«ПАН-КОМИ» — ВАЖСЯ МОРТ РӦДЛӦН ПРА-КЫВ... ДА

ВЫЛЬ НАУКА — «КОСМИЧЕСКӦЙ ПАЛЕОЛИНГВИСТИКА»


Коли нин кызь воысь унджык сійӧ кадсяньыс, кор ме, С.М. Буханцев, восьті морт рӧдлысь пра-кыв да нимті сійӧс “пан-коми” кывйӧн. Восьті ме сійӧс “Роча-комиа кывкуд” подув вылын. Дыр ме сійӧс листайті, видлалі. Орччӧді коми кывъяссӧ роч, английскӧй да мукӧд кывкӧд. А сыӧдз ме кывлі мукӧд йӧзсянь тешкодь сёрнияс коми кывкуд йылысь: шулісны, мый коми кывйыс зэв важся кыв и сы подув вылын вермис артмыны став мукӧд кыв, медводз нин роч...

“Роча-комиа кывкуд” видлалігӧн ме казялі, мый сэні паныдасьлӧны зэв уна дженьыд кывъяс, кодъяс артмӧны кык шыысь либӧ шыпасысь. Шуам, “ол”, “би”, “ки”, “ва”, “из”, “шы”, “ар”, “му” да с.в. Татшӧм кывъясыс сюри 150 гӧгӧр. Тайӧ кывъяссьысь, буракӧ, и артмӧмаӧсь бӧрыннас сьӧкыдджык либӧ кузьджык кывъясыс – европаса, да и не сӧмын европаса кывъяс. Ме нимті тайӧ кыв пластсӧ “пан-комилӧн” медводдза пӧрадока пра-кывйӧн. Тайӧ элементарнӧй кывкудйысь, мый вылын талун кутчысьӧ и мирса став кывйыс, и став миян уна сикас войтырлӧн литератураыс, - и артмис ставыс, мый миян талун эм. Гӧгӧрвоны, мый пра-кывйыс вӧлі зэв дженьыдӧн да прӧстӧйӧн, вӧлі эз кокни. Тайӧ паныд сувтіс сійӧ видзӧдласъяслы, мый ме лыддьывлі кывъяс йылысь да мыйӧ миянӧс велӧдісны школаын.

Зэв важъя “пан-коми” кыв вылын йӧзыс сёрнитісны 50-70 сюрс вояс сайын; вермас лоны, и водзджык. Вочасӧн кывйыс лои тэчасног серти сьӧкыдджыкӧн, артмисны кывъяс куим шыпасысь либӧ шыысь. Ӧнія коми кывкудйын налӧн лыдыс 700-800 гӧгӧр. Ме нимті тайӧ кыв тшупӧдсӧ “пан-комилӧн” мӧд пӧрадока пра-кывйӧн. Тайӧ татшӧм кывъяс: “бэр”, “зэв”, “дой”, “мун”, “лок”, “шер”, “лов” да с.в.

Вочасӧн ме велӧдчи расшифруйтавны ӧнія кывъяссӧ. Вуджӧдны да гӧгӧрвоны позис ставсӧ - сьӧкыдджыка либӧ кокньыдджыка: ю, кар, страна нимъяс, эмтор да явление нимъяс – ставсӧ, мый миян гӧгӧр эм да мый вермис нимтыны уна сюрс вояс сайын олысь морт. Ӧнія кывъяс видлалігӧн казялам, мый важся йӧзлы тайӧ вӧліны тӧдчымӧн сьӧкыд сёрникузяяс, кытчӧ пырис ӧттшӧтш некымын понятие.

Тшӧкыда, кор ме вӧча кывъяскӧд экспериментъяс, казяла, мый ме ёна нин ылӧ муні сійӧ туйсяньыс, кодӧс талялӧны либӧ кӧні сулалӧны ӧнія лингвистъяс. Филологъяс, кодъяскӧд ме сёрниті Сыктывкарын пра-кыв йылысь, менӧ пӧшти эз гӧгӧрвоны. Сэсся ме гӧгӧрвои, мый колян нэмся 30-ӧд воясӧ тайӧ “пан-коми” кыв восьтӧмысь менӧ вермисны репрессируйтны либӧ ыстыны Колымаӧ. Вермас лоны, мый ӧткымын лингвистлы да историклы эз мойви, мый найӧ кадысь водз восьтісны “пра-кывсӧ”. Налӧн уджъяс куйлӧны кӧнкӧ спецслужбаяслӧн архивъясын либӧ найӧс важӧн нин бырӧдісны. Наука зэв топыда вӧлі йитчӧма политикакӧд. Кремль век тышкасис культуракӧд, наукаын восьтӧмторъяскӧд, войтыркӧд.

“Пан-коми” пра-кыв, коді сетіс подув морт рӧдлӧн став кывлы (а найӧ - сюрсъяс), вермис артмыны ачыс, ас вӧляысь; стӧчджыка кӧ, вӧлі артмӧма Му вылын. Но вермас лоны, мый сійӧс вермисны вайны миян пра-рӧдительяс, кодъяс воисны кодзувъяс вылысь. “Пан-кыв” пра-кыв восьтӧмӧн ме пукті подув выль наукалы, кодӧс нимті “космическӧй палеолингвистикаӧн”.

Этша нин коли вӧчны: колӧ босьтны сійӧ кывъяссӧ, мый вылын сёрнитӧны мукӧд звёзднӧй системаысь миян Му вылӧ воӧмаяс, да орччӧдны найӧс миян кывъяскӧд. Ме чайта, мый кывъяслӧн подувъясыс вермасны лоны ӧткодьӧсь.

Кык во сайын ме гижи кыз небӧг, 300 лист бок вылын - “Космическая палеолингвистика, или о том, как я открыл пра-язык “пан-коми”. Сэні ме паськыда гижа наукаын аслам тӧдмалӧмторъяс йылысь.

С.М. Буханцев, 2016 вося косму тӧлысь 3 лун


Вуджӧдысь: 
Гижӧд
Пан-коми...
Жанр: 
Оригинал гижысь
Буханцев Сергей

lkejrlkelkrgner klrjnelknfrkl ekjnrjkenfrej

1