ФЁДОР ТИРОН
Зэв важӧн Печӧраын вӧлӧма кутшӧмкӧ религиознӧй деятель Фёдор Тирон. Сійӧ, гашкӧ, Иван Грознӧй дырйи на вӧлӧма. Ай сідз висьталіс. И сійӧ печӧраса комияссӧ, — сэк ӧд нин комиясыс сэтӧн олӧмаӧсь, — христианскӧй вераас пыртлӧма. А миян глухӧй крайын верман ӧмӧй ӧдйӧн пыртны, язычникъяссӧ. А найӧ на сэк вӧв яй да мый да сёйлӧмаӧсь.
Сэсся этійӧ священник ли, епископ ли, Фёдор Тироныс, деревняысь деревняӧ ветлӧ. Оз жӧ кӧнкӧ ӧтнас ветлыв, отряд жӧ кӧнкӧ аслас сылӧн. Отрядӧн ветлӧ и розгаӧн накажитӧ. Пырталӧ. Велӧдӧ, кыдзи пасъясьны да мый да. А мый тан дикӧй глуш на сэк да, мый тӧдасны!
Сэсся юасьӧ мӧдыс: он-ӧ идоллы кевмысьӧ?
А лёк йӧзыс ӧд быдсямаыс жӧ выйим да ёрта-ёрт выланыс и висьталӧны сылы:
— Опять кобылятина-то тёпали!
Сэсся и розгаӧн найӧс накажитӧ. Сэсся комиясыс и пышйӧны вӧлі Из саяс, ӧстякъяс дорӧ.
Зэв важӧн сійӧ вӧлі, гашкӧ, ХІV–ХV век. Сэсся ӧд ме мыйӧн тӧда, Фёдор Тиронӧн тай шуисны-а.
А ӧстякъясыс дзик коми кодь жӧ. Яранъяс ӧд вот ляпкыд тушаа, сьӧд, сэтшӧм жёсткӧй юрсиа, паськыд рожаа, монголъяс кодь. А ӧстякъяс чужӧм сертиыс коми кодь — гырысь тушаа, рослӧй йӧз, светлӧй юрсиа. Толькӧ сувтса синма. Висьтавласны тай: «сувтса синма ӧстяк кодь». Мый нӧ, дикӧй природаас олӧны, асьтӧ колӧ и защищайтны, и вердны — ачыд дикӧй кодь лоан.
Важӧн комилӧн ӧстякъяскӧд связь вӧлӧма, найӧ и происхожденньӧ сертиыс ӧтилаысь. Дед висьтавліс: ӧстякъяс волывлӧмаӧсь Печӧра вылӧ ньӧбасьны, напильник-пуртъяс, дрӧб-порок, пищальяс. Напильниксӧ дорасны и пурт керӧны. А сэсся кодсюрӧ и жулик кодьӧсь, кузнечьяс да, прӧстӧй стальнӧй пурт дорас, а толькӧ напильник серсӧ вылыстіыс керас и быттьӧ напильник-пурт. Вот сэсся и нарушитчас ас костаныс ньӧбасьӧм-вузасьӧмыс.
Ляпин пыр волывлӧмаӧсь ӧстякъясыс. Купец Сибиряков на керлӧма туйсӧ. Медводз подӧна туй вӧлӧма, а сэсся и прамӧй вӧла туй лоӧма. Тшугӧр юас усянінас на зэв ыджыд амбаръяс сулалӧмаӧсь, медым вузасьны, сибырскӧй нянь вайлӧмаӧсь и.
А ӧстякъяс сэтысь ӧсетри вайлӧмаӧсь кынтӧмӧн, метраӧн-джынйӧн кузя ӧсетри. Сэсся миян видзӧдӧны: кодӧс сразу кыйӧмӧн вайӧмаӧсь, а кодӧс дом йылын видзӧмаӧсь. Шагля пырыс да вом пырыс гез сюясны и видзӧны тӧлӧдзыс дом йылын. Но, сылы сёяныс сэк озджык сюр да сійӧ абу нин сэтшӧм бур.
А сэсся волывлӧмаӧсь вӧвъяс ньӧбны. Шаманъясыс ли мый ли ыстасны сера вӧв ньӧбны, сьӧд сера сэтшӧм, мӧс кодь, миян вӧвліны. Сэсся и ветлӧны, корсьӧны деревняысь деревняӧ. Сійӧ быттьӧ енныс налӧн корӧ толькӧ сэтшӧм вӧв. Сэсся сійӧ вӧвсӧ найӧ енныслы жертвуйтны.
Вот сідз ӧстяка-комиыс костын вӧвлӧма важӧн.
Фёдор Тиронсьыс пышйылӧмаӧсь комиясыс Из сайӧ да ӧстякъяскӧд сорласьӧмаӧсь. Сійӧн ӧні и светлӧйӧсь, абу яран кодь. А сэсся кылыс бырӧма, сідз тай пыр овлӧ, ӧти народ кӧ мӧд костын, унджык костын олӧ, асланыс кывныс бырӧ, вунӧ, мӧд кыв вылӧ вуджӧны.
