БЫДМӦНЫ СИКТ ПОМЫН КОЗЪЯС
Тайӧ вӧлӧма революцияӧдз на. Чипсан сиктӧ царскӧй правительстволӧн суддяяс ыстісны Питерса том рабочӧй Федот Михайловӧс. Сар-батюшколы пӧ паныд сувтӧмысь, — сёрнитісны ссылкаӧ ыстӧм морт йылысь сиктса войтыр. Первойсӧ унаӧн полісны сы дінӧ матыстчыны. Но кор гӧгӧрвоисны, мый Федот сулалӧ гӧль йӧз дор, унатор тӧдӧ, быд сьӧкыдлуныс нин сы вывті мунӧма, дзик мӧд ног кутісны видзӧдны сы вылӧ.
Крестьяналы Федот лои ас мортӧн. Рытъяснас сы ордӧ тшӧкыда пыравлісны том йӧз и олӧмаяс варовитны, кывзыны Федотлысь тӧлка сёрнисӧ. Питерса рабочӧй бура нин сёрнитіс комиӧн. Сьывны да йӧктыны вӧлі мастер. И зэв киподтуя. Кодлыкӧ коса либӧ чер дорас важӧн нин эновтӧм кузнечаын, розялӧм пӧдӧнчаяс да ведраяс дӧмас — важсьыс бур лоӧ.
Тулыснас, кор Михайлов Чипсан сиктын оліс медбӧръя во, босьтіс кӧзяйкаыслысь зыр, муніс сиктпомса луд вылӧ да рытӧдзыс сэні мошкоритчис. Неыджыд луд гӧгӧр садитіс ас судтаыс дас томиник коз.
— Том йӧзлы ас йылысь кӧсъя кольны казьтылӧмъяс, медым тайӧ луд вылас найӧ кутасны гажӧдчыны, виччысьны шуда да югыд лунъяс, — висьталіс сійӧ учительлы, кодкӧд вӧліны бур другъясӧн.
Но Питерса рабочӧй эз сӧмын таӧн ас йывсьыс коль казьтылӧмъяс, сійӧ уна рыт тӧлкуйтіс том йӧзкӧд, кыдзи водзӧ овны-вывны. Гусьӧникӧн, мед та йылысь оз кывсьы урадниклы, лыддьывліс налы гуся книгаяс, ёртъясыслысь письмӧяс, кӧні гижлісны, мый вӧчсьӧ Россия пасьтала.
Кор Михайловлӧн помасис вит вося ссылка и мӧдӧдчис бӧр мунны Питерӧ, сійӧс колльӧдны чукӧртчисны челядь, том йӧз и уска-тошка дядьӧяс. Нывбабаяс сулалісны бокынджык да гусьӧникӧн чышкалісны синвасӧ.
— Волы на кӧть коркӧ миянӧс видлыны, Федот Семёнович. Кувтӧдз кӧть ещӧ видзӧдла тэ вылӧ, — бергаліс сы гӧгӧр пӧрысь пӧль.
— Эн вунӧд миянӧс. Ми тэнӧ нэм чӧж кутам казьтывны медся бур кывъяснас, — -нормис учитель, сэсся куимысь окыштіс ассьыс другсӧ.
— И тіянлы ыджыд аттьӧ ставныдлы, бур войтыр! Окота на вӧлі некымын кыв висьтавны, да со урадник локтӧ. Ӧти кылӧн кӧ, он тадзи пыр сьӧдас да пемыдас кутӧй овны, воасны югыд гажа лунъяс. Найӧс виччысьны эз нин коль дыр.
Урадник скӧра мурӧстіс, зёлькнитіс шашканас.
— Мыйсяма митинг ещӧ восьтін? Пуксьы доддяс да весась татысь. Егор, вӧтлы вӧвтӧ! — горӧдіс урадник додь нырын пукалысь ямщиклы.
— Лэдз прӧщайтчыны шань мортыскӧд, колӧкӧ, некор сэсся ог и аддзылӧй, — горзісны бабаяс.
— Господин урадник, мунтӧдз окота видзӧдлыны ас киясӧн пуктӧм козъяс вылӧ, — шыасис кузь уска страж дорӧ Михайлов.
— Мый нӧ на вылӧ видзӧдан. Ме аски жӧ тшӧкта керавны найӧс.
— Видлы сӧмын... Он тай лысьт, — збоймисны том йӧз. — Мый нӧ козъясыс тэныд лёксӧ вӧчисны?
Михайлов кӧсйысис коркӧ волыны Чипсан сиктӧ, да эз тай артмы. Учительлы волӧма юӧр, мый Федот Семёнович Михайлов усьӧма Колчаклы паныд ӧти косьын.
Но Сӧветскӧй власьт, выль олӧм 1917 воын воис и ылі Чипсан сиктӧ. Выль нога олӧм мӧдісны тэчны татчӧс олысьяс. Кӧть кадыс сэсянь коли зэв уна, но Питерса рабочӧй-революционер Михайловӧс эз вунӧдны. Пӧльяс да бабъяс висьтавлӧны сы йылысь асланыс челядьлы, внукъяслы.
Сикт помын гӧгрӧс кытшын быдмӧ мичаысь-мича дас коз. Найӧ кыпӧдчисны зэв нин джуджыда. Арнас пуяс вылын ӧшалӧны уна лыда кольяс. Тулыснас пуясыс вевттьысьлӧны гӧрд коляозъясӧн, быттьӧ озъяс ӧшалӧны.
Рытъяснас важ моз том йӧз луд вылӧ чукӧртчывлӧны гажӧдчыны. Ылӧдз юргӧны кыпыд сьыланкывъяс. Тӧв улын катласьысь козъяс быттьӧ тшӧтш кӧсйӧны зонъяскӧд да нывъяскӧд йӧктыны.
