ОК И МИЧА ВӦЛІ

Семен Вась сійӧ кӧні абу и вӧвлӧма, кытчӧ сӧмын олӧмыс сійӧс абу шыбитлӧма. Висьтавны кужӧ, том йӧз кывзӧны сійӧс вомъяссӧ паськӧдӧмӧн.

Вот, шуӧ, важ том дырйи мойвиис меным служитны Немеч муын. Миян сэки вӧлі Германияын Сӧветскӧй Войскалӧн Группа, дженьдӧдӧмӧн кӧ — ГСВГ.

Выходнӧй лун. Мӧдӧдча увольнениеӧ. Шырси да бритчи, кудритчи да пудритчи, краситчи да баситчи и сувті стройӧ инструктаж вылӧ. Ставсӧ видзӧдалісны, мед формаыд гӧгӧр тыр-бур, сэсся бура дыр дежурнӧй офицер молитва лыддис. Ӧти пельӧд пырӧ, мӧдӧдыс петӧ, кывзі, кыдзи колӧ кутны асьтӧ немечьяс дорын. Тэ пӧ ӧд петкӧдлан асьтӧ, кыдзи ыджыд Сӧветскӧй Союзса салдат. А мый тайӧ лоӧ, быдӧн тӧдӧ. Оз позь вина либӧ сур дучкыны, сьӧласьны паныд локтысь йӧз вылӧ, гораа серавны либӧ сьывны, сульсьыны чуньнад ӧти ныр розьтӧ тупкӧмӧн, та вылӧ мед вӧлі одеколонӧн душитӧм носӧвӧй, асмогасьны подъездъясӧ, и то оз позь. Неуна вежавидзыштны колӧ германскӧй камрадъясысь, найӧ сідз жӧ стрӧитӧны социализм. Кыдз шуласны, ми мед вӧлім быдтор кузя примерӧн, кыдзи том пионеръяс.

Коркӧ эштіс жӧ инструктажыс, ёрткӧд уйкнитім КПП пыр и петім карӧ. Гуляйтам, немечьяс вылӧ видзӧдам, а найӧ миян вылӧ. Лӧсьыд, гӧгӧр сӧстӧм, некӧні лӧп-ёгыд оз туплясь миянлӧн моз. Том немкаяскӧд гутэнтагасям, салдат — салдат и эм. А найӧ мичаӧсь, ставныс дженьыд юбкааӧсь, сідзи и кыскӧ видзӧдлыны, юбка улас мыйкӧ эм абу.

Ю дорын парк. Сэні выходнӧй луннад ставыс мичаа пасьтасьӧмӧн ветлӧдлӧны. Кык том немка коляскаясӧн сулалӧны да бызгӧны мыйкӧ ас ногыс. Коляскаяссӧ ӧтарӧ гуркнитласны да мӧдарӧ, ӧтарӧ да мӧдарӧ. И друг ӧтиыслӧн киыс мыні да коляскаыс и тюрны мӧдіс асфальт кузя юланьыс. Уськӧдчыліс эськӧ кутны, да кысь нин, пыр ӧддзӧ и ӧддзӧ сійӧ горувтӧ. И некод матынджыксӧ абу, сӧмын ми ёрткӧд, коді вомсӧ паськӧдӧма да сідзи и кынмӧма места вылас. А ме сэки, дерт, зэв на пельк вӧлі, эг ӧнія кодь кыз да укшаль, вот и уськӧдчи коляскаланьыд. Сувтӧдны верми дзик нин берег дорас, эг лэдз ваас усьны, а ачым шатовті да и бузгыси юад. Варччынытӧ кужа да эг повзьы, сӧмын петнысӧ ог вермы, став берегсӧ бетонируйтӧма. Бур, мый ёртӧй отсаліс. Сулала сэні кутюпи моз, вылысь ваыд виялӧ. Немкаыд жӧ, босьтӧма коляскасьыс кагасӧ да кутлӧ, окалӧ. «Майн либе зон», — шуалӧ. Да, мися, ме коми зон, сылы тшӧтш кайта. А немкаыд сэсся ме дорӧ уськӧдчис. «Русише зольдатэ, карашо!»— горзӧ. Но, аддзӧ, мый ме кынмыны куті, тірала, да и корӧ менӧ аскӧдыс. «Ком, ком»,— шуалӧ. Ме и муні сыкӧд. Ёртӧй коли.

Оз, вӧлӧмкӧ, ылын и ов. Пыри квартираас да быттьӧ райӧ веськалі. Воськовтны водзӧ порогсяньыс ог лысьт, ачымӧс няйт ёкмыльӧн быттьӧ сэні чайті. Ставыс югъялӧ, мича, некӧні бустор абу, йи да вольк! Но немкаыд кыскыштіс менӧ пытшлань, эз тай видзӧд, мый вылысь няйт ва лэччӧ, шур-шар паськӧмӧс пӧрччӧдіс, эг и казявлы, кыдзи трусик кежысь коли. Сулала сэні джодж шӧрас, но, бӧлбан бӧлбанӧн, нинӧм ог слӧймы вӧчны. А нывбабаыд халат сетіс, ме сы пытшкӧ гартчи. Кӧтасьӧм формаӧс ваннаас шургис, сӧмын документъясӧс зепсьыс кыски, найӧс вӧлі полиэтилен плёнкаӧн тӧбӧма да абу удитӧмаӧсь кӧтасьнысӧ. Ме яндыся кӧзяйкасьыс, думайта, мый ӧні паськӧмӧс пыдзралышта да ветьӧкала татысь ӧдйӧджык, друг да верӧсыс суас. Немка кухняӧ менӧ нуӧдіс, шкапсьыс перйис кутшӧмкӧ вина доз, сёян лэпталіс. Румкаяс сувтӧдіс зэ-эв ичӧтикъясӧс. Ме видзӧді-видзӧді, смелмӧдчи да инді ыджыд фужер вылӧ, татчӧ, мися, кисьт. Немкалӧн синъяс гӧгрӧсмисны, но век жӧ сялькнитіс тырыс да видзӧдӧ, кыдзи кута та мындасӧ юны. А ме кыдзи тай дзибырті фужертӧ торйӧдчывтӧг, нӧшта на ёнджыка сылӧн синъясыс паськалісны. Юрнас довкйӧдлӧ да шензьӧ. Закуситышті, мый пызан вылас тэчӧма вӧлі. И сэтшӧм лӧсьыда шоналі кӧдзыд ва пиад купайтчӧм бӧрад.

Тайӧ кадӧ кагаыс бӧрддзис комнатаас. Мамыс пырис сэтчӧ мыйкӧ ас ногыс шпрехайтігтырйи, бурӧдіс кагасӧ. Локтіс ме дорӧ, вылыс паськӧмсӧ пӧрччӧма да халатасьӧма. Кыйкнитлі да казялі, мый халат улас сылӧн нинӧм абу, дзик нинӧм.

Вась ланьтіс.

Но, а водзӧ, водзӧ мый вӧлі?

Мый-мый? Садьми дневальнӧйлӧн «Подъём!» горӧдӧмысь… Ок и мича вӧлі немкаыс!