ЕФИМ ДА «ПОЛКАН»


Ми пукалім куд кодь ичӧтик керка дорын да сёрнитім Ефим Иовлевичкӧд. Ӧшинь улас сулалісны кӧрув дадьяс. Ывлаын ӧвтӧ нин тулысӧн. Вазьӧма войвывса джуджыд лым. Керка вевт вылын, кытчӧ ёнджыка веськалӧны югӧръяс, тэрмасьӧмӧн войталӧны анькытш тусьяс кодь ва войтъяс.

— Сідзкӧ, регыд тундраӧ бара мӧдӧдчад?

— Поводдяыс со тэрмӧдлӧ, — вочавидзис Ефим Иовлевич, и векньыдик чужӧм вылас, кытчӧ радӧн-радӧн водӧмаӧсь посньыдик чукыръяс, мыччысьліс нюм.

Уна вояс чӧж йитчӧма олӧмыс Ефим Иовлевичлӧн тундракӧд. Сэні и сійӧ чужлӧма, веськыда чумас. Бать-мамыс, вокъясыс — ставныс уджалісны кӧръяс дорын. Кагаӧн медводдза бӧрдӧмыс, первойя кывъясыс да серамыс бара жӧ колины сэтчӧ, тундраӧ.

Школаӧ мунтӧдз на ичӧтик Ефим аслас бать-мамкӧд быд во кытшлаліс тӧдса тундра. Кор помаліс велӧдчӧм, бара эновтіс сикт да муніс сэтчӧ. Сэсся заводитчис война. Сметанинъяс семьяысь мунісны фронт вылӧ куимӧн, медым видзны вӧрӧгысь чужан му. Батьыскӧд да Тимофей вокыскӧд нӧйтіс фашистъясӧс и Ефим Иовлевич. Сійӧ тышкасис Киев мездӧм вӧсна, аслас ёртъяскӧд вӧтліс кортӧм «гӧсьтъясӧс» Украинаса сиктъясысь да каръясысь. Сэсся сьӧкыда ранитчис. Куим тӧлысь куйліс госпитальын. Гортас ковмис бергӧдчыны кӧстыльяс отсӧгӧн.

Тундраӧ мунӧм йылысь нинӧм и вӧлі думайтны. Колины тӧлысьяс... вояс... Быд пӧрйӧ, кор ылі туйысь волісны кӧраяс, Ефим Иовлевичлӧн майшасис сьӧлӧмыс.

«Эк, тундра, тундра, тӧдан кӧ тэ, кутшӧма менам тэысь быри гажӧй».

Век жӧ Ефим Иовлевич веськаліс тундраӧ. Некымын во нин сійӧ веськӧдлӧ гӧрд чумӧн. Кольӧм во ми сыкӧд бара аддзысьлім Ижмаын. Дыр пукалім сы ордын да варовитім тундраын олӧм-вылӧм йылысь. Сметанин аслас арлыд серти кажитчӧ пӧрысьджыкӧн. Тундраса сьӧкыдлунъясыс вӧчӧмаӧсь гожъялӧм чужӧм вылас ассьыныс пасъяс. Плеш водзыс заводитӧма нин кушмыны, ыджыд ён кияс вылас зэвтчӧмаӧсь лӧз сӧнъяс.

Лӧсьыд сыкӧд сёрнитны. Ефим бура тӧдӧ тундра, аслас мичлунъясӧн, кратайтчӧмъясӧн. Сійӧ вель дыр чӧв олыштіс, быттьӧ чукӧртчис мӧвпъяснас, сэсся дыр мысти нин содтіс:

— Ог эскы налы, кодъяс тундра йылысь гижӧны, мый ставыс сэні мича да гажа. Ме эськӧ мӧдарӧ шуи: тундраын вермасны уджавны сӧмын медся повтӧм да вына йӧз. Сэні и паныдасьлӧ уна сьӧкыдлуныс, кӧтасьлан, кынмылан сідз, кывтӧ шуны он вермы.

Кор ми прӧщайтчим нин Ефим Иовлевичкӧд, магазинысь воис гӧтырыс. Сыкӧд тшӧтш керкаӧ пырис томиник кӧр.

Кӧзяин казяліс миянлысь дивуйтчӧмнымӧс и заводитіс висьтавны:

— Тайӧ миян быдтас. «Полканӧн» нимтім. Чужӧм бӧрас дойдіс коксӧ. Медым сійӧс эз сёйны кӧинъяс, ми вайим чумӧ. Гӧтыр быд лун сійӧс вердіс шыдӧн, няньӧн, ялаӧн. Кӧрпи заводитіс ӧдйӧ быдмыны, велаліс йӧз дінӧ. Лэдзам вӧлі гуляйтны, котралыштас мыйкӧ дыра и бӧр локтас чумӧ.

Мича тайӧ кӧрпиыс: тушаыс ыджыд, бӧжладорас паськыд сьӧд пас, кокъясас быттьӧ кӧмалӧма еджыд чувки, плеш вылас кык ичӧт сюр, голяас яръюгыд серъяса кӧв йылын ӧшалӧ кӧлӧкӧльчик.

«Полкан» тэрмасьтӧг кытшовтіс комнатаяссӧ, сэсся пырис кухняӧ да кутіс виччысьны, кор сійӧс вердас кӧзяйка. Регыд мысти ӧшинь улын кылісны челядь гӧлӧсъяс. Кӧрпи кывзысьыштіс, ӧдйӧ тотшиктіс ӧдзӧс дорӧ да юрнас восьтіс сійӧс. Челядь чӧсмӧдлісны тундраса гӧсьтӧс быдсяма чӧскыдторъяснас. Ӧтияс мыччӧны сылы выя нянь, мӧдъяс — преник-кампет. «Полкан» чатрӧдлӧ юрсӧ, сёйӧ тэрмасьтӧг. Ёнджыка кӧ пыркнитас юрнас, пыр жӧ кылыштас кӧлӧкӧльчиклӧн шыыс. Нывкаяс да зонкаяс малалӧны сійӧс, «Полканлы» гажа накӧд. Вермис кӧ, колӧкӧ, тшӧтш сераліс аслас другъяскӧд.

Кольӧ некымын лун, и «Полкан» кӧзяиныскӧд бара мӧдӧдчасны тундраӧ. Найӧс кузь туйӧ колльӧдны локтасны и Ижма сиктса челядь. Найӧ дыр ӧвтчасны ичӧтик кияснаныс:

— Бур туй тэныд, «Полкан»!

— Выльысь аддзысьлытӧдз, Ефим дядь! Эн вунӧдӧй миянӧс тундраад!


Гижӧд
Ефим да «Полкан»
Жанр: 

lkejrlkelkrgner klrjnelknfrkl ekjnrjkenfrej

1