БӦРЪЯ ЫТШКЫСЬЯС


— Пиукӧй, чеччы нин, чеччы! Машинаыд коляс! Абу ӧмӧй яндзим та дыра стынитны. Водзджык колӧ вӧлі тӧрыт водны. Нинӧм вой шӧр бӧрӧдз шлонъявны.

Тадзи мам броткӧдчӧ ме вылӧ, мед ӧдйӧджык чеччи. Полӧ, мый видз вылӧ мунысьяслӧн машина вылӧ сёрма. Кымын во коли сійӧ кадсяньыс, а быттьӧ неважӧн на ставыс вӧлі, сэтшӧм ловъяӧсь син водзын сійӧ воясса серпасъясыс.

Мыйлакӧ, кутан казьтывны челядьдырсясӧ, гортын олан вояссӧ да пырджык видз вылын уджалан гожся тӧлысьясыс медсясӧ юрад мӧрччӧмаӧсь. Вӧлӧн юр кыскалӧмыс, а бӧрынджык зэв лэчыд гӧрбуш-косаӧн ытшкӧмыс. Эз сӧмын уджӧн вӧв тырӧма тайӧ кадыс. Кымынысь купайтчывлім Эжваын да видзьяс пӧлӧн лӧсталысь вадъясын, вугравлім ёкыш да кельчи, чӧсмасьлім сэтӧрӧн да озйӧн, вотлывлім мӧдлапӧвса веретяясысь тшак, узьмӧдчывлім чомйӧ чӧскыд дука турун вылын.

Дерт, купайтчывлім да вуграсьлывлім уджысь прӧст кадӧ. А прӧст здукъясыд эз уна вӧвны, кор видз вылын уджалісны на важ крестьянскӧй оласнога войтыр. Кытчӧдз чӧвтысьяс сабринысӧ (тадзи шуӧны Эжва горулын зорӧдсӧ) оз эштӧдны, эн и мӧвпышт кытчӧкӧ уйкнитны. Код тӧдас, кутшӧм аски поводдяыс лоӧ. А сэки ми, зонпосни, вӧлӧн турун кыскалысьяс, кор шондіыс ёнакодь нин вӧлі нёрӧма увланьӧ, шыасьлывлім ёна мудзӧм бӧрын чӧвтысьяс дінӧ:

— Онӧ на помалӧй? Ми ӧд мудзим нин!..

Миянлы векджык вочавидзліс на пиысь медся олӧмаыс да медся пыдди пуктанаыс, Дзӧля Васьӧ Митрей дядь.

— Шондіыс эз на пуксьы да. Удитанныд на купайтчынытӧ.

Но волывліс и миян улича вылӧ гаж. Друг дыр пӧльтысь рытыв-лун тӧв вайлывліс кыськӧ зэра кымӧръяс. Видз вылын уджыс сувтліс. Тайӧ каднас гортӧ мунігмоз Дзӧля Васьӧ Митрей дядь векджык шулывліс:

— Воа гортӧ да пыр жӧ пывсян ломта. Ёна и небзьӧда корӧсьӧн ассьым лысьӧмӧс.

Челядьлы воліс сэки вӧляыд! Кӧть вугрась, кӧть вотчы, кӧть бипур дорын пукав. Некод тэнӧ оз тэрмӧдлы. Но и зэригад чериыд оз сэтшӧм ёна шед. Сэсся и вылісянь оз ӧд шонді дзирдав, а рудоват кымӧръяс дугдывтӧг койӧны пож пыр моз посни зэр. Кутшӧм нин вуграсьӧм. Тӧкӧтьӧӧн кӧтасян вадорад. Но ми век жӧ рӧйлім вадор берегӧд, эгӧ повзьылӧй зэрсьыс.

Прӧйдитліс уна вылӧ лун-мӧд, и ывлаыс бӧр мичаммыліс. Бара заводитчыліс видз вылын помтӧм удж. Но и мича лунъясӧ кадыс тырмыліс быдтор вылӧ. Сэки вуграсьлывлім водз асывъясын да сёр рытъясын...

...Медбӧрын гӧгӧрвоа жӧ, мый тырмас нин куйлыны шоныд вольпасьын. Тӧрыт дыркодь клубын гажӧдчим да сёрӧн лои водӧма. Ачымӧс такӧда сійӧн, мый рытнас видз вылысь воӧм бӧрын пыр жӧ вода, мед унмӧс веськӧдны. Кӧть эськӧ водзвыв тӧда, мый оз ло тадзи.

Ӧдйӧджык чечча, койышта чужӧмӧ мыссян дозйысь кӧдзыд ва, тэрмасьӧмӧн юа кринчаысь сьӧд нянь сорӧн йӧв, босьта ӧти киӧ мамӧн дасьтӧм пажынтор, мӧд киӧ мичаа табӧм гӧрбуш-коса да тэрмасьӧмӧн мӧдӧдча мукӧдкӧд тшӧтш лавка весьтын сулалысь машиналань.

И со машинаным тӧвзьӧ нин вадорлань, кытчӧдз сиктсянь ёна чуклялысь туйӧд куим кымын километр. Дзик вадорӧдзыс машинаыд оз письт. Колӧ на вуджны паськыд лыа. Коркӧ-некоркӧ ставӧн пуксялӧны ыджыд пыжӧ. Ме тэрмасьӧмӧн пӧрччыся, тэча кӧлуйӧс пыж нырӧ да лӧсьӧдча варччыны Эжва вомӧн, коді миян весьтті абу нин сэтшӧм векни. Ю вомӧн варччӧмыс оз мудзтӧд, мӧдарӧ, збодермӧдӧ. И кокниджыка уджавсьӧ та бӧрын.

Код тӧдас, корсянь мӧвпавлі сы йылысь, мед нинӧмысь повтӧг уйны Эжва вомӧн. Кӧть эськӧ кужа нин вӧлі уявнысӧ, но полі петны ӧтнам та пасьта ю шӧрас. Помнита, ӧтчыд джынсьыс унджыксӧ нин ю вомӧныс варччи, но бӧр косі. Сідзи эг и лысьт мӧдарӧдзыс воӧдчыны, кӧть эськӧ сійӧ берегыс матынджык нин вӧлі. Но мӧд лунас, мый лоан ло, смелмӧдчи нин. Вои ас лыа берегӧ, видзӧдлі бӧрвыв и нимкодь быдсӧн лои аслым.

Тайӧ кадсяньыс Эжваыс эз нин кут кажитчыны сэтшӧм паськыдӧн. Кымынысь лои вуджалӧма тайӧ ыджыд юсӧ уйӧмӧн, код тӧдас.

Но тадз жӧ, коркӧ, водз гожӧмын, кор ваыс ыджыдкодь на вӧлі, лэччи Эжва дорӧ. И некод гӧгӧр абу. Шуи важ моз варччывны ю вомӧн. Мӧдар берегыс эз нин ылын вӧв, друг дзикӧдз позяліс веськыд кокӧй, оз кывзысь и ставыс. Весиг повзьынысӧ эг удит. Гатшӧн уйӧмӧн нин воӧдчи мӧдлапӧлас. Зыралі позялӧм кокӧс. Бӧрсӧ вуджӧм могысь ковмис нин виччысьлыны пуръя теплоход. А найӧ сійӧ пӧраӧ помся кылӧдісны гырысь пуръяс Котласӧ да весиг Кардорӧ. Пур вылад уян, шойччыштан, мӧдар берегыс пӧшти орччӧн нин. И Эжваыд сэки быттьӧкӧ векниджык. Сэксянь и гӧгӧрвои, мый тайӧ юсӧ сідзжӧ колӧ пыдди пуктыны. Оз позь шмонитны сыкӧд.

...Мӧдлапӧвса чом дорӧ воӧм бӧрын колялам ковтӧм кӧлуйнымӧс да мӧдӧдчам ытшкыны сійӧ либӧ мӧд видз вылӧ. Кыдзи и Коми мулӧн уна пельӧсын, зэв аслыссикасӧсь миян видзьяслӧн нимъясыс. Мукӧддырйи дыр лоӧ мӧвпавны, коді татшӧм нимсӧ сетлӧма. Но налӧн нимъясын бура тӧдчӧ и коркӧя вӧр-валӧн серпасыс, и важся йӧзӧс казьтылӧмыс, и уна мукӧдтор. Талун ытшкам Оимвидз вылын. Эмӧсь нӧшта Васьты, Симан, Сурнаяг бок, Пахом, Кузьты бок, Наплӧв, Выль Омлӧд, Присада. А асладор берегын Педьӧполой, Гашӧкад, Лёкнюр, Чӧдласанюр, Паськыднюр, Векнисён, Паськыдсён...

А луныс жар. Шондіыс нем жалиттӧг пӧжӧ. Корсюрӧ муртса пӧльыштлысь тӧвруыс оз вай некутшӧм кокньӧд. Лоӧ пӧрччыны дӧрӧмӧс. Шондіыс и сідзи нин сотӧма мышкӧс да ӧні повнысӧ нинӧм. Бригадаын дас сайӧ морт. Мужичӧйыс и нывбабаыс ӧтмындаӧн кымын. Со ӧвтыштӧ косаӧн ӧти, медся ёныс да медся тэрыбыс. Сы бӧрся мӧд, коймӧд... Кад и меным. Ог кӧсйы кольччыны водзвылын мунысьысь. Мӧд ногӧн ӧд и бӧрвылын ытшкысьлы ковмас ньӧжмӧдны ӧдсӧ. Мый вынысь ӧвта косаӧн, кодлӧн паськыдкодь на укладыс да кодӧс тӧрыт зэв лэчыда тӧчитіс Проньӧ Ёгор Веня. Сійӧ ме водзвылын ытшкӧ. А сыысь водзынджык Ванька Валерьян, Кӧзлов Толя, Педь Вась, Якӧ Степан. Орччӧнӧсь нывбабаяс, менам тьӧтка Опонь Марья, Татьяна тьӧт, Карлам Марья, Карлам Лидя, Миш Вась Клавди.

Со воим покос помӧдзыс Здук-мӧд кежлӧ сувтыштлам. Вуджам бӧр да сэні нин недыр шойччыштам.

Абу кокни ытшкыны жар лунад. Ньылӧмыд сідзи и киссьӧ. Сьӧлӧмыд чеччӧ. Лолалан став морӧснад. Но аслыд век жӧ нимкодь, мый верман нин ытшкыны верстьӧкӧд орччӧн.

И со бӧр воим вутшка видз вывсянь веретя йылӧ. Тані и шойччыштам. Кодкӧ сетӧ меным туис да ыстӧ неылын визувтысь шорӧ вала. Ме медся том. Меным и котравны. Да и аслым окота горшӧс веськӧдны. Шорыс петӧ тыысь. Та вӧсна ваыс абу ёна кӧдзыд. Но юнысӧ шогмӧ. Медводз пӧттӧдз юа, а сэсся тэрмасьӧмӧн нуа туиссӧ веретя бокын пукалысьяслы.

А сэк кості Кӧзлов Толя то ли эльтчӧмсорӧн, то ли збыльысь юалӧ:

— Иван, гашкӧ, куритан? Ваыдла ветлӧмысь гӧститӧда папиросӧн.

— А мыйла ог? — шуа сылы да тэрмасьӧмӧн босьта нюжӧдӧм киысь «Север» папирос. Таӧдз мам-батьысь да мукӧд верстьӧысь гусьӧн куритлывлі нин да тӧда табаклысь кӧрсӧ. А ӧні мыйысь повнысӧ! Верстьӧяскӧд уджала да. Ме зэв горша апала вомтырӧн «Север» папирослысь тшынсӧ, коді сьӧкыд удж бӧрад неуна кольмӧдӧ юрӧс.

Но рытнас кодкӧ нывбабаяс пиысь висьталӧма мамлы куритчӧм йылысь. Мӧд асывнас буретш мыссян доз дорын сялькӧдча, а мам и шуӧ батьлы:

— Кывзы, Илля, Иваныд ӧд куритчӧ нин. Меным бабаяс висьталісны.

— Но и мый? — пыр жӧ торкис сійӧс бать. — Небось тай нажӧвитӧ. Ветлы да ньӧб сылы куритчансӧ.

А сэсся мелань бергӧдчӧмӧн стрӧга шуӧ:

— Сӧмын мед гусьӧн эз вӧв куритӧма!

И мам котӧртіс лавкаӧ, пока ме лӧсьӧдча на видз вылӧ мунігкежлӧ. Сэксянь эг нин повлы нывбабаяслӧн шуасьӧмъясысь.

...Миян ытшкысьяс, и мужичӧйяс, и нывбабаяс, варолӧсь да кыв выланыс ёсьӧсь. Шуасны да быттьӧ вундыштасны, а нимтасны кӧ кодӧскӧ, дыр кежлӧ кольӧ сэсся нимыс. Ытшкигӧн недыр шойччигкості гажӧдліс ставнымӧс Якӧ Степан. Вӧвлӧм фронтӧвик. Судьяӧн уджавлӧма. Но курыдтортӧ радейтӧмысь ковмӧма мунны сэтысь. Та бӧрын овмӧдчис менам тьӧткакӧд, Опонь Марьякӧд, да кувтӧдзыс сыкӧд ӧтлаын вӧлі. Вӧчис став сиктса уджсӧ, вӧлі зэв киподтуя мортӧн.

— Ноко, парторг, висьтышт мыйкӧ, гажӧдышт йӧзсӧ, — шыӧдчас Кӧзлов Толя Якӧ Степан дорӧ. Парторгнас Степанӧс варовлун вӧснаыс Толяыс нимтіс. Мӧдыс оз лӧгась. И со нин Степан заводитӧ зэв гажатор висьтавны, мый сыкӧд вӧлӧма и абу. А гӧгӧр пукалысьяс вак-вакӧн сералӧны.

— Мый бара нинӧм абусӧ мойдан, — броткӧдчигтырйи, но оз лёкысь, шуас Якӧ Степанлы тьӧткаӧй. Но помассис недыр шойччӧм и бара колӧ выль покос заводитны.

Мый медся тӧдчанаыс ытшкысьыдлы, косаыд мед бур вӧлі. Дерт, нэмӧвӧйся ытшкысьясӧс оз ков велӧдны. Ставныслӧн налӧн вӧліны бур, паськыд уклада косаяс, кодъясӧн уна во дорвыв позяс ытшкыны. И меным ытшкыны босьтчигӧн Проньӧ Ёгор Веня сетіс ассьыс медбур косаясысь ӧтиӧс. А лэчыд косанад кутшӧм нимкодь ытшкынытӧ. Тӧв моз нуӧ турунтӧ. Коркӧ ёна бӧрын нин менам тьӧтка Опонь Марья шуліс: ёна пӧ вӧлі зіля ытшкан, ӧтчыд пӧ кӧсйи панйыны да эг и вермы. Нимкодь вӧлі сэки меным пӧрысь нывбабалӧн тайӧ шуӧмсьыс.

...Ивадор мӧдлапӧлын киӧн ытшкан виддзыд эз вӧв ёна уна. Унджыклаас сибавліс вӧла ытшкан машина. Медся ёна ковмис ӧвтчыны косаӧн ас берегса видзьяс вылын, кодъяс зэв вутшкаӧсь вӧліны. Ӧні татшӧм вутшка виддзыс эз нин коль. Ставсӧ шыльӧдісны-мольӧдісны. А сэки кутшӧма дӧзмывлі. Ӧтсудтаӧсь кӧ ӧд вутшъясыс! Но ӧти ляпкыдджык, мӧд джуджыдджык. Кузь эжӧр пӧвстад оз ёна тӧдчыны. Унаысь вутш йывъяссӧ косаӧн вундавлі. Кутшӧма ныжмӧ сэки сылӧн дорышыс. Кымынысь лоӧ лунтырнад лэчтавны зудйӧн.

...Но со ылісянь кылӧ кӧртӧ клёнгӧм шы. Пусьысь, Ӧсьӧ Ёгорлӧн гӧтырыс, Анна тьӧт, корӧ турун пуктысьясӧс пажнайтны. Покос помалӧм бӧрын мӧдӧдчам пусянінлань, кодӧс векджык лӧсьӧдлісны сэтчӧ, кӧні унджык войтыр уджаліс. Эз ӧд ставныс ӧти кадӧ чукӧрмывлыны. Медводз волісны асланыс тэрыб вӧвъяс вылын юр кыскалысьяс. На бӧрын сюртчысьяс, куртысьяс, чӧвтысьяс. Коркӧ дыр мысти нин тыдовтчылісны ытшкысьяс, кодъяс ылі видз вылын вӧліны.

Кутшӧм чӧскыд вӧлі Анна тьӧтӧн дасьтӧм вӧлӧгаыс. Яйтӧ сійӧ воясӧ гортын эгӧ сэтшӧм тшӧкыда сёйлывлӧй. Видз вылӧ петігкежлӧ начкылісны овмӧсса фермаысь кутшӧмкӧ пӧрысиник мӧскӧс. И гожӧмбыд турун пуктысьяс чӧсмасисны яя шыдӧн. Нывбабаяс, дерт, панявлісны сӧмын кизьӧриник васӧ. Яйсӧ нулывлісны гортаныс челядьныслы. Шулывлісны, кӧч пӧ гӧстинеч тіянлы мӧдӧдіс. А яя шыдысь кындзи вӧлі выя рок, пув коръя чай. И со недыр шойччыштӧм бӧрын, кор ӧткымынӧн весиг удитлӧны ныровмунны, бара колӧ мӧдӧдчыны ытшкыны, куртны, чӧвтны, юр кыскавны.

Коркӧ сёрӧнкодь нин турун пуктысьяс помавлісны уджсӧ да мӧдӧдчывлісны Эжва береглань. Зонпосни ӧдйӧджык уськӧдчылісны ваӧ. Мужичӧйяс куритчисны да сёрнитісны сы йылысь, кыдзи кутасны локтан во страдуйтны. Нывбабаяс песлалісны сӧстӧм Эжва ваын гортаныс кӧтӧдӧм кӧлуйнысӧ. И со нин колӧ пуксявны ыджыд пыжӧ. Ас берегын кылӧ машина тутсӧм шы. И тадзи гожӧмбыд. Асывсянь сёр рытӧдз.

Дерт, миян кадӧ видз вылын уджӧдісны вӧвъясӧс. Найӧ став турунсӧ кыскавлісны. Кызвын видзсӧ сідзжӧ ытшкывлісны вӧла машинаясӧн. Тайӧ кывтӧм пемӧсъяс йывсьыс некор ог вунӧд. Мыйкӧ дыра ӧд сідзжӧ кыскавлі вӧлӧн турун юръяс. Кутшӧм кывзысьысьӧсь вӧліны сиктса вӧвъяс, то збойӧсь, то рамӧсь, но бур сьӧлӧмаӧсь. Кутшӧма кужисны гӧгӧрволыны мортӧс. И ме эськӧ найӧс, вӧліны кӧ ловъяӧсь, эг веж ни ӧти бур пӧрӧдаа вӧв вылӧ. Кутшӧма мудзлісны рытланьыс турун пуктысьяс. Но ӧд вӧвъяслы эз вӧв кокниджык. Бурсиныс лёзьгысьӧма, ньылӧдӧмаӧсь, юръяснысӧ ӧшӧдӧмӧн нин ветлӧдлӧны. И коді вермис сэки висьтавны, кутшӧм терпенньӧ вӧлі колӧ тайӧ пемӧсыслы гожся страда кадӧ.

Матыстчан асывнас аслад вӧв дінӧ, сійӧ пыр жӧ заводитас ниртчыны тэнад мышкӧ кымӧснас, а сэсся нюжӧдчас льӧбъя вом дорнас зептӧдзыд. Кыскан сэки сэтысь аслад отсасьысьлы водзвыв дасьтӧм солалӧм нянь шӧрӧм, кодӧс сійӧ зэв нимкодьпырысь заводитӧ няклявны да аттьӧалӧмпырысь бара ниртчӧ тэ бокӧ кымӧснас.

Сӧмын тай эз кольны найӧ, миян матысса отсасьысьяс, менам чужан сиктын. И кутшӧм гажтӧм лоис вӧвъястӧг сиктас олӧмыс.

Дерт жӧ, видз вылын уджалысьяс пӧвстын медся пыдди пуктана войтырыс — чӧвтысьяс. Налӧн зорӧдъяс серти и позьӧ донъявны страдуйтысьяслысь уджсӧ. Миян верстьӧ мужичӧйяс пиысь пӧшти ставӧн чӧвтлывлісны. Но кӧсъя висьталыштны воддзаджыкъяс йывсьыс, кодъяс, мыйлакӧ, медъёна йиджтысисны паметьӧ. На пӧвстын сійӧ жӧ Дзӧля Васьӧ Митрейыс, сыысь кындзи Укол Вась да Ӧсьӧ Ёгор. Тайӧ войтырыс асьнысӧ эз жалитлыны. Да и мукӧдӧс ышӧдлывлісны ас мозыс жӧ зільны. Вӧлі налӧн вирын коркӧя важ коми крестьянинлӧн зіль олан сямыс. Панісны кӧ сабрисӧ, тӧдан нин, мый уджыс кутас мунны сувтавлытӧг. Со кодкӧ юр кыскалысьяс пиысь матыстчӧ Дзӧля Васьӧ Митрей дінӧ:

— Митрей дядь, вайышт ватӧ аслад туисысь. Горшӧй дзикӧдз косьмис.

— На инӧ неуна. Веськӧдышт горштӧ, — шуӧ Митрей дядь да мыччӧ сюмӧдысь ас киӧн мастеритӧм зэв мичаник туис. Но тайӧс аддзӧны мукӧд юр кыскалысьяс да матыстчӧны Митрей дядьлӧн туислань. Мӧдыс сёрӧн нин казялӧ, мый ва туистӧ, кодӧс гортсяньыс кыскис, дзикӧдз куштісны, да заводитӧ шуасьны, но оз лёкысь:

— Ак ті, ерӧмаканьяс! Сӧмын на тырыс вӧлі, а абу нин кольӧма.

Сэсся серӧктӧ да шыӧдчӧ челядь дінӧ:

— Ноко, коді медся тэрыбыс. Ветлӧй эсійӧ ключ дінас вала.

Медся тэрыбыдлы сӧмын сійӧ и колӧ. И ассьыс горшсӧ веськӧдас, и вӧлыслы сетас позянлун тыӧ кевлыны ыркӧдчыштны. Татшӧм ключыс миян мӧдлапӧлын некымын вӧлі. Векджык ты бокъясын, сук эжӧр пӧвстын, кӧні ваыс да няйтыс сім рӧма. Гожӧм заводитчигас найӧс выльысь кодйывлісны, весавлісны да гожӧмбыд сэсся босьтлывлісны зэв сӧдз да кӧдзыд ва.

А сійӧ гожӧмыс Ӧсьӧ Ёгорлы вӧлі медбӧръяӧн. Ёна нин висис. Гӧлӧсыс дзикӧдз бырӧма. Сёрнитігас сӧмын киргис. Но гожӧмбыд на чӧвтіс. Эз сетлы аслыс некутшӧм личӧд. Нывбабаяс эськӧ жаляддза вӧлі шуасны жӧ да:

— Коді нӧ тэнӧ, висян мортӧс, вӧтлӧ удж вылас? Шойччыштін эськӧ. Гашкӧ, бурдан на.

А сійӧ вочавидзӧ бара жӧ юалӧмӧн:

— Коді нӧ менам Сюрукыслы турунсӧ кутас нажӧвитны? Ӧд кузь тӧв сылы колӧ мыйкӧ нямны.

И уджаліс мукӧд чӧвтысьяс моз некутшӧма сувтавлытӧг. Ӧтчыд, помнита да, чӧвтысьяс, помалісны медбӧръя сабрисӧ шонді пуксьӧм бӧрас нин.

А кор нӧ сэсся и вуграсьнысӧ? Мукӧддырйи век жӧ водзджык помавлім уджнымӧс. И сійӧ рытъясыс челядьлы вӧліны праздник кодьӧн. Ставӧн кианыс босьтлісны шатинъяс да вугравлісны Эжваысь мыкъясӧс.

Сідз жӧ и ме ӧтчыд корсялі петшӧр пӧвстысь кӧрт банка тыр нидзув, мед аски удж помассьӧм бӧрын кольччыны вадорӧ вуграсьны. Но челядьыд челядь и эм. Нидзув тыра кӧрт банкатӧ пуктыссьӧма чом лунвывладорас, кытчӧ буретш шондіыс веськалӧ. Ачым нӧшта кӧсйи сетыштны нидзувсӧ конюкъяслы. Но рытнас найӧ ёна и сералісны ме вылын, кор аддзисны, мый шонді улад нидзувъясыд веськыда пусьӧмаӧсь. Сідзи и ковмис черитӧг кайны рытнас гортӧ.

Со тадзи видз вылын уджалігӧн и помассьыны заводитӧ гожӧмыс. Турун пуктысьяс лӧсьӧдчӧны эновтны медбӧръя видзьяс. Налӧн мунӧм бӧрын тані кольӧны сулавны джуджыд да кузь сабрияс. Кыдзкӧ аслысногӧн гажтӧм овлывлӧ видзьяс вывтіыс арся пӧраӧ восьлалігӧн. Оз кывны турун пуктысьяслӧн гажа гӧлӧсъясыс, вӧвъяслӧн гӧрдлӧмыс, ытшкан машиналӧн сяргӧмыс. Оз ӧвт чӧскыд кӧрӧн коркӧя пусянінсянь. Сӧмын арся ру пырыс аддзан ӧтка-ӧтка сабрияс, кодъяс петкӧдчӧны кутшӧмкӧ мойдвывса багатыръясӧн, татчӧс вӧр-васӧ видзысь-дӧзьӧритысьясӧн. Сабрияс дінтіыс прӧйдитігӧн пыр жӧ воӧны юр вежӧрад сійӧ гожся лунъясыс. Со эсійӧ сабрисӧ чӧвтісны Кӧзлов Толя да Педь Вась. Со этайӧ ты боксӧ ытшкигӧн менам коса улӧ сюри уткапи. Тӧдлытӧг вундыссьӧма. Сідзи коньӧрӧс и ковмис катны гортӧ шыд вылӧ. Кӧть эськӧ кутшӧм жаль вӧлі тайӧ ловъя лолыс. А со эсійӧ ылысса тысьыс челядь кӧповтісны кӧвтымӧн зэв ыджыд сирӧс. Код тӧдас, кымын арӧса вӧлі. Дзик тай пес плака кодь-а.

Но ставыс тайӧ кольӧма нин. Оз нин волы сэсся тавосяыс, кӧть кутшӧм и сьӧкыд, и гажа сійӧ эз вӧв. Таысь аслыспӧлӧс шоглун нюкыртӧ сьӧлӧмтӧ. Мыйла нӧ, мыйла сэтшӧм ӧдйӧ колис гожӧмыс? Весиг эг тӧдлы. Сідзи помӧдз эг и вермы пӧткӧдны ассьым лолӧс вонас ӧтчыдысь волысь гожся серъяснас, рӧмъяснас, кӧръяснас. А кымын гожӧм нин со тадзи колис! И быдысь некор оз удайтчы пӧтлыны сыысь. Тадзитӧ он и тӧдлы, олӧмыд прӧйдитас. Кватитчан, а сёр нин мыйкӧ вӧчны либӧ бергӧдны. Но кутшӧмӧн нӧ лоӧ локтан вося гожӧмыс? Али бара жӧ тадзи тӧдлытӧг и коляс? Ытшкигмоз да чӧвтігмоз, вуграсигмоз да купайтчигмоз.

Но со быттьӧ кылісны кутшӧмкӧ гӧлӧсъяс. Гашкӧ, збыльысь ме абу ӧтнам? Вермас лоны, ме моз жӧ кутшӧмкӧ тшак корсялысь медбӧръяысь локтӧма прӧщайтчыны таво кежлӧ мӧдлапӧвса вӧр-ваыскӧд. Но тайӧ,вӧлӧмкӧ, абу морт гӧлӧсъяс. Турияс зэв вылын, весиг оз тыдавны ру вӧснаыс, лэбӧны да локтан воӧдз жӧ прӧщайтчӧны асланыс муса ты-юяскӧд, нюръяскӧд, кӧні быдтысисны, кӧні гожӧмбыд шудаа олісны быдтасъяскӧд, кодъяс со ӧні бать-мамныс бӧрся лэбӧны ылі муясӧ, мед локтан гожӧм бӧр локны чужанінас. Сійӧн и сетӧны ассьыныс шогӧн тырӧм гӧлӧсъяснысӧ.

...Некымын во сайын бара веськавлі мӧдлапӧвса видзьяс вылӧ шойччигмоз нин. Дерт, талунъя видзьясыд эз вӧвны коркӧя кодьӧсь. Мольӧдӧмаӧсь да шыльӧдӧмаӧсь. Йӧзыс пӧшти эз тыдавны. Видз вывті журъялісны тракторъяс бӧраныс уна сикас агрегатӧн. Ӧтияс ытшкисны. Мӧдъяс куртісны да бергӧдлісны турунсӧ, коймӧдъяс лэдзисны ас бӧрсяыс кос турунысь гырысь рулонъяс, кодъясӧс сэсся машинаясӧн катлісны веськыда ферма дорӧдз. Ставсӧ вӧчисны зэв ӧдйӧ. И меным вӧлі завидь сыысь, мый тайӧ некымын машинаыс лыда лунӧн бергӧдісны сы мында удж, кодӧс ми, зэв уна морт, вӧчлім быдса вежонъясӧн.

Но век жӧ, мыйлакӧ, жаль вӧлі, мый видз вылын эз тыдавны сабрияс. Та вӧсна идралӧм видзьяслы быттьӧ эз тырмы кутшӧмкӧ зэв ыджыдтор. И нӧшта эз вӧв видз вылас сійӧ уна йӧза, уна гӧлӧса лада уджыс, кодӧс аддзӧм бӧрын заводитліс нимкодьыдла чеччыны сьӧлӧмыд.

А меным сідзи и кажитчис, мый со вуджа эсійӧ веретясӧ да бара син водзӧ сувтасны орччӧн коркӧя ытшкысьяс, кодъяс пиысь унаӧн абу нин ловъяӧсь, ас костаныс гажаа сёрнитігмоз лэчтыштасны косаяссӧ да бара мӧдӧдчасны швичкыны-ытшкыны покосӧн. Но тӧді, мый оз нин збыльмы менам мӧвпӧй. Ӧд сійӧ воясас ми вӧлім гӧрбуш-косаясӧн медбӧръя ытшкысьяс лыдын. Регыд мысти лоисны бур видзьяс, воисны тракторӧн ытшкан машинаяс. И гӧрбуш-косаяслы ковмис ӧвсьыны.

...Сійӧ рытнас ме, дерт жӧ, бара сёр войӧдз вӧлі аслам тшӧтшъяяскӧд клубын. И мӧд лунас бара важ моз мам зілис менӧ водзджык чуксавны. А ме, кыдзи и век, куйлі медбӧръяӧдзыс. Но век жӧ удиті машина вылӧ аслам ёртъяскӧд мый йылысь кӧ нимкодьпырысь варовитігмоз. Сэки ӧд ог на вӧлі тӧд, мый мӧдлапӧвса видзьяс вылын гӧрбуш-косаясӧн медбӧръя вояс нин ытшкам.


Гижысь: 
Гижӧд
Бӧръя ытшкысьяс
Жанр: 

lkejrlkelkrgner klrjnelknfrkl ekjnrjkenfrej

1