ВЕЖСИС, МИЧАММИС ПАРМА
Сентябрь — войвывса парма-ягъяслӧн медся мича серпасъяса кад. Уна рӧма краскаяс аддзылан вӧрса ордымъяс кузя восьлалігӧн, варов да уджач шоръяс дорын шойччигъясӧн. Пипуяс, пелысь пуяс вежисны нин ассьыныс паськӧмсӧ, налӧн коръясыс кутісны пӧртмасьны яръюгыд рӧмъясӧн, быттьӧ кутшӧмкӧ вӧрса художник краситіс пуяслысь быд кор разнӧй краскаясӧн.
Асывъясыс лӧньӧсь. Енэжыс петкӧдлас то ассьыс кушмӧм плешсӧ, то руд кымӧръяс мӧдасны дышиника шлывгыны парма весьтӧд. Кӧть кык-куимысь нин пужъявліс, и сынӧдас еджыд бобувъяс лэбалісны некымын час, но арся мичлунсӧ некод на абу удитӧма торкны. Весиг гожся дзоридзьяс на кӧнсюрӧ син улад усьлӧны. Ассьыныс медбӧръя мичлунсӧ йӧзлы петкӧдлӧны.
Озыр миян пармаыс вӧлі таво ар тшакӧн, чӧдйӧн, турипувйӧн. Коді эз дышӧдчы, кодъяслӧн кокъясныс новлӧдлісны — тӧвбыд кежлӧ запас вӧчисны: солалісны, маринуйтісны, косьтісны быд сикас тшаксӧ, уна пӧлӧс чӧскыд варенье пуисны, кодсюрӧ уна кӧрзина тшак, турипув да чӧд нуисны и заготовительнӧй пунктъясӧ, медым чӧсмасисны ылі муясса войтыр.
Вотчысьясӧс ӧні вежисны вӧралысьяс. Кутшӧм любӧпырысь найӧ ветлӧны тӧдса пармаӧ, медым кывзыштны вӧрыслысь кыпыда сьылӧм-пошиктӧмсӧ, асланыс синъясӧн аддзывны, кыдзи кутшӧмкӧ нюр бокысь либӧ ягысь кыпӧдчасны тэрыб бордъяса таръяс, мича да ыджыд чукчияс. Дыр кывзан сьӧлаяслысь чипсасьӧмсӧ, ӧта-мӧдныскӧд варовитӧмсӧ.
Кыпӧдчыштлас тӧв, и коръя пуяс дінысь торъяласны косьмыштӧм, вижӧдӧм коръяс да сынӧдас бергалыштігтырйи надзӧникӧн пуксяласны вазьыштӧм му вылӧ, кӧні куйлӧны нин сэтшӧм жӧ коръяс. Расъясӧд мунігӧн кок улад вольсалӧма небыдик ковёр, пуяслӧн коръясысь сійӧс кыӧма. Восьлалан татшӧм джодж дӧра вывтіыс, и быд кор кышӧдчӧ, мыйкӧ висьталӧ тэныд.
Мыйта козьналӧны мортыдлы парма-ягъясыс ассьыныс мичлунсӧ, ассьыныс озырлунсӧ. И некутшӧм дон сыысь, тэныд мынтыны оз ков. Вӧрад волӧм бӧрын мортыд уна колана да мича мӧвпъяс сьӧрсьыс гортас ваяс, бурджык лоӧ. И чужан муыд, тӧдса пармаыд кутас кажитчыны ещӧ на мусаджыкӧн.
Воис гуляйтан кад и миян пармаас медся ён олысьяслы — вӧрса кӧзяин Топтыгинлы да пармаса царь йӧралы. Шӧйтӧны сьӧд вӧръяс пӧвстын ошъяс, воддза моз оз ӧткӧн, а нёль-витӧн.
И йӧраяслы воис свадьбуйтан кад. Код юра мужикъяс моз равзӧны, корӧны косясьны збойджык йӧраясӧс.
Уна зверь лӧсьӧдчӧны пасьтасьны тӧвся паськӧмӧн, вежӧны гӧннысӧ, вӧчӧны кузь тӧв кежлӧ сёян запасъяс.
Парма весьтӧд пыр частӧджык лэбӧны лунвылӧ, саридзьяс сайӧ гырысь да посни лэбачьяс, эновтӧны ассьыныс радейтана местаяснысӧ, медым локтан тулыснас выльысь бергӧдчыны татчӧ, кӧні быд во найӧ быдтӧны ассьыныс нывъяссӧ да пиянсӧ, содтӧны лэбачьяслысь рӧдсӧ.
Шулӧны тай, арыд пӧ кык тшупӧда. Сідзи и эм. Сентябрын лунъясыс шоныдӧсь на, частӧ петкӧдчывлӧ шонді. Пуяс эз на удитны помӧдз вежны ассьыныс паськӧмсӧ. Тшакъяс да вотӧсъяс пыр на паныдасьлӧны и. Но октябрын ставыс вежсяс. Выль пӧлӧс олӧмӧн кутасны овны парма-ягъяс.
