БЫД МАМЛЫ ПИЯНЫД ДОНА

Ылыса пармаӧ, кодӧс звер-пӧткаясыс гажӧдісны уна вояс, воисны йӧз. Заводитісны стрӧитны олан керкаяс, медым сэсся сэтчӧ вермисны овмӧдчыны вӧр лэдзысьяс. Кольӧ неуна кад, и тані кутасны юравны машина горъяс.

Сулалісны медводдза гожся лунъяс. Войясыс пӧшти эз и пемдывлыны, лӧньӧсь, югыдӧсь.

Вӧрын батьыскӧд тшӧтш оліс и ар дас кыка, ичӧтик ныр-вома Толя. Би дорын узьлігӧн кӧть корсюрӧ сійӧ и дӧзмывлӧ, но оз норась. Батьыс ӧд оз вӧлі босьт сійӧс, ачыс мырдӧн-сорӧн вӧзйысис.

Толя стрӧительяслы то чай пузьӧдас, то лэччылас ичӧтик ю дорӧ вугравны кельчиясӧс да мыкъясӧс. Пукалас сэні час-мӧд, сэсся бӧр мӧдӧдчас черъясӧн тотшкӧдчӧм шыӧ.

— Талун нӧ пусьӧдас оз, молодеч-удалеч? — Толялысь юасисны батьыскӧд уджалысьяс.

— Кызь кык чери кыйи, — ошйысис вуграсьысь.

— Сідзкӧ, рытнас пӧсь сёян кутам панявны, — сӧмын тай йӧршыд абу шедӧма-а, нелямын ведра юква эськӧ позис вӧчны, — гӧлчитісны керка лэптысьяс.

Кыдзкӧ ӧтчыд Толя векньыдик ю пӧлӧн кайис вылӧджык. Чери мыйлакӧ талун эз шед. Купайтчан кӧть, да ваыс кӧдзыд. Сӧмын на ӧд июнь пуксис. Бӧр нин кӧсйис бергӧдчыны батьыс дінӧ, но буретш сэки, пӧшти дзик кок увсьыс, лэбзис сьӧла.

«Поз, буракӧ, эм», — думыштіс Толя и кутіс видзӧдны мыр улӧ. Сідзи и эм — поз. Сэні куйліс вижоват рӧма пемыд гӧрд чутъяса квайт кольк. Сьӧла, тыдалӧ, буретш пӧжӧма найӧс.

Детинкалы сэтшӧм окота лои тӧдмавны, локтас оз бӧрсӧ сьӧла. Корсис матігӧгӧрысь саймовтчанін, дзебсис сэтчӧ да кутіс виччысьны. Тасянь сылы бура тыдаліс ӧтка мыр, код улӧ пӧтка вӧчӧма ассьыс позсӧ.

Виччысьны ковмис регыд. Сьӧла бӧр воис аслас позйӧ. Эз лэбзьӧмӧн, а котӧртіс муӧдыс. Позъяс пыртӧдзыс видзӧдліс гӧгӧрбок; кывзысьыштіс и сӧмын сы бӧрын надзӧникӧн пуксис колькъяс вылас.

Толя места вывсьыс эз вӧрзьыв, поліс ёнджыка лолавны. Сысянь вит-квайт воськов сайын куткырвидзис сера сьӧла. Юр вылас сылӧн дженьыдик сорс, ичӧтик гӧгрӧс синъяссӧ кытшовтӧдӧмаӧсь гӧрд визьӧн. Морӧсыс и бокъясыс вевттьысьӧмаӧсь рудоват да сьӧд гӧнъясӧн.

Детинка надзӧникӧн петіс пуяс сайысь, вӧчис кык воськов сьӧлалань. Позйын пукалысь эз лэбзьы, полігтыр видзӧдіс Толя вылӧ, быттьӧ кӧсйис шуны: «Мый нӧ дӧзмӧдчан, абу ӧмӧй жаль менам посньыдик пияныс?» А ачыс ещӧ на ляпкӧдчис, синъяссӧ оз вештыв детинка вылысь. Зэв матӧ сибӧдіс, бордъяснас тупкӧма ассьыс пӧжанторъяссӧ. Оз лэбзьы ни пышйы, картузнад кӧть тупкы.

Толялы жаль лои раминик сьӧлаыс. Вешйис бокӧджык и надзӧникӧн кутіс ылыстчыны. Век жӧ ачыс видзӧдлывліс ӧткӧн сулалысь мыр дорӧ.

Кор воис стрӧительяс дорӧ да висьталіс вӧрын аддзылӧмторсӧ, батьыс ӧлӧдіс сійӧс:

— Оз ков вӧрӧдны, мед быдтысьӧ, рӧдмӧдӧ пиянӧс.

— Эн матыстчы сы дорӧ, синъястӧ кокыштас, — шмонитіс кодкӧ рабочӧйяс пиысь.

— Чайтан, пола? Жаль сӧмын сійӧ меным, а то кутны верма.

Коли кык лун. Тайӧ каднас детинкалы унаысь усьлі дум вылас сьӧла-мам. Эз терпитсьы, бара мӧдӧдчис ю дорӧ.

Тыдовтчис тӧдса мыр. Кок чуньяс вылас заводитіс матыстчыны сэтчӧ. Кор мырйыс вӧлі дзик нин орччӧн, кыйкнитліс сэтчӧ. А сэні некод абу, сӧмын кольк кышъяс позъяс туплясьӧны.

Гугӧдіс зепсӧ, кытчӧ пуктыліс зӧр шыдӧс да няньторъяс, медым вердны сьӧлаӧс. Вӧлӧмкӧ, весьшӧрӧ и локсьӧма. «Ӧдйӧджык дзебӧма пиянсӧ, кӧнкӧ, думайтӧ, босьтас пӧ. Ме эськӧ видзӧдлі сӧмын» — думайтіс детинка.

Ӧні, кӧнкӧ, ягса нӧрысъясӧд мамыс бӧрся котралӧны шочиник гӧнъяса, Толя кулакысь на посньыдик квайт сьӧла пи да велӧдчӧны овны-вывны, зверъясысь да кырныш-варышъясысь дзебсясьны.

Кольӧ вежон кык, и ставныс найӧ кутасны лэбавны. Бара жӧ мамыс тайӧс велӧдас. Сэки нин найӧс он кут.