ПРӦКЕЙЛӦН САД


Прӧкей быд асыв водз чеччӧ. Медводз чуткас чайник да ваыс пузигкості вевъялас папирос куритны ӧшинь дорас. Гӧтырыс сы бӧрын дыр на быглясяс войбыдӧн пӧжӧм шоныд вольпасяс. Прӧкей видзӧдӧ ӧшиньӧ, арталӧ, кутшӧм талун поводдяыс лоас. Град йӧрыс син водзас. Ставыс, мый садитісны, бура заводитӧма петны: лук босьтчӧма и, веж йывъясӧн чурвидзӧ, клубника паськалӧ и, войнас зэрыштӧма, коръяс вывсьыс буссӧ мыськӧма, да найӧ нӧшта на вежӧсь лоӧмны.

Прӧкей чай заваритіс, горӧдіс гӧтырыслы:

— Грапир, чеччы! Тырмас сэсся тэныд тшӧгтӧ пӧжны. Да ӧд и шкоргӧмӧн на узьӧ... Бур тэныд, мый радиоыс мыйлакӧ бара нин оз кыв, эськӧ врубиті пель водзад да.

Прӧкей аслыс чай кисьтіс, видзӧдліс стӧкан пырыс ӧшинь югӧр вылӧ, кутшӧма артмӧма заваркаыс. Грапирлы мукӧддырйиыс кӧть пель дорас громкоговоритель вайӧд, он вермы садьмӧдны, а ӧні тай кыліс Прӧкейлысь стӧканӧн вӧдитчӧмсӧ да ӧдйӧ чеччыштіс, оз-ӧ нин верӧсыс даръясь.

— Ноко, мый юан?

— А чай тай юа, унмӧс пальӧда. Синъясӧй со гӧгрӧсӧсь нин лоисны — сэтшӧмӧс завариті... Грапир, видзӧдлы град йӧр вылад. Ме чайта, мыйкӧ сэні миян оз тырмы. Мый нӧ эськӧ оз тырмы?

— Ставыс тырмӧ, мый тэ?

— А вай пуяс садитам кильчӧ дораным. Челядьыд локтасны каникул вылӧ, а миян пуяс быдмӧны, кутасны дӧзьӧритны на бӧрся.

— Но, сідзкӧ, мед вӧлі садитӧма луннас. Локта удж вылысь да сад нин, тӧдӧмысь, кутас шувгыны кильчӧ дораным.

Недыр мысти, пӧттӧдз чай юӧм бӧрын, Прӧкей лэччӧдіс пыжӧ медся ыджыд пестерсӧ да кӧрт зыр, мӧдӧдчис пуясла. Сійӧ арталіс думсьыс тадзи: «Медводз тшукла Катша ёль вомӧ, кытысь льӧм пуяс лэччӧда пыжам, Гыча ты бокысь сэтӧр кустъяс да ичӧтик кыдз пу колӧ нетшыштны. Сэтысь жӧ пелысь пуяс веськаласны. Сэсся мӧдлапӧвса яг вылас кайла, коз да пожӧм понӧльяс лэччӧда, а ӧмидзсӧ сэтысь жӧ ӧти местаысь тӧда».

Прӧкей лунтыр ноксис пуяснас: бӧрйис, кодӧс кодйыны-перйыны да мед эськӧ вужъяссӧ не торкны, сэсся пыжас лэччӧдаліс; гортас — сад дорас — катӧдаліс; порсь гидсьыс лэбынӧн куйӧд лапӧд вайис да ставсӧ садитіс, мый вайліс. Коз да пожӧм понӧльяссӧ эз ӧшинь улас сувтӧд, а бокӧджык, сад дорас. Ӧшинь улас сувтісны пелысь, кыдз да льӧм пуяс, а ӧмидз да сэтӧр мӧдар стен бокас садитіс, кӧні ыркыдджык.

— Быдмӧй, колӧкӧ, ен ки вылӧ, — шуис да пырис гортас, ӧшиньӧдыс видзӧдлыны, кыдзи артмӧма ставыс. — Бур тай. Грапир талун менӧ, гашкӧ и, ошкас.

Прӧкей пажнайтігкості и воис гӧтырыс. Пырис да шуӧ:

— Прокӧ, тэнад нӧ юр пыдӧсад сямыс эм абу? Коді нӧ ӧшинь улӧ льӧм пу садитлӧ, юртӧ али мый кӧсъян воштыны?

— Мыйла... юрӧс?

— А со мыйла. Кутшӧм ӧшинь улын льӧм пу быдмӧ, керка пытшкас весиг мужик дукыс абу. Гӧгӧрвоан?

— Но... нетшышта инӧ?

— Ачыд тӧдан, ме ӧд абу мужик.

Прӧкей ӧти здукӧн петаліс да нетшыштіс льӧм пусӧ, шыбитіс йӧр сайӧ. Пыригӧныс мӧвпаліс: «Некӧн тай абу гижӧма-а, ме нӧ мыйӧн тӧда». Сэсся рытъявыв тьӧщаыс воис, коді ассьыс арлыдсӧ нин оз помнит, пӧрысь да. Беддьӧн ветлӧдлӧ. Аддзис сійӧс кӧзяиныс да броткыштіс:

— Бара нин этійӧ жыкеняыс локтӧ, оз пукавсьы пиыс дінын, зять колӧ.

Пырис Улей баб. Пӧрысь кӧть, а вом вылас варов на, заводитіс:

— Ті тай абу-ӧ пуяс садитӧмныд? Бур эськӧ да, кыдзсӧ, зять, тэд вайны эз ков. Лёк пу сійӧ. Помнита, ныв дырйи ме ӧтнам коли да вайӧді принятӧйӧ Пучея сиктысь Кырк Васьӧс. А керка дораным быдмис кыддзыс, еджыд быдсӧн. Коркӧ ӧтчыд, Илля лунӧ делӧыс вӧлі, тышкасьӧмаӧсь мужикъяс да Васьлысь ныр гӧчсӧ быдсӧн жугӧдӧмны вӧлі. Сэсся нырыс лёк ногӧн бурдіс, да ныр розьясыс кутісны веськыд пеляс видзӧдны. Вась мисьтӧм лои, да вӧтлі гортысь, мӧдӧс вайӧді. Грапир нылӧс сэсянь быдті... Рӧман пиӧс тожӧ. Пышйис ме дорысь. А мый эськӧ и не овны, да вӧтліс кыддзыс мужиктӧ керкасьыс. Кывзы, зять, пет да нетшышт кыдзсӧ ӧшинь увсьыд. Ме ог кӧсйы, мед Грапир нылӧ дӧваӧн коли.

Прӧкей ачыс эз кӧсйы, мед сылӧн Грапирыс колис дӧваӧн, петіс да нетшыштіс кыдзсӧ.

Аскинас Прӧкей гозъя град йӧрас ноксисны, пуяссӧ, кодъяс колисны, ӧмидз да сэтӧр кустъяссӧ куйӧда ваӧн юкталісны, кушман садитісны, парникнысӧ дзоньталыштісны. Сэсся кытыськӧ Опонь Ӧсип матыстчис, да кык мужичӧй пуксисны кильчӧ вылӧ куритчыны.

— Шома олӧм тэнӧ, другӧ, виччысьӧ, — шуис Ӧсип, — пелысь тай быдмӧ ӧшинь улад. Ачыд ӧд тӧдан, Гӧней Миш гӧтрасьліс да лад вылӧ эз и волыны. Гӧтырыс кыдз заводитіс бокті келавны, Миш нинӧм эз вермы вӧчны, да торйӧдчыны ковмис. А пелысьыс кутшӧм ӧшинь улас быдмӧ... Вай, Прӧкей другӧ, нетшышт пелысьтӧ. Грапирыд ӧд абу на пӧрысь.

— Сідз эськӧ да... Нетшыштны и ковмас.

Пиньнас герчкӧмӧн, а нетшыштіс Прӧкей и пелысьсӧ. Аддзыліс гӧтырыс:

— Мый нӧ вӧчан?

— Мый колӧ, сійӧс и вӧча...

Сэсся дась ӧдӧбсьӧмӧн Прӧкей нетшыштіс и козсӧ да пожӧмсӧ. Некодлӧн тай ӧшинь улас оз быдмыны лыска пуясыс, мыйла налы колӧ? А ӧмидзыс да сэтӧрыс мед быдмасны... Мыйкӧ сукмас кӧ — найӧ бокынӧсь, абу ӧшинь улынӧсь.


Гижӧд
Прӧкейлӧн сад
Жанр: 

lkejrlkelkrgner klrjnelknfrkl ekjnrjkenfrej

1