НЫВБАБАЯС САРСТВОЫН


Кутшӧмкӧ сарствоын важӧн сарствуйтліс сар. Сылӧн вӧлі куим пи: ыджыдыс — Василей, шӧркостыс — Педӧр, а медічӧтыс — Иван. Олісны да вылісны и коркӧ сарлӧн пондіс синмыс висьны да дзикӧдз синтӧммис. Чукӧртіс сар ассьыс сӧветникъяссӧ, медым тӧдмавны, оз-ӧ сюр кыськӧ сэтшӧм морт, коді вермис эськӧ сарлысь синсӧ бурдӧдны. Сӧветникъяс некутшӧм сӧвет сарлы сетны эз вермыны, сӧмын висьталісны, эм пӧ найӧ сарствоын ӧти пӧрысь старик, сійӧ пӧ ставсӧ тӧдӧ. Вайӧдісны сійӧ стариксӧ сар дінӧ да пондісны юасьны, кытысь позьӧ судзӧдны сарлы син лекарство.

— Эм кӧнкӧ свет вылас нывбабаяслӧн сарство, — шуӧ старик, — сэні сӧмын нывбабаяс олӧны и ни ӧти мужичӧй мортӧс пырны оз лэдзны. А сарствуйтӧ сэні Мич Елена. Сы морӧсысь босьтӧм йӧлӧн быд висьӧм позьӧ лечитны.

Сар кутіс думайтны, кодӧс эськӧ ыстыны сэтчӧ? Думайтіс, думайтіс сар да шуис ыстыны ыджыдджык писӧ. Корис Василейӧс ас дінас да шуӧ:

— Ветлы, пиӧ, корсьны меным син лекарство. Виччысьны понда тэнӧ ӧти во. Он кӧ во тайӧ срок кежлӧ, ог кут лыддьыны тэнӧ ловъяӧн.

Мӧдӧдчис Василей туй вылӧ. Муніс, муніс да куим туй вож воис, а сэні куим гижӧд:

«Татчӧ кӧ мунан, юртӧ воштан».

«Татчӧ кӧ мунан, слава да озырлун аддзан».

«Татчӧ кӧ мунан, мича невеста аддзан».

Лыддис Василей куимнан гижӧдсӧ да мӧдӧдчис сійӧ туй вожӧд, кытысь позьӧ аддзыны мича невеста. Мунӧ Василей тайӧ туйӧдыс и аддзӧ: сулалӧ мича керка, а ӧшинь дорас ныв вурсьӧ. Пырис керкаас, а сэні збыльысь сэтшӧм мича ныв пукалӧ, кутшӧмӧс Василей и нэмнас на эз аддзывлы.

— Ок, — шуӧ, — кыськӧ ылыс гӧсьт усьӧма, Василей Саревич воӧма! Лок, лок, милӧсти просим! Уна во нин ме тэнӧ, дона жӧникӧс, виччыся!

Сэсся вердіс да юкталіс, окаліс да милуйтіс Василейӧс да пондіс нарадитны сійӧс шойччыштны водны.

— Мун, — шуӧ, — Василей, спальня-горничаӧ да шойччышт, кузь туй бӧрад тэд шойччыштны оз мешайт.

Тувччис Василей горнича порог вомӧн, эз на удит шаг-мӧд воськовтны, кыдзи джоджыс кутов-катовмуні: ӧти помыс усьлі, мӧд помыс лыбліс, и Василей шнёпкысис джодж улӧ вӧчӧм джуджыд гуӧ. Нылыд чӧвтіс сы бӧрся зӧр кольта да серӧктӧмӧн шуис:

— Вот тэныд, дона жӧниклы, кушанньӧ! Сёй да эн госсяв!

Виччысисны, виччысисны Василейӧс гортас — эз во сійӧ.

Вося срокыд коли, а сійӧ — век на абу. Корис сэк сар ас дінас шӧркост писӧ да шуӧ:

— Ветлы, пиӧ, корсьны меным син лекарство. Понда виччысьны тэнӧ ӧти во. Он кӧ во тайӧ срок кежлӧ, ог кут лыддьыны тэнӧ ловъяӧн.

Мӧдӧдчис Педӧр туйӧ. Муніс, муніс да сійӧ жӧ куим туй вожас воис. Лыддис Педӧр куимнан гижӧдсӧ да бара жӧ мӧдӧдчис сійӧ туй вожӧд, кытысь позьӧ аддзыны мича невеста. Аддзӧ Педӧр: сулалӧ мича керка, а ӧшинь дорас ныв вурсьӧ. Пырис керкаас, а сэні сэтшӧм мича ныв пукалӧ, татшӧм мичасӧ Педӧр и нэмнас на эз аддзывлы.

— Ок, — шуӧ, — кыськӧ ылыс гӧсьт усьӧма, Педӧр Саревич воӧма! Лок, лок, милӧсти просим! Уна во нин ме тэнӧ, дона жӧникӧс, виччыся!

Сэсся вердіс да юкталіс, окаліс да милуйтіс Педӧрӧс да пондіс нарадитны шойччыны:

— Мун, — шуӧ, — Педӧр, менам спальня-горничаӧ да водыштлы, кузь туй бӧрад тэд шойччыны оз мешайт.

Тувччис Педӧр горнича порог вомӧн, но эз на удит тувччыны раз-мӧдысь, кыдз воссьыліс джоджыс да Педӧр уси джодж улӧ вӧчӧм гуӧ, Василей вокыс дінӧ.

А нылыд бара жӧ сы бӧрысь чӧвтіс зӧр кольта да серӧктӧмӧн шуис:

— Вот тэныд, дона жӧниклы, кушанньӧ! Сёй да эн госсяв!

Виччысисны, виччысисны Педӧрӧс гортас — эз во сійӧ.

Прӧйдитіс дзонь во — сійӧ век абу. Дзикӧдз шогӧ воис сар: син лекарство эз сюр и кык пи вошины. А коймӧд писӧ сар эз нин думайт ыстыны: сійӧ кӧ вошас — медбӧръя пиыд оз ло. Но Иван ачыс локтіс батьыс дінӧ да пондіс кевмысьны лэдзны сійӧс вокъясӧс корсьны да син лекарство вайны. Бать первойсӧ и кывзыны эз кӧсйы Иван мунӧм йылысь, но Иван сэтшӧм зіля корис благӧслӧвенньӧ туйӧ мунӧм вылӧ, мый батьлы быть лои лэдзны Иванӧс.

— Лэдза, — шуӧ, — тэнӧ, Иванушко, син лекарство корсьны. Понда виччысьны тэнӧ ӧти во. Он кӧ во тайӧ срок кежлӧ, ме сэсся шогысла кула.

— Сет, — шуӧ, — батьӧ, меным куим во срок тэныд син лекарство да ассьым вокъясӧс корсьӧм вылӧ.

— Ладнӧ, — шуӧ бать, — куим во кӧ, и мед куим во.

Мӧдӧдчис Иван туйӧ. Муніс, муніс да сійӧ жӧ куим туй вожӧ воис, кӧні ӧшалісны куим гижӧд. Пондіс думайтны Иван, кытчӧ жӧ сылӧн вокъясыс мунісны, кутшӧм туй вож найӧ бӧрйисны.

— Час, — шуӧ, — невеста корсян туй вожӧ кежала. Тӧдӧмысь, найӧ татчӧ кежисны. Мӧдӧдчис Иван сійӧ туйӧд и аддзӧ керка. Пырис керкаас, а сэні мича ныв вурсьӧ.

— Ок, — шуӧ нылыд, — кыськӧ ылыс гӧсьт усьӧма, Иван Саревич воӧма! Лок, лок, милӧсти просим! Уна во нин ме тэнӧ виччыся!

Сэсся вердіс да юкталіс да пондіс милуйтчыны Иванкӧд.

— Энлы, — шуӧ Иван, — милуйтчынытӧ эштам на. Первой сет мем, туй мортлы, шойччыштны да узьыштны.

— Мун, — шуӧ, — Иван, менам спальня-горничаӧ да водыштлы, кузь туй бӧрад тэныд збыльысь колӧ шойччыштны.

Мӧдӧдчисны найӧ спальня-горничаӧ, кӧзяйка бӧрын мунӧ, а Иванӧс водзвылас нуӧдӧ.

— Тадзи оз пӧлагайтчы, — шуӧ Иван, — мед йӧз горничаӧ бокӧвӧй морт пырис водзджык кӧзяйкаысь. Тэ кӧзяйка — тэ и водзас пыр!

— Тэ да ме, — шуӧ нылыд, — ӧні абу бокӧвӧйяс, а жӧник да невеста.

Гӧгӧрвоис Иван, мый нылыд мудеритӧ. Босьтіс сэсся да йӧткис нывтӧ горничаӧ ас водзвылас. Йӧткыштіс да аддзыліс сӧмын, кыдзи воссьыліс джоджыс ныв кок улын да кыдзи исковтіс сійӧ джодж улӧ.

— Аттӧ, — шуӧ, — кутшӧм вӧлӧм сылӧн спальня-горничаыс! Уна жӧник нин кӧнкӧ пыравліс тайӧ горничаас. Гашкӧ, и менам вокъяс танӧсь да?

Жугӧдіс Иван горнича джоджсӧ да пондіс чуксасьны:

— Коді эм сэні крещенӧй йӧз, шыасьӧй!

И шыасис гу пыдӧссянь некымын дас гӧлӧс. Иван корсис кузь гез, вӧчис помас петля да пондіс лэптавны. Лэпталіс да лэпталіс, коркӧ и Василей да Педӧр вокъяссӧ лэптіс.

— Но, — шуӧ, — вокъяс, батьлы син лекарство эн на аддзӧй?

— Эг на, — шуӧны вокъяс, — эг на сэтчӧдз волӧй.

Лэпталіс Иван гуысь ставнысӧ, кӧзяйкаысь кындзи, да вокъясыскӧд мӧдӧдчис водзӧ. Воисны бӧр сійӧ куим туй вожас. Ӧні Иван мӧдӧдчис сійӧ туйӧдыс, кытчӧ вӧлі гижӧма: «Татчӧ кӧ мунан, юртӧ воштан». Василей да Педӧр думайтісны-думайтісны, сулалӧ-ӧ воштыны юр пӧрысь старик вӧсна, но яндзим лои ичӧт воксьыс, да мӧдісны сійӧ жӧ туйӧд. Мунісны да мунісны куим вок да паськыд ю дінӧ воисны. Тайӧ вӧлі буретш сійӧ юыс, кысянь заводитчис батьныслӧн сарствоыс.

— Менам, — шуӧ Василей, — тайӧ ю вомӧныд вӧлӧй оз вудж!

— Менам, — шуӧ Педӧр, — тайӧ ю вомӧныд вӧлӧй оз жӧ вудж!

— Ті, вокъяс, кыдз кужанныд и кыдз окотитанныд, — шуӧ Иван, — а ме мӧда водзӧ. Ті кольччӧй татчӧ да виччысьӧй менӧ. Виччысьӧй менӧ стӧч кык во. Ог кӧ во тайӧ срок кежлас, гижӧ заупокой, а воа кӧ — тані аддзысям.

Вуджис ю мӧдарӧ да мӧдӧдчис водзӧ. А вокъяс радуйтчӧны, мый эз ковмы налы мунны юр воштан туйӧд. Мунӧ Иван, гашкӧ, вежон, гашкӧ, тӧлысь, а, гашкӧ, и унджык нин. И воис ыджыд дом дінӧ, а сэні Марпида Саревна олӧ.

— Ук, ук, ук, — шуӧ Марпида Саревна, — виччысьтӧм морт воӧ, ылыс гӧсьт локтӧ! Кысянь кӧ Иван Саревич усьӧма?

— Усян тай, — шуӧ Иван, — могыд кӧ воас да делӧыд суас. А могтӧг да делӧтӧг сӧмын паччӧрын куйлывлӧны.

— Мог йылысь да делӧ йылысь, — шуӧ Марпида, — пондам аски сёрнитны. А талун тэныд, туй мортлы, колӧ шойччыштны.

Вердіс да юкталіс, пывсьӧдіс да мыссьӧдіс Марпида Саревна Иванӧс и аскинас пондіс юасьны Иванлысь, кутшӧм могӧн сійӧ воис татчӧ. Висьталіс Иван, мый сійӧ нывбабаяс сарствоӧ мунӧ, но кӧн сійӧ нывбаба сарствоыс — оз тӧд. Кывзіс Марпида Саревна и шуӧ:

— Ме ог вермы тэд, Иван Саревич, отсӧг да сӧвет сетны. Ме эськӧ быд во свет гӧгӧрыс кытшовта, но нывбабаяс сарство йылысь некор на эг кывлы. Ветлы тэ менам ыджыдджык чой ордӧ, гашкӧ, сійӧ мыйӧнкӧ отсалас. Но омӧлик вӧвнад сы дінӧдз он во, босьт менсьым вӧлӧс.

Мӧдӧдчис Иван Марпида Саревна вӧв вылын водзӧ. Муніс да муніс и бара коркӧ ыджыд дом дінӧ воис, а сэні вӧлӧмкӧ Ольга Саревна олӧ, Марпида Саревналӧн чойыс.

— Ук-ук-ук, — шуӧ Ольга Саревна, — виччысьтӧм морт воӧ, ылыс гӧсьт локтӧ! Кысянькӧ Иван Саревич усьӧма?

— Усян тай, — шуӧ Иван, — могыд кӧ воас да делӧыд суас. А могтӧг да делӧтӧг сӧмын паччӧрын куйлӧны.

Вердіс да юкталіс, пывсьӧдіс да мыссьӧдіс Иванӧс Ольга Саревна да пондіс юасьны сылысь, кутшӧм могӧн сійӧ воис татчӧ. Висьталіс Иван, мый сійӧ мунӧ батьыслы син лекарствола, а ӧні туй корсьӧ нывбабаяс сарствоӧ. Ольга Саревна и шуӧ сылы:

— Ог вермы, Иван Саревич, тэд отсӧг да сӧвет сетны. Вонас кыкысь ме став светсӧ кытшовтла, но нывбабаяс сарство йылысь некор на эг кывлы. Ветлы менам ыджыдджык чой ордӧ, гашкӧ, сійӧ тэд мыйӧнкӧ отсалас либӧ сӧветуйтас. Но омӧлик вӧвнад сэтчӧдз он во, босьт менсьым вӧлӧс.

Мӧдӧдчис водзӧ Иван Ольга Саревна вӧв вылын. Муніс да муніс и бара ыджыд дом воис, а сэні вӧлӧмкӧ Настасья Саревна олӧ, Ольга Саревналӧн чойыс.

— Ук, у-к, у-к, — шуӧ Настасья Саревна, — виччысьтӧм морт воӧ, ылыс гӧсьт локтӧ! Кыськӧ Иван Саревич усьӧма?

— Усян тай, — шуӧ Иван, — могыд кӧ воас да делӧыд суас. А могтӧг да делӧтӧг сӧмын паччӧрын куйлӧны.

Вердіс да юкталіс, пывсьӧдіс да мыссьӧдіс Иванӧс Настасья Саревна да пондіс юасьны, кутшӧм могӧн сійӧ воис татчӧ. Висьталіс Иван ставсӧ лючки, мый мӧдіс батьлы син лекарствола, а ӧні туй корсьӧ нывбабаяс сарствоӧ. Настасья Саревна и шуӧ сылы:

— Кузь туйӧ да ыджыд делӧ вылӧ петӧмыд тэ, Иван Саревич. Абу кокни веськавны нывбабаяс сарствоӧ. Быд во ме куимысь кытшовта став светсӧ, а сэтчӧ сӧмын ӧтчыдысь на волі. Вӧръяс, шоръяс пӧвстын сійӧ, комын сыв джуджда стын сайын нывбабаяслӧн сарствоыд. Ни ӧти мужичӧй морт сэтчӧ сідз-тадз эз на пыравлы, а пыраліс кӧ, ловйӧн бӧр эз петавлы. Сета ме тэныд ассьым комын сыв судта кӧбылаӧс, сійӧ корсяс туй нывбабаяс сарствоӧ. Воан да эн тэрмась пырны стын сайӧ. Виччысь, кор Мич Елена унмовсяс, а сійӧ кӧ унмовсяс, став сарствоыс сылӧн унмовсяс дзонь тӧлысь кежлӧ, сэсся кӧть тэ сэні мый вӧч. Сӧмын эн ышты, эн ылав Мич Елена мичлун вылӧ, а то ставыс пропадитас и ассьыд юртӧ воштан. А пырны сэтчӧ медся кокни сэк, кор дугдас керкаяссьыс тшыныс петны.

Пуксис Иван комын сыв судта кӧбыла вылӧ да мӧдӧдчис водзӧ корсьны нывбабаяслысь сарство. Муніс, муніс да коркӧ аддзис нывбабаясыдлысь сарствосӧ: комын сыв джуджда стынӧн гӧгӧр кытшалӧма. Видзӧдӧ, а став керкасьыс кыз тшын прудитӧ. Лэдзис Иван вӧвсӧ йирсьыны, ачыс дзебсис да пондіс виччысьны, кор керка йывъяс дугдасны тшынавны. Гашкӧ, вежон чӧж куйліс Иван да видзӧдіс тшын вылӧ. Но вот тшыныд пондіс лаймавны, а сэсся и дзикӧдз дугдіс. Сӧліс сэк Иван аслас комын сыв судта кӧбыла вылас да чеччыштіс стын вомӧн. А вӧлыс сылы шуӧ:

— Смотри, Иван, эн ылав сэн девичӧй сар дінад! Босьт син лекарствотӧ и пырысь-пыр жӧ бӧр пет!

Пырис Иван Мич Елена дворечӧ да шензьӧ: ставныс сэн нывбабаяс и ставныс узьӧны, весиг понъяс, каньяс узьӧны. Кӧть став дворечсӧ ну!

Ветліс Иван жырйысь жырйӧ да воис Мич Елена спальня-горничаӧ. Узьӧ сэні сійӧ, садьмыны оз думайт. Любуйтчис да любуйтчис сэні Иван Мич Елена мичлун вылӧ, весиг ставсӧ свет вывсьыс вунӧдіс, вунӧдіс и син лекарство йылысь. Гашкӧ, лун оліс, гашкӧ, кык лун оліс, и петны дворечысь оз вермы.

А вӧлыс Иванлӧн шогсьӧ, гӧрдлӧ, чуксалӧ Иванӧс, но сійӧ нинӧм оз кыв — ылалӧма Мич Елена дінӧ. Жугӧдіс вӧлыс Елена спальняысь ӧшиньсӧ, вӧлисти Иван гӧгӧрвоис, мый сылы кад нин петны вӧв дінӧ. Босьтіс Иван Мич Елена морӧсысь батьлы вылӧ син лекарство да петіс вӧв дінӧ. А вӧлыс сылӧн шогсьӧ, морт моз бӧрдӧ.

— Вӧчин жӧ, — шуӧ, — Иван, та ыджда пакӧсьт! Бӧрдӧмла да шогсьӧмла ӧні менам джын силаӧй абу и комын сыв джуджда стын вомӧн чеччыштны ог вермы. Лоӧ тані пропадитны миянлы кыкнаннымлы.

Вердіс Иван ассьыс вӧвсӧ, юкталіс да мыськаліс ключевӧй ваӧн, сӧліс сы вылӧ. Чеччыштіс вӧлыд стын вомӧн, но бӧр кок гыжйыс сылӧн инмыштліс стынас. Друг сэк Мич Елена сарствоын пондіс звӧнитны и став йӧзыс садьмисны Еленаысь кындзи. Садьмис коркӧ и Мич Елена, гӧгӧрвоис мый лоӧма да зэв ёна скӧрмис. Первой керавліс ассьыс став матыс служанкаяссӧ, сэсся тшӧктіс пусьыны, пӧжасьны да пывсян ломтыны.

— Нинӧм, — шуӧ, — Иван Саревичыд меысь некытчӧ оз пышйы. Тэрмасьтӧг мыссис, пывсис, сёйис, юис да вӧвсӧ вердіс и вӧлисти сэсся сӧліс вӧв вылӧ, мӧдіс суӧдны Иванӧс. А Иван сэккості воис Настасья Саревна ордӧдз, вежис вӧвсӧ да скачитіс водзӧ. Воис сэсся Ольга Саревна ордӧ, вежис вӧвсӧ и мӧдӧдчис водзӧ. Но, воддза вӧвъяс дорысь, аслас вӧлыс дзик нинӧм эз сулав. Тэрмасьӧ Иван, тэрмӧдлӧ ассьыс вӧвсӧ, но зэв ньӧжйӧн воӧ водзӧ. Вот коркӧ эськӧ тыдовтчис нин сійӧ паськыд юыс, кытчӧ вокъяссӧ кольліс да кысянь батьыслӧн сарствоыс заводитчӧ, но Мич Елена пондіс сійӧс суӧдны.

— Но, — шуӧ, — Иван Саревич, кужин кӧ пакӧститчыны, куж и ӧтвет кутны. Некытчӧ он удит ӧні тэ менам лэчыд сабляысь.

А Иван тэрмӧдлӧ и тэрмӧдлӧ ассьыс вӧвсӧ. Кӧсйӧ нин вӧлі Мич Елена керыштны Иванлы аслас сабляӧн, но сэк Иван мый вынсьыс кучкис аслас вӧвлы и вӧлыс вевъяліс чеччыштны ю мӧдарас.

— Молодеч, Иван Саревич, — шуӧ Мич Елена, — ӧні тэ аслад сарствоын, менам ӧні вын ни власьт абу тэ вылын! А сюрин кӧ тайӧ берегас, торпыригӧдз эськӧ кералі.

Лок ӧні вудж бӧр тайӧ берегас — и лоам ми тэкӧд жӧникӧн да невестаӧн.

Вуджис Иван ю мӧдарӧ. Кутліс сійӧс Мич Елена, кыдзи ассьыс жӧникӧс, вежсисны чунькытшъясӧн, ӧтлаын сёйисны, юисны да воис кад налы бӧр янсӧдчыны.

— Но, — шуӧ Мич Елена, — ӧні, Иван Саревич, ме — тэнад гӧтыр. Мун гортад да виччысь менӧ. Стӧч куим во мысти воа ме тэ дінӧ став семьяӧн.

Прӧщайтчис Иван Мич Еленакӧд, вуджис бӧр ю мӧдарас да пондіс чуксавны вокъяссӧ, а Василей да Педӧр буретш вӧлӧм лӧсьӧдчӧны нин гортаныс мунны: Иванкӧд янсӧдчӧмсянь кык во нин кольӧма.

— Но, — шуӧ Иван вокъясыслы, — кык во кӧ виччысинныд менӧ, ӧти лунтӧ виччысянныд нин. Батьлы син лекарство ӧні ме ордын. Ме тані здук-мӧд узьышта, и мӧдӧдчам сэсся ставӧн ӧтлаын гортӧ.

Водіс Иван да зэв чорыда унмовсис. Вокъяслы лои завидь, мый батьлы син лекарство Иван ордын, налы эз вӧв окота локны гортӧ куш киӧн. Сэсся сӧветуйтчисны ас костын Василей да Педӧр, кыскисны Иванлысь син лекарство тыра сулеясӧ, а асьсӧ Иванӧс юӧ быгыльтісны и мӧдӧдчисны гортӧ.

Кылаліс да кылаліс, кылаліс да кылаліс и коркӧ сэсся садьмис Иваныд. Видзӧдӧ: ва вылын плавъялӧ. Варччис сійӧ берегӧ и аддзӧ керка. Пырис сэтчӧ, сэні Ёма-баба олӧ. Юрсиыс Ёмалӧн кокулӧдзыс — юрсинас джоджсӧ чышкӧ, нырыс сылӧн кынӧмӧдзыс — нырнас пачсӧ чышкӧ, а пиньясыс сылӧн весьт кузяӧсь. Аддзис Ёма Иванӧс да шуӧ:

— Увсянь кӧ табъя кока шыр эз письтлыв, вывсянь кӧ кӧрт ныра воробей эз письтлыв ме дінӧ, а ӧні Иван Саревичӧн пондіс гылавны.

— Могыд кӧ воас да делӧыд суас, лоас тай быдлаӧ усьлыны.

— Тӧдам, — шуӧ, — кутшӧм мог да делӧ вайӧдіс тэнӧ ме дінӧ. Мич Еленалы кӧ шогмин жӧник вылӧ, тэ и меным шогман жӧник вылӧ. Ӧні тэ некытчӧ он пышйы меысь и эн думайт пышйыны. Кутан овны тэ ме ордын верӧс пыдди да казак пыдди.

Вӧчны нинӧм, лои кольччыны Ёма ордӧ казачитны. Ёма пуксьӧдіс Иванӧс кага видзан удж вылӧ. Ёма ачыс лун-лун кӧнкӧ ветлӧ, прӧмышляйтӧ, а Иван кага бӧрся видзӧдӧ, но киас ни ӧтчыдысь кагасӧ оз босьтлы. Ворсӧ кагаыс джоджын, оз бӧрд, а Иван сӧмын сёянтор кадысь кадӧ мыччыштлӧ.

Тадзи колины лунъяс, вежонъяс, тӧлысьяс, а, гашкӧ, и вояс. Иван пыр на казачитӧ Ёмалысь кагасӧ и мунны тась некыдз оз вермы. Ӧтчыд сійӧ заводитліс босьтны Ёмалысь кагасӧ ки вылас, оз лыб, ёнджыка зэлӧдчис — оз лыб, ещӧ ёнджыка зэлӧдчис — оз лыб. Вӧлисти Иван повзис прамӧя.

— Но, — шуӧ, — Ёмалӧн и быдтас! Ар кыка челядь кӧ та сьӧкта, быдмас да мый таысь лоӧ водзӧ? Сэки эня-ныла менӧ сёясны. Колӧ пышйыны, непременнӧ пышйыны!

И пондіс Иван дасьтысьны пышйыны Ёма ордысь. Лунъяснас Ёма ветлывліс прӧмышляйтны, а Иван гусьӧникӧн пондіс керъяс чинтавны да пур вӧчны. Тадзи лун-мӧд-коймӧдӧн Иван вӧчис неыджыд пур, а сэсся кор Ёма муніс гортсьыс, Иван сӧліс пур вылӧ да пондіс кывтны ю кузя — Ёма ордысь пышйыны. Воис коркӧ гортас Ёма, аддзӧ, мый Иваныд абу да уськӧдчис сійӧс корсьны. Видзӧдліс ю вылӧ, а Иван зэв нин ылын кывтӧ.

— Сувт, — шуӧ, — Иван! Некытчӧ жӧ тэ меысь он удит!

— Удиті нин да, кыдз ог удит! — сералӧ сы вылын Иван.

Ёма котӧртліс керкаас, кватитіс ассьыс кагасӧ, сэсся босьтіс сійӧс кыкнан кокӧдыс да ӧддзӧдчӧмӧн шыбитіс Иванлы. Иван муртса удитіс чеччыштны бокӧ, кагаыс уси сылы пур пельӧсас да пур пельӧсыс пондіс ӧзйыны.

Ёма пондіс серавны сы вылын:

— Но, — шуӧ, — Иван, удитін али эн? Ылӧдз-ӧ пышйин?

Иван зэв ӧдйӧ кватитіс чер да пур пельӧссӧ, ӧзъян местасӧ, кераліс. Пур пельӧсыд торъяліс да ӧтнасӧн пондіс сотчыны ю вылын. Пондіс Иван ачыс серавны Ёма вылын:

— Но, — шуӧ, — ӧні удиті али эг удит?

— Да, — шуӧ, — ӧні збыльысь удитін, молодеч, мый кужин пышйыны! Кӧсъян кӧ гортад воны, кывзы, кыдз велӧда. Юыс кутас кывтны му увті, му розьяс пыр, гӧраяс костӧд, косьяс, вабергачьяс пыр, паныдасьласны тэд быдсяма повзьӧдчан зверъяс, зарни гӧраяс, мича нывъяс, но нинӧм вылӧ тэ эн ышты, нинӧмысь эн повзьы и нинӧм дінӧ кинад эн инмӧдчы. Он кӧ кывзы менсьым сӧвет — пропадитан!

Пондіс Иван кывтны водзӧ, а сылы паныд кыпӧдчисны ваысь быдсяма чудовищеяс да мӧдісны кватайтчыны сылы пур дорас. Гребнас кучкалӧмӧн Иван вӧтліс найӧс пур дорысь да мӧдӧдчис водзӧ.

Кывтӧ Иван и аддзӧ берегысь зэв мича нывъясӧс. Найӧ пондісны чуксавны сійӧс берегӧ петны. Иван эз сувт берегӧ. Сэк мича нывъяс пӧрччысисны, варччисны Иван дінӧ да пуксялісны сылы пур дорӧ. Гребнас кучкалӧмӧн и найӧс вӧтліс Иван да мӧдӧдчис водзӧ.

Аддзӧ Иван, мый сы водзын зэв ыджыд вабергач, колӧ кыдзкӧ видзны пурсӧ вабергачысь, кытшовтны некыті. Иван эз пет берегӧ, а веськӧдіс ассьыс пурсӧ веськыда вабергачас. Пондіс жбырганӧс моз бергӧдлыны пурсӧ вабергачын, ваыс первой лои Иванлы пидзӧсӧдзыс, сэсся коскӧдзыс, сэсся голяӧдзыс, но Иван эз чеччышт пур вылысь, пондіс водзӧ уджавны гребйӧн.

Мездысис Иван вабергачысь да мӧдӧдчис водзӧ. Друг юыс пондіс векняммыны. Векняммис да векняммис, сӧмын ичӧтик шор пасьта лои, Иванлӧн пур помъясыс кутісны зурасьлыны ӧтар-мӧдар берегас. Но Иван и ӧні эз пет берегӧ, а пондіс кывтны водзӧ. Вот юыс ещӧ векняммис и сэсся му увтіыс кутіс визувтны. Берегъяс дзикӧдз вошины, сӧмын ӧтар-мӧдарас лоины стенъяс да юр весьтын пӧтӧлӧк. Видзӧдӧ Иван: став стенаясас да пӧтӧлӧкас дона изъяс, эзысь да зарни ёкмыльяс. Пондісны найӧ веськыда киссьыны Иванлы пур вылас, но Иван эз ылав и татчӧ: весиг кинас нинӧм дінӧ эз инмӧдчыв.

Вот му розь помасис, юыс кутіс визувтны кык джуджыд гӧра костӧд. Мыйӧн Иван воис гӧраяс весьтӧ, ӧтарсянь и мӧдарсянь гӧраяс пондісны киссьыны, вот-вот Иванӧс шаньгаӧ лязӧдасны. Но Иван эз повзьы, эз чеччышт пур вылысь, а пондіс водзӧ уджавны гребйӧн. Гӧраяс эськӧ помасисны, но юыс мӧдіс визувтны зэв коськӧсь местаті. Ньӧв моз пондіс нӧбӧдны Иванлысь пурсӧ гырысь изъяс костті, сідзи и виччысь, кыдзи шляпкас пуртӧ изъясӧ, весиг торпыригсӧ он аддзыв. Эз повзьы Иван, эз лэдзчысь аслас греб дінысь. Вот косьяс век содісны и содісны, водзын кылӧ пондіс шумитны зэв ыджыд ва борган, ваыс мельнича прудйын моз увлань усьӧ. Кӧсйӧ нин вӧлі Иван шыбитчыны берегӧ, но юыс эз ляскы пурсӧ берегӧ. Веськӧдіс сэк Иван пурсӧ веськыда ю борганӧ, а ачыс крепыда кутчысис керъясӧ, медым оз шыбит сійӧс пур вылысь ортсӧ. Бузнитіс Иванлысь пурсӧ ва борганӧ и пась жугӧдіс сійӧс, но Иван удитіс кутчысьны ӧти керйӧ да шашаритчис сэтчӧ мый вынсьыс, медым не торъявны керйысь. Пондіс кывтны Иван тайӧ ӧтка кер вылас. Кывтіс да кывтіс, кывтіс да кывтіс, коркӧ ю визулыс сійӧс и ляскис берегӧ.

— Но, — шуӧ, — ӧні став мытарствосӧ, тыдалӧ, лои прӧйдитӧма, позяс петны сэсся берегӧ.

Петіс Иван берегӧ, муныштіс неуна и аддзӧ: зэв джуджыд стын сулалӧ. Локтіс стын дінӧ, ӧтчыд кытшовтіс стын гӧгӧр — пыранін эз аддзы, мӧдысь кытшовтіс — эз аддзы, коймӧдысь кытшовтіс — бара жӧ некутшӧм ӧдзӧс эз аддзы.

— Мый нӧ тайӧ, — шензьӧ Иван, — стын вӧчӧмаӧсь, а ӧдзӧссӧ вӧчны вунӧдӧмаӧсь! Пондіс Иван стынӧ йиркӧдчыны да чуксасьны:

— Эй, коді сэні эм крещенӧй морт, лэдз туй мортӧс шойччыны!

Друг аддзӧ Иван, мый дзик сы весьтын ӧдзӧс. Восьтіс ӧдзӧссӧ, пырис стын пытшкӧ, а сэні зэв ыджыд керка сулалӧ. Пырис Иван керкаад, а сэні джодж шӧрас зэв ыджыд синтӧм старик куйлӧ.

— Увсянь кӧ табъя кока шыр эз письтлыв, вывсянь кӧ кӧрт ныра воробей эз письтлыв, а ӧні Иван Саревичӧн пондіс гылавны! — шуӧ старик.

— Могыд кӧ воас да делӧыд суас, — шуӧ Иван, — лоӧ тай быдлаӧ усьлыны.

— Ме, — шуӧ старик, — ог тӧд и ог кӧсйы тӧдны, кутшӧм могӧн тэ ветлан, мем сэтчӧдз некутшӧм делӧ абу. Локтін кӧ ме ордӧ, меным пондан казачитны — менсьым мӧсъяс видзны да меным пуны-пӧжавны. Пышйыны эн лысьт и эн думайт, меысь некытчӧ он удит: менам самосек сабля быдлаысь тэнӧ суӧдас!

Вӧчны нинӧм. Лои кольччыны Иванлы синтӧм стариклы казачитны. Лунын сійӧ скӧт видзӧ эськӧ вӧля вылын, и позьӧ сэсь пышйыны, но стариклӧн самосек сабляыс пон моз сійӧс караулитӧ, он пышйы! А вой кежлӧ старик шуас: «пӧдлассьӧй став ӧдзӧсъяс!» и ӧдзӧсъяс асьныс игнассясны да томнассясны — бара жӧ он пышйы некытчӧ.

Вот ӧтчыд Иван юалӧ стариклысь:

— Мый нӧ, дед, тэнад синмыд лои?

— Менам синмӧй воши, — шуӧ старик, — Ёмакӧд тышкасигӧн. Ёма менсьым кокаліс кузь нырнас кыкнан синмӧс.

— Лэдзлы менӧ, — шуӧ Иван, — нывбабаяс сарствоӧ, ме сэтысь тэд син лекарство вая.

— Тӧда ме ачым, — шуӧ старик, — но ветлысьыс сэтчӧ некод абу. Тэнӧ лэдзан да, тэ пышъян гортад — менӧ казактӧг колян. А тэд ӧд шуӧма нэмтӧ меным казачитны.

Вӧчны нинӧм: старик нинӧм вылӧ оз сетчы, кӧсйӧ Иванӧс нэм чӧжыс казачитӧдны. Сэк Иван мӧдіс мудеритны стариккӧд.

— Ме, — шуӧ, — тэд, дедӧ, син лекарство пуа да понда лечитны тэнсьыд синъястӧ, но тайӧ лечитӧмыд дыр кыссяс.

— Ладнӧ, — шуӧ старик, — дыр кӧ и мед дыр, сӧмын мед пӧльза лоас.

Пуис Иван ыджыд пӧртйын гос, озысь да сир да шуӧ стариклы:

— Менам лекарствоыд чорыд, ковмас тэд синтӧ мавтігад киястӧ да кокъястӧ кӧртавны мыйӧнкӧ.

— Мун, — шуӧ, — кымынкӧ ӧш начкы да сюмысъяс шӧрав. Вот сійӧн и кӧртавлан менӧ. Иван вӧтліс картаысь ӧкмыс ӧшкӧс, начкис ставсӧ, кучикъяссӧ сюмысӧ шӧраліс да вурис ӧти сюмысӧ. Сэсся гартліс тайӧ сюмыснас старикӧс да юалӧ:

— Но, — шуӧ, — дед, видлы, крепитас оз?

Песовтчис старик став вынсьыс — сюмысыд сунис моз оръясис. Куимысь вурліс Иван сюмысъяс, сэсся начкис сійӧ ветымын ӧшкӧс да вурис сэсь сюмыс, вӧлисти артмис надежнӧй кӧртӧд. Вот кӧртавліс киясӧдыс, кокъясӧдыс старикӧс ветымын ӧш кучикысь вурӧм сюмысӧн да кисьтіс сылы синъяс вылас пӧсь лекарство тыра пӧрт. Старик пондіс горзыны да нетшкысьны, а Иван сэккості петіс керкаысь да пондіс котӧртны стын ӧдзӧс дінӧ, но старик вевъяліс горӧдны: «Пӧдласьӧй став ӧдзӧсъяс, пӧдласьӧй». Иван шыбласис ӧтлаӧ-мӧдлаӧ, но пышйыны некытчӧ: стын ӧдзӧс крап пӧдласис. Стын пытшкын туплясис сё саяс ӧш туша. Иван эз понды дыр думайтны: босьтіс да пырис ӧти ӧш туша пытшкӧ.

Нетшкысис, нетшкысис старикыд да коркӧ став кӧртӧдъясыд сылӧн оръясисны. Петіс сэк ывлаӧ да кималасӧн пондіс корсьны Иванӧс. Кытчӧ оз тувччы старик, быд воськов сійӧ мытшласьӧ ӧш тушаясӧ. Скӧрмис старик да пондіс ӧш тушаяссӧ шыблавны стын вомӧн ортсӧ и шыбитіс стын сайӧ тшӧтш сійӧ тушасӧ, кытчӧ дзебсьӧма вӧлі Иван.

— Он, — шуӧ, — Иван, тэ меысь некытчӧ удит!

— Ме, дедӧ, тэысь удиті нин! — ӧш туша пиысь петіс Иван да горӧдіс стын сайсянь.

Старик сэк кыскис ассьыс саблясӧ да шыбитіс стын вомӧн:

— Кут, — шуӧ, — самосек сабля, Иванӧс да эн лэдз пышйыны менам вотӧдз!

Самосек сабля тринь-бриньмуні да пыр жӧ ӧшйис Иван юр весьтӧ, кутчысис сылы чунь помас да пондіс шуавны: «Та-та-та! Та-та-та! Та-та-та!»

Иван дыр эз понды думайтны, вундіс пуртӧн сійӧ чунь помсӧ, кытчӧ вӧлі ӧшйӧма сабляыс, а ачыс котӧртіс водзӧ. А сабля пыр ӧтнасӧн пондіс горзыны: «Та-та-та! Та-та-та!»

Старик котӧрӧн локтіс самосек сабля дінӧ, гӧгӧрбок видлаліс сабля дінысь. Кор эз сюр сэтысь нинӧм, скӧрмӧм вывсьыд шӧри чегис саблясӧ да стын боклань швачнитіс сідз, мый сабляысь торпыригыс эз коль.

— И тэ, — шуӧ, — менӧ пондін тшӧтш ылӧдлыны, Иванлы служитны!

Котӧртіс да котӧртіс, котӧртіс да котӧртіс Иван, ачыс оз тӧд кытчӧ котӧртӧ, и друг сылы паныдасис змей: кер кызта туй шӧрын куйлӧ.

— Но, — шуӧ, — Иван, тэ дедӧс менсьым пӧръялін, но менӧ он пӧръяв. Ме тэнӧ пырысь-пыр ньылышта.

— Менӧ тэ мый ньылыштан, — шуӧ Иван, — ме тэысь некытчӧ нин ог удит! Ветлы тэ первой старик керка дінӧ, сылӧн сё саяс ӧш туша стын саяс шыбитӧма да туплясьӧ!

— Збыльысь, — шуӧ змей, — сэсянь свежӧй яй дук кылӧ. Час, ме ветла сэтчӧ, первой ӧш тушаяс сёя, сэсся вӧлисти тэнӧ.

Муніс змей ӧш тушаяс сёйны, а Иван пондіс котӧртны водзӧ. Друг сылы паныдасис ош.

— Но, — шуӧ, — Иван, тэ дед ордысь пышйин, а меысь некытчӧ он пышйы! Ӧні ме тэнӧ сёя!

— Менӧ тэ сёйны эн тэрмась, — шуӧ сылы Иван, — кыдз ачыд тэ шуан, ме тэысь некытчӧ нин ог удит. Ветлы тэ первой старик керка дінӧ, сылӧн сё саяс ӧш начкӧма да стын саяс шыблалӧма. Вот ӧні змей муніс сэтчӧ свежӧй яй сёйны!

— Змей кӧ муніс, и ме котӧрта сэтчӧ, — шуӧ ош, — а то сійӧ, пӧтлытӧм рушку, ставсӧ ӧтнас сёяс. Ме ӧні сэтчӧ сыысь водзджык на воа!

Ош котӧртіс ӧш тушаяс сёйны, а Иван пуксис шойччыны да сэтчӧ и унмовсис.

Садьмис коркӧ сійӧ, кӧсйӧ нин вӧлі водзӧ мунны, видзӧдӧ: ош локтӧ, вывті сёйӧмысла быдсӧн упкакылӧ.

— Но, — шуӧ, — Иван, талун ме дзонь ӧш туша джын сёйи и кынӧм вывті пӧт. Тэнӧ сёйны ӧні ог вермы. Змейкӧд юким да квайтымын тушаӧн пайыс воис. Вот кор сійӧ квайтымын туша яйыс ставнас бырӧ, сэки позяс и тэнӧ сёйны. А ӧні сёйны тэнӧ ог вермы, лӧгась кӧть эн ме вылӧ.

Скӧрмис Иван ош вылӧ.

— Ок тэ, — шуӧ, — Микайлӧ, Микайлӧ! Плешкыд тэнад пӧдан пасьта, а юр башкаыд абу нинӧм мында! Тэнад яй запасыд, гашкӧ, сё лун кежлӧ тырмас, а мем пыр ковмас виччысьны. Либӧ ӧні сразу сёй, либӧ нуӧд менӧ гортӧ! Нуӧдан гортӧдз, сэк ещӧ квайтымын туша ӧш яй содта дай винаӧн юктала. А он кӧ нуӧд, тайӧ квайтымын ӧш тушатӧ бӧр мырддя. Талун жӧ муна да стын мӧдар бокас бӧр шыблала став ӧш тушасӧ!

Повзис сэк ошкыд, прамӧя повзис.

— Эн дур, — шуӧ, — Иван! Кыдзи нӧ бӧр мырддян ӧш тушаяс? Сетӧмтор бӧр оз мырддьывлыны. Сідзкӧ, бурджык лоӧ, ме кӧ тэнӧ регыдджык гортад нуӧда?

— Дерт жӧ бурджык, — шуӧ Иван, — содтӧд квайтымын ӧш босьтан да и тайӧ квайтымын ӧшкыс тэныд лоӧ.

— Сідзкӧ, пуксьы мышку вылӧ да чорыдджыка кутчысь, — шуӧ, — ме тэнӧ гортӧдзыд гӧнитӧда.

Сӧліс Иван ошлы мыш вылас, кутчысис шоша выв гӧнас и пондіс сійӧс ош гӧнитӧдны, сӧмын тшын-бус на бӧрысь кольӧ. Юяс вомӧн, нюръяс вомӧн, гӧраяс вомӧн кырссьӧ ош веськыда, некутшӧм кутӧд сылы абу. Мунісны да мунісны да Иванлӧн и шапкаыс уси.

— Сувтлы, Микайлӧ, здук кежлӧ, — шуӧ Иван, — ме шапкала лэччыла!

— Тэнад шапкаыд, — шуӧ ош, — сё верст сайӧ нин коли. А шапка вӧсна сё верст косавны оз сулав.

Дыр-ӧ регыд скачитіс ош вылын Иван, коркӧ и батьыслӧн сарствоыс тыдовтчис.

— Но, — шуӧ ошлы Иван, — ӧні тані позьӧ шойччыштны да вина юыштны.

Пуксис шойччыны. Иван ветліс первой матіса кабакӧ да ведра вина ньӧбис. Сэсся лудысь ыж туша начкис да локтіс ош дінӧ.

— Но, — шуӧ, — Микайлӧ, ӧні закуситыштам, татшӧм закусканад тӧдӧмысь, тэнад служба чӧжыд некор на эз гӧститӧдлы тэнӧ дедыд.

Закуситыштіс ошкыд ыж туша джынсӧ кымын, сэки Иван сылы чуньлыс ыджда румкаӧн вина мыччис.

— Но, — шуӧ, — Микайлӧ, кутшӧмджык винаыс?

— Чӧскыд, но этшаджык.

Сэки Иван сетіс ошлы сразу ведра джын вина да юалӧ:

— Но, Микайлӧ, кутшӧмджык винаыс?

— Зэв чӧскыд, а пыдӧсыс, тӧдӧмысь, ещӧ на чӧскыдджык.

Сетіс ошлы Иван коляс винасӧ да индіс лудын ветлысь скӧт стада вылӧ.

— Аддзан, — шуӧ, — Микайлӧ, мӧс стадасӧ? Босьт сэсь аслыд вылӧ квайтымын мӧс. Вот ми сэсся тэкӧд и рӧщӧтын! Ӧні бӧр мунны верман гортад.

— Ме некытчӧ ог мун, — шуӧ ошкыд, — ме понда тэныд служитны. Нэм чӧж ме дедлы служиті да сійӧ меным весиг яй кусӧк ни вина румка эз мыччыв.

— Кольччан кӧ, кольччы, — шуӧ Иван.

Мӧдӧдчис Иван карӧ, матыстчис батьыс двореч дінӧ да шензьӧ: сэні паныдӧн неылын дзик выль двореч сулалӧ. Пырис сэк Иван ӧти керкаӧ да пондіс юасьны, кутшӧм двореч тайӧ. Кӧзяиныс шуӧ:

— Тайӧ Мич Еленалӧн дворечыс. Локтіс сійӧ татчӧ, миян сарствоӧ, аслыс жӧник корсьны. Бӧрйысьӧ, но некыдз эз вермы аслыс жӧник бӧрйыны. Талун мунӧны корасьны сы дінӧ миян сарлӧн пияныс: Василей да Педӧр саревичьяс.

Туйын ветлігӧн Иван дзикӧдз нин воштіс вояслысь лыдсӧ. Нывбабаяс сарствоӧ волӧмсянь кольӧма нин кадыс, вӧлӧмкӧ, дзонь сизим во. Мич Еленалӧн тайӧ кадас быдмӧма кык пи, кыкнаныслы ӧні сизим арӧсӧн и локтӧма татчӧ дзонь семьяӧн.

— Час, — шуӧ, — ветла да видзӧдла гӧтыр вылӧ да аслам пиян вылӧ. Тӧдасны оз менӧ.

Муніс Иван, ньӧбис сир бӧчка да гӧн мешӧк. Пыраліс первой сир бӧчкаас, сэсся гӧн тыра мешӧкӧ и дзик ош кодь лоис. Муніс сэсся Мич Елена двореч дінӧ да дзебсис туй дорас.

Вот петіс дворечысь Мич Елена пияныскӧд да пуксис кильчӧ вылас жӧникъясӧс бӧрйыны. Пондіс локны сэк Мич Елена дінӧ корасьны Василей Саревич. Сійӧ пасьтасьӧма да вӧччӧма, ставыс дзирдалӧ да югъялӧ. Сэк Мич Еленалӧн пияныс юалісны мамыслысь:

— Тайӧ бать миян локтӧ, али коді?

— Оз на батьныд лок, а батьнытӧ вузалысь локтӧ. Кучкӧй сылы морт ӧтпырысьӧн пель бокас! — шуӧ Мич Елена.

Мич Еленалӧн пияныс кучкисны Василейлы ӧтар-мӧдар пель бокас сідз, мый сійӧ зэв ылӧ тутіс туй бокӧ да корасьӧм и быдсӧн вуніс.

Пондіс локны сэк Мич Елена дінӧ корасьны Педӧр Саревич. Сійӧ пасьтасьӧма да вӧччӧма, ставыс дзирдалӧ да югъялӧ. Сэк Мич Еленалӧн пияныс юалісны мамыслысь:

— Тайӧ бать миян локтӧ, али коді?

— Оз на батьныд лок, а батьнытӧ вузалысь локтӧ. Кучкӧй сылы морт ӧтпырысьӧн пель бокас и висьталӧй сылы: оз кӧ корсьны меным Иван Саревичӧс, ме налысь став сарствонысӧ сота да пӧимсӧ тӧлӧда!

Мич Еленалӧн пияныс кучкисны Педӧр Саревичлы ӧтар-мӧдар пель бокас сідз, мый сійӧ зэв ылӧ тутіс туй бокӧ да корасьӧм и быдсӧн вуніс.

Петіс сэк туй бӧрӧздаысь Иван да мӧдӧдчис Мич Елена кильчӧ дорлань. Аддзисны сійӧс Мич Еленалӧн пияныс да юалӧны мамыслысь:

— Тайӧ нӧ кутшӧм чӧрт локтӧ татчӧ? Кымынысь талы кучкам?

— Оз чӧрт лок, а тайӧ батьныд тіян локтӧ, — шуӧ Мич Елена аслас пиянлы, — мунӧй паныд сылы, кутлӧй да татчӧ ме дінӧ вайӧдӧ.

Кутліс да окаліс сэк Мич Елена ассьыс дыр виччӧм жӧникӧс — Иван Саревичӧс. Пывсис да мыссис, вежсис да пасьтасис Иван Саревич да жӧника-невеста мӧдӧдчисны Иван бать ордӧ. Тӧдіс пӧрысь сар ассьыс медічӧт писӧ да радысла муртса ассьыс вежӧрсӧ эз вошты. Кор ставсӧ тӧдмаліс, кыдзи артмис тайӧ делӧыс, тшӧктіс корны мукӧд вокъяссӧ Иванлысь. Василей да Педӧр винитчисны бать водзын да Иван водзын и пондісны кевмысьны, медым прӧститасны налысь мыж. Татшӧм радлун вӧсна, дерт, прӧститісны Василейӧс и Педӧрӧс. Сэсся вӧчисны гажа пир-свадьба.


Жанр: 
Пасйӧд: 

Елена Прекрасная > Мич Елена

lkejrlkelkrgner klrjnelknfrkl ekjnrjkenfrej

1