, абу кӧ-а, — шӧйӧвошис Николай Иванович.

— Но мыйла нӧ ті кӧза моз баксыны мӧдінныд? — нюмдыштіс нывбаба. — Пӧръясянныд али мый? Васяыс неважӧн на гортас вӧлі да.

— Абу сійӧ, абу, ме ӧтнам пукала да со кино видзӧда. Но пырӧй ті, пырӧй, — сяммис жӧ медбӧрын шуны Николай Иванович. — Тіянӧс Мария Ивановнаӧн шуӧны?

— Да, бура дыр нин тадзи шуӧны. А ті кытысь тӧданныд? — керкаӧ пыригӧн нин юаліс нывбаба.

— Менам тӧдтӧмтор абу, — шмонитыштіс мӧдыс да корис виччысьтӧм гӧсьтяӧс пуксьыны телевизор водзын сулалысь креслӧӧ.

— Тӧдмасямӧй. Менӧ шуӧны Николай Ивановичӧн, ме Васялӧн вежай, сылӧн мамыслӧн вок, — аслыс ичӧтик румкаӧ водка, а нывбабалы гӧрд вина кисьталігмоз водзӧ нуӧдіс сёрнисӧ Коля дядь. — Ола юркарын, гӧтыртӧм, вои гӧсьтитыштны. Тӧдмасьӧм вӧсна, чайта, миянлы тіянкӧд позьӧ и винатор юыштны.

— Ме эськӧ ог радейт вина-водкатӧ да, — пыксис ань.

— Но? Этшаникатӧ да бур вылад — абу грек. Босьтӧй румкатӧ. Тӧдмасьӧм вӧсна ӧти румканад немтор он лый.

Микӧл Васьлы, коді пукаліс креслӧсянь матын сулалысь гардеропын, кыліс румкаясӧн тотшнитчӧм.

— Кык ӧткодьыс даръясьны мӧдісны, — дӧзмис дзескыд шкапын пукалысь вежапи.

И збыльысь, гӧсьтъяс, тыдалӧ, вунӧдісны ставсӧ. Варовитӧны, сералӧны. А Васьлӧн кокыс дзескыдінад пукалігӧн дубаліс, но вӧрзьыны оз лысьт, кылас вӧрӧшитчӧмсӧ вельмӧм суседкаыс дай. А Коля вежайыс, тыдалӧ, шкапын пукалысь вежапи йывсьыс дзикӧдз вунӧдӧма. Оз и мӧвпав кортӧм гӧсьтясӧ гортас ыстыны. Пыр мыйкӧ висьталӧ-сӧрӧ, гажӧдӧ мича аньӧс. Сэсся мыйлакӧ сёрнитысьяс ланьтісны, чӧв-лӧнь лои. Васьӧыд чуймискодь. Гардероп ӧдзӧссӧ неуна восьтыштіс, мед видзӧдлыны, эм-ӧ кодкӧ вежӧсас. Ӧдзӧсыс кальк воссьыштіс да артмӧм коластӧдыс Васьлы петкӧдчис сійӧс чуймӧдан мича серпас: вежайыс да суседкаыс сывъясьӧмӧн чӧскыда окасьӧны. Васьӧ ярмис:

— Ме тан, дзескыдінас, мудзи нин пукавны, а найӧ нювсьӧны. Энлы, ме тэныд бӧрыннас петкӧдла мусукасьӧм. Нимтӧ вунӧдан, — зон тӧдлытӧг кабырнас кучкис шкап ӧдзӧсас. Ӧдзӧсыс воссис, но Васьӧ эз сяммы некытчӧ кутчысьны да пласьткысис-уси джодж шӧрас. Николай Иванович вак-вак серӧктіс, а нывбабаыд эз шӧйӧвош. Пыр и гӧгӧрвоис, мыйын делӧыс.

— Вася, — чуймис Мария Ивановна, — ме тэнӧ корсьыся-виччыся, а тэ абу ылын и вӧлӧмыд. Гардеропын пукалан. Кодысь нӧ дзебсясян?

— Ме-э! Ме-э! — вежай ногыс жӧ кӧза моз бакӧстіс Микӧл Вась. — Ме... Эсійӧ... узи гардеропас, тані шоныд, пемыд, некод оз дӧзмӧд и.

— Медводдзаысь на аддза, мед кодкӧ шкапын узьліс. Гашкӧ, меысь дзебсин?

— Эг, эг тіянысь, — дзикӧдз шӧйӧвошис Микӧл Вась.

— А кодысь нӧ?

Васьӧ эз нин тӧд, мый нӧшта сӧрны, но шуд вылас ӧдзӧс звӧнокас кыліс триньӧбтӧм. Зон чеччис джоджысь да петіс ӧдзӧссӧ восьтыны. Ӧдзӧс дорын сулаліс вӧсни коска, чиклясьысь кузь юрсиа томиник ныв.

— Маша тётяным абу ті ордын? — мелі гӧлӧсӧн кывлысис сійӧ. — Петіс видеомагнитофонла дай вошис, час нин виччыся.

Та кості вежӧсысь петіс Мария Ивановна:

— Вася, тӧдмась, тайӧ менам тьӧткаӧн шуысь — Женя, воис ме ордӧ гӧститны. Вай босьт видеотӧ, да ставӧн ми ордӧ петам, кутшӧмкӧ триллер видзӧдам. Миянын пызан вылын тырыс сёян-юан. Пукалыштам, сёрнитыштам.

Васьӧӧс дыр эз ков виччысьны. А регыд мысти кык гажа кӧлысь ворсісны: Николайлысь да Мариялысь, Василийлысь да Евгениялысь.