СЬӦД КАНЬ

А ставыс заводитчис сэсянь, мый ичӧтик Рита вайӧдіс гортас сьӧд каньпиӧс. Мунӧ вӧлі школасянь гортас. Друг видзӧдӧ да туй вылас сулалӧ ичӧтик сьӧд каньпи да нора нявзӧ. Кодкӧ, тыдалӧ, эновтӧма сійӧс татчӧ, а гортас мунан туйсӧ оз аддзы. И ӧні сьӧд каньпи нора видзӧдіс ичӧтик Рита вылӧ да нявзігтыр сідзи и кӧсйис шуны: босьт пӧ менӧ татысь да ну гортад. А ме пӧ зэв шань да кывзысьысь. Ичӧтик Риталӧн весиг синваыс петіс, сэтшӧм жаль лоис сылы каньпиыд. Топӧдіс морӧс бердас да вайис гортас. Мамыс Риталӧн пыр жӧ кутіс броткыны:

— Бара чача аслыд корсин. Ӧні сы дорысь он кут вешйывны. А коді нӧ кутас урокъястӧ велӧдны. Да нӧшта сьӧд. Сійӧ и видзӧд, кодӧскӧ вомдзалас.

— Мамук, мед олӧ миянын, — пыр жӧ нора шыасис Рита мамыс дінӧ. — Сійӧ ӧд абу мыжа, мый сьӧд. А урокъястӧ ме и сідз удита вӧчны. Каньыд оз мешайт.

— Мед, колӧкӧ, олӧ. Мен нӧ мый. Мед сӧмын оз урӧст керка пытшкӧстӧ, — раминика нин вочавидзис мамыс.

Риталы пыр жӧ лоис долыд сьӧлӧм вылас. Кисьтіс ичӧтик блюдйӧ асывнас на лысьтӧм йӧв да пуктіс сійӧс каньпилӧн ныр улӧ. Мӧдыс пыр жӧ кутіс горша лакны чӧскыд йӧвсӧ. А Рита сэккості мӧвпаліс, кыдзи нӧ эськӧ шуны каньписӧ. Да, дерт жӧ, нимтас сійӧс Кургысьӧн. Со нӧ гортас вайӧдігӧн кыдзи топӧдчис морӧс бердас да пондіс кургыны.

— Но сэсся лок ме дінӧ, Кургысьӧй, — шуис ичӧтик Рита каньпилы, кор мӧдыс пӧтіс да кутіс нювны асьсӧ. И дивӧ ӧд. Мый каньпи пыр жӧ матыстчис нывка дінӧ да сылӧн кокъяс дінӧ зыртчигмоз пондіс кургыны. Со тадзи и тӧдмасисны ӧта-мӧдныскӧд ичӧтик Рита да Кургысь.

— А ӧні ми петалам ывла вылӧ да ме тӧдмӧда тэнӧ менам ёртъяскӧд, — шуис ичӧтик Рита, босьтіс каньписӧ кияс вылас да петіс улича вылӧ. А сэні ас костаныс мачӧн ворсігмоз котралісны ӧта-мӧд бӧрсяыс Риталӧн ёртъясыс — Петрик, Микол да Манюк. Найӧ Ритаӧс киас каньпикӧд аддзӧм бӧрын пыр жӧ горӧдісны:

— Ок кутшӧм мича каньпиыс. А кыдзи нӧ сійӧс шуӧны?

— Кургысьӧн, — вочавидзис ичӧтик Рита. А кодкӧ ёртъяс письыс кӧсйӧ нин вӧлі босьтны каньписӧ аслас киясӧ. Но Кургысь друг чушнитіс нырнас да топӧдчис Риталӧн морӧс бердӧ.

— Сійӧ тіянӧс оз на тӧд да ӧтдортӧ, — пыр жӧ гӧгӧрвоӧдіс Рита. — Коркӧ бурджыка тӧдмасянныд.

А сэсся Рита лэдзис Кургысьӧс му вылӧ да кутіс ворсны ёртъясыскӧд. Каньпи видзӧдіс челядь вылӧ да сылы сідзжӧ лоис окота котравны на бӧрся. И ставлы вӧлі зэв гажа. Но друг кыськӧ керка сайсянь мыччысис пыр броткысь Опонасся баб киас беддьӧн.

— О, Енмӧй, кыськӧ сьӧд каньпи нин петӧма, — пыр жӧ броткан гӧлӧсӧн шыасис сійӧ. — Мед кӧть менӧ оз вомӧнав. А то мыйкӧ неладнӧ вермас лоны. Свят, свят, свят.

А сэсся бедьнас каньпи вылӧ ыршасигмоз тэрыба мӧдӧдчис водзлань челядь дінті. Найӧ весиг шай-паймунісны.

— Мый нӧ тайӧ Опонасся бабыскӧд лоӧма, мыйла ыршасьӧ кань вылас? — юаліс друг Манюк.

Ичӧтик Рита босьтіс кияс вылас Кургысьӧс да сійӧс малалігмоз шуис:

— Вомдзасьӧмысь полӧ пӧрысь мортыд. Мам меным висьталіс, мый олӧма йӧзыд полӧны сьӧд каньсьыд. Вомӧналас кӧ пӧ, вермас кутшӧмкӧ омӧльтор лоны мортыскӧд.

— Збыль али мый? — эскытӧма юалісны Петрик да Микол.

— Дерт, сӧрӧны, буди-а, — воча шуис ичӧтик Рита.

— Кыдзи нӧ татшӧм мича каньпиыс вермас кодлыкӧ лёк вӧчны?

А мӧдыс быттьӧ гӧгӧрвоис, мый сы йылысь сёрнитӧны да меліа кургигмоз бара топӧдчис ичӧтик Риталӧн морӧс бердӧ. Тадзи каня-ныла и мӧдӧдчисны гортаныс. Сэні ичӧтик Рита пыр жӧ висьталіс мамыслы, мый пӧрысь Опонассяыд ёна повзис сьӧд каньписьыд.

— Ме тай тэныд шулі, — пыр жӧ вочавидзис мамыс. — Пӧрысь йӧзыд пӧрысь йӧз и эмӧсь. Налӧн юраныс ӧд став важся эскӧмъясыс пырӧмаӧсь. Со и сьӧд каньястӧ оз жӧ радейтны. Шуӧны найӧс омӧльясӧн.

А сэсся ланьтыштліс да содтіс:

— Мед гортын пукалӧ. Ывла вылас омӧльджыка лэдзлывлы дай. Мед кодлӧнкӧ лэчыд ки улӧ оз веськав. Быдмыштас да сэки колӧкӧ пондас шӧйтны.

Тадзи и кутіс овны Кургысь сьӧд каньпи ичӧтик Ритакӧд да вочасӧн лоис зэв мича каньӧн.

А ӧтчыд со кутшӧм шензьӧданатор лоис ичӧтик Риталӧн гортас. Мамыс суседъяс ордӧ мыйлакӧ петӧма да абу топыда пӧдлалӧма ломтысьысь пач ӧдзӧссӧ. Друг ӧдзӧс коласӧдыс чеччыштӧма джоджӧ ыпъялысь ӧгыр да кутчысьӧма джодждӧраӧ. А ичӧтик Рита мудзӧма да буретш вӧлӧм узьӧ. Сэки Кургысьыд и казялӧма ускӧттьӧтӧ да гораа нявзігтыр кутӧма садьмӧдны ичӧтик Ритаӧс. Садьмас нывкаыд да повзяс. Керкаыс кутӧма нин тырны тшынӧн. Сійӧ ӧдйӧджык петас кильчӧ вылӧ да кутас гораа корны йӧзӧс. Тӧкӧтьӧӧн и повзьӧм мамыс бергӧдчас. Дерт, биыд абу на удитӧма ӧддзыны да сійӧс регыд и кусӧдасны.

А ичӧтик Рита та бӧрын дугдывтӧг висьтавліс, кыдзи сійӧс садьмӧдіс Кургысьыд. Та бӧрын Кургысь сьӧд каньӧс пондісны пыдди пуктыны матігӧгӧрса став олысьыс да некод нин эз мӧвпыштлы вӧрзьӧдны сійӧс. А Риталы сьӧд кань лоис медся матысса ёртӧн.