САН
Трисан да Ёгор эз лӧсявны. Кӧть синмӧн ӧта-мӧдсӧ абу аддзӧма ни пельӧн абу кылӧма. Рӧдня на эськӧ нёльӧд кӧленын да. Сэтшӧмъясыд ёна волысьӧны, крам праздникъясӧ юктасьӧны, помеч вылӧ кортӧг локтӧны. Но оз Трисана-Ёгора. Трисан кӧ туй вылысь водзджык казялас, чипас сайӧ саймовтчас. Ёгор кӧ аддзас водзджык, кок улас сьӧлыштас да бурпӧт увтас Трисанӧс, юыштӧма кӧ, и ныр-вомсӧ на резьӧдас. Быть мӧдыслы сайлась.
Эм жӧ мыйысь нӧйтнысӧ дай. Кузьджык Трисанлӧн киыс. Мый ки улас веськалӧ, сійӧс и шывкнитӧ: черпу йӧз кильчӧ бокын куйлӧ — вӧнь костас сюйыштас, код морт луд вылын туплясьӧ — зепсӧ гулляс, кӧть табак чепӧль, а босьтас. Кымынкӧ нӧйтӧм нӧйтлісны, да оз тай велав. Висьӧм кодь. Ачыс нин оз кӧсйы, да киыс ас олӧмӧн олӧ. Сэтчӧ жӧ и Ёгор шӧрӧ веськаліс дай. Чӧс туйясныс орччаӧсь, верст нёль керка костаныс. Дерт, сэсся ылалан.
Коркӧ босьтіс Трисан Ёгор чӧсъясысь дозмӧр гоз. Мӧдӧдчис нин ас керкаланьыс да Иллякӧд воча лоис, Ёгорлӧн дас арӧса быдтаскӧд. Сюсь, дзоля улысь, ӧтнас ветлӧ, оз тай новлӧдлысь ни матка ков. Трисан вомас сьӧла чипсан сюйис. Чипсасьӧ. Быттьӧ сьӧла ылӧдлӧ. Но Илляӧс, кыз зырымӧс, он ылӧдлы: ылӧджык вешйис Трисан судзанінысь да шешъялӧ: «Трисан дядь, дозмӧрыс нӧ сьӧла чипсан вылас локтӧ жӧ?» Кӧсйис пельсӧ нетшкыны варов детиналысь, да кысь? Вӧрпу сайын сӧмын важиник кӧч ку шапкаыслӧн кузь пельясыс летмунлісны. Корсь сійӧс сэсся...
Регыд Ёгорлы дозмӧръяссьыс водзӧс босьтны сюрис стрӧка. Вӧлі Трисанлӧн пон, Катшыс. Зэв бур увтан пон, но ӧбичаыс кӧзяиныслӧн, пакӧститчыны кутіс Ёгор чӧс туй вылын. Коркӧ и керка дорӧдзыс воӧма. Ёгор самӧй бипурдорса ӧшан вылӧ пӧрт ӧшӧдіс, сьӧлаӧс куштӧ. Аддзис понтӧ да зэв небыдика варгӧ: «А, танӧ, Катшысыс гӧсьти локтӧма. Лок, лок». Сьӧлатӧ мыччӧ. Ылаліс понйыд. Бӧжсӧ легӧдӧ, рушку вылас кыссьӧ. Нимкодьыс, кӧнкӧ: «Со ӧд, и нимӧн ыдждӧдлӧны, прамӧй туйӧ пуктӧны». Матыстчис, а Ёгорлӧн беддьыс мыш саяс. Тотшнитіс понйӧс балябӧжас: «Ляк, трасича! Рыныш пач! Ещӧ вӧд и гусясьӧ». Эз дышӧдчы, нуис Ёгор шойсӧ Трисанлы: «На, рыныш пач, кепысь вылад шогмас». Бӧрдіс и пом Трисан понсӧ гуалігӧн. Жаль ӧд, зэв ныриса да увтысь вӧлі. Татшӧмыс мӧдыс сюрас ли оз. Да и вӧралігкості понтӧг коли. Лёксьӧ сусед вылас, да вӧчны нинӧм оз лысьт: эз на вунӧд Ёгорлысь ез ректӧмсӧ.
Во-мӧд сайын кыис Ёгор ез. Чери виччысьӧ, вом кӧр вежны. Мытсаліс тшак ваыд. Ветліс ӧтчыд видлыны, ни ӧти лов, мӧдысь — сідз жӧ. Мый сэсся юр жуглыны, шышыс кӧ орччӧн? Кольччис ез кыйӧдны. Эз дыр и виччысь, Трисан локтӧ. Кывзысьыштіс ном зыньгӧмӧ. Пӧрччис вылыс и улыс гачсӧ: он, буракӧ, бӧрсӧ ва гачӧн мун. Биа висьӧм вермас босьтны. Пырис ваӧ. Черисӧ перъялӧ да мышкас пестерӧ тэчӧ. Гусьӧник, кок улас ув оз трачмун, матыстчис Ёгор Трисанлӧн лӧпӧть дорӧ. Перйис козъянысь черсӧ. Пуктіс гусясьысьлысь гачьяссӧ мыр вылӧ да посни торпыригӧдз керавліс. Трисан коскӧдзыс ваын сулалӧ. Петны оз лысьт, кӧдзыд эськӧ вӧрса юад ваыд да. Развартіс Ёгор лестукъяссӧ, пуксис мыр вылӧ, пестысис. Сьӧлӧмсяньыс шпуткис, сэсся шпыньмуніс: «Пет, трасича, ог вӧрзьӧд». Петіс Трисан, шӧйӧвошӧмысла гортланьыс мӧдӧдчис, а Ёгор бӧрсяньыс: «Кытчӧ черисӧ нуан?»
Ковмис первой Ёгор керкаӧдз пестерсӧ нуны. А Ёгор оз тэрмась, лашкӧ ньӧжйӧник, Трисанӧс кутышталӧ: «Эн тэрмась, Трисан, коктӧ зыртан». Кутшӧм нин, лешаклы, кок зыртӧмысь повны. Гожӧм шӧр. Номйыс! Аминьӧй! Гачтӧг! А Ёгор ещӧ и тешитчӧ на, тошсӧ гыжъялӧ да вомгорулас мургӧ: «Гашкӧ, пӧсялін да, дӧрӧмъястӧ на пӧрччан?» Ок и котӧртіс бӧрас Трисан ас дорӧдзыс нёль верстсӧ! Сэсся куим лун дорвыв пывсис вӧр керкаас, краж кодь кокъяссӧ да пӧрт ыджда эмбуръяссӧ корӧсяліс-бурдӧдіс. Казьтыштлас да, ӧні на быттьӧ зӧлитӧ, киясыс добрасӧ сайӧдны нюжӧдчӧны.
Понтӧг колис Трисан. Ковмас гортас лэччыны, кӧть вежон кымын позис на кыйсьыны. Гажтӧм пон ловтӧгыд. Вой дай лун пукаліс петавтӧг, пакула ва юис, кык кӧшель табак тшыналіс. Понйыс жаль. Ёгор вылӧ лӧгыс петӧ. Да, сэтчӧ жӧ, ки лудӧмыс босьтіс, тірӧдӧ — сэтшӧма колӧ мыйкӧ. Оз кӧ гусяв нинӧм, потас, буракӧ. Ёгорысь ӧприч некод матын абу ни. Сылысь нуан, лёкмас да вины вермас. Он ну — узьӧм ни олӧм. Кияс дзӧрӧны. Юр гудрасьны кутіс. Сӧтана!
Куим-ӧ-нёльысь петавліс ывлаӧ Трисан. Воськов дас вӧчас Ёгор керкалань, бергӧдчас да бӧр пырас. Муралӧ лёкысла, ымзӧ. Рӧмдіс. Сьӧлыштіс Трисан, сюйис нырӧдзыс гын шляпасӧ да петіс. Юрыс бергаліс, быттьӧ пелькиник лагун сур ӧтнас юӧма. Кокыс ачыс корсис туйсӧ. Воськолыс лоис зэв кокньыдик, весиг нитшкыс эз вӧйлась. Дыр кытшлаліс вӧрӧд Трисан, дзугис туйпомсӧ. Коркӧ воис жӧ тшамъя дорӧдз. Матыстчис тӧв паныд, мед понйыс эз босьт. Сьӧлӧм дітшкӧмсьыс йӧлаыс быттьӧ вӧр пасьтаыс камаліс. Ки пыдӧсъяс вазисны. Ковмис гач сітанас чышкыны.
Тшамъя ӧдзӧс гораа дзуртыштіс. Мыш кузя йирмӧг визнитіс балябӧжсяньыс сітан вурысӧдзыс. Кынмывліс места вылас. Сюйис юрсӧ тшамъя пытшкас. Пемыдас кималасӧн корсис пӧтка тыра куль-мешӧк, босьтіс кулӧм тӧбӧд, кутшӧмкӧ мукӧд шылльӧ-мылльӧ да мыш вылас кык ыджыд тубрасӧн мӧдӧдчис керкаланьыс. Бара дыр кытшлаліс вӧрӧд, дзугис кок туйсӧ. Дзеблаліс пуяс улӧ гусялӧмторсӧ. Сэсся суткиӧн-джынйӧн узьтӧм бӧрад да мудз вывсьыд весиг эз нурйыштчы, гутшнитіс тшайник сюрысь шоныд васӧ да суркнитчис нар вылӧ. Узис пӧтмӧныс. Шондіыс вылын нин вӧлі. Тэрмасьтӧг ломтіс пачсӧ, пузьӧдіс пакула ва да юис пӧлясьӧмӧн. Тӧрытъя войыс ылыстчис. Сӧмын пучей кодь мӧвп дзуртіс кӧнкӧ пыдын: «Дыр-ӧ Ёгор оз казяв гусясьӧмсӧ? Гашкӧ, висьтасьны либӧ бӧр нуны гусялӧмсӧ? Абу на кӧ сёр». Но пыр жӧ ышловзис Трисан. Висьтасьӧм йылысь сёрни оз вермы лоны. Кӧть номйыд абу, абу и гожся шоныдыс. Сёр ар, регыд лым усяс. Гачтӧгыд кӧ котӧртӧдас бара... И бӧр нуны босьтӧмсӧ ки оз лыб: аслад нин. Кыдз кӧть эз бергӧдлы, гӧгӧрбок артмис, мый колӧ лэччыны гортас. Сэні мӧд сёрни, киӧдыд эз кутны. Век нин позяс висьтавны, мый тӧрыт нин лэччис, нинӧм оз тӧд, а, гашкӧ и, содтыны, мый Трисанлысь тшӧтш ректӧмаӧсь тшамъясӧ. Этша ӧд вӧрад шӧйтысьыд...
Сідз и шуис вӧчны Трисан. Кояліс пыжысь васӧ да мӧдӧдчис тшамъялань, прӧмыссӧ лэччӧдны пыжӧ. Ылісянь на казяліс: мыйкӧ не сідз... Тшамъя ӧдзӧсыс жервидзис. «Петкӧдӧмаӧсь! Ок, мать туруру!» Неылын туплясис ветель кытш. Тыдалӧ, тэрмасигас уськӧдӧмаӧсь. Понӧльӧ пысасьӧма вӧв си тӧб. «Эз жӧ ӧд Ёгор петкӧд!? Мыйкӧ не сідз тані. Не сідз»,— бергаліс Трисанлӧн юрас. Мыйкӧ гӧгӧрвоны кутіс. Турксьӧдіс керкалань, кежис ордым вывсьыс ыджыд вужля дорӧ. «Татчӧ, буракӧ, дзебласи». Тэрмасьӧмӧн вешталіс коз лапъяс. Восьтіс гусӧ.
Тӧдса кулӧмъяс вылын куйліс аслас сьӧла мешӧкыс... «Ассьым...» И сэтшӧм забеднӧ лои сылы, мый шняпкысис Трисан сітан вылас да вурзалӧмӧн бӧрддзис.
